Nhiều doanh nghiệp bước vào giai đoạn tăng trưởng đã đầu tư mạnh vào sản phẩm, marketing, nhân sự nhưng lại thất bại hoàn toàn khi tiếp cận nhà đầu tư. Lý do? Số liệu rối rắm, báo cáo thiếu chuẩn mực, không có ai “nói ngôn ngữ tài chính” một cách chiến lược. Trong khi đó, đội kế toán nội bộ chỉ lo tuân thủ thuế và giao dịch hàng ngày, hoàn toàn không đủ năng lực để xây dựng mô hình tài chính, đàm phán định giá hay dẫn dắt quá trình gọi vốn.
Nỗi đau lớn nhất không phải là thiếu vốn, mà là thiếu người biết biến dòng tiền thành câu chuyện có sức thuyết phục trước nhà đầu tư. Nhiều chủ doanh nghiệp tự hỏi: “Có nên nâng cấp vai trò kế toán trưởng?” hay “Đã đến lúc cần một CFO?” – nhưng vẫn lúng túng không biết đâu là lựa chọn đúng cho mô hình của mình.
Mong muốn thầm kín của phần lớn nhà sáng lập là có một “cánh tay phải tài chính” – người hiểu rõ doanh nghiệp, nắm vững tâm lý nhà đầu tư và có thể biến số liệu thành hành động.
Bài viết này HALO BIZ mang đến một góc nhìn chiến lược, giúp doanh nghiệp nhận diện rõ khi nào cần Kế Toán Trưởng, khi nào buộc phải có CFO biết gọi vốn – để không đánh mất cơ hội trong những vòng gọi vốn quyết định.
1. Vai trò chuyên môn: Kế Toán Trưởng vs CFO
Quyết định giữa việc tuyển Kế Toán Trưởng hay Giám Đốc Tài Chính (CFO) không chỉ là chuyện nhân sự, mà thể hiện chiều sâu chiến lược trong quản trị tài chính. Ở góc độ chuyên môn, hai vị trí này có những khác biệt cơ bản và bổ trợ lẫn nhau, đặc biệt với doanh nghiệp đang trong giai đoạn mở rộng và gọi vốn.
Kế Toán Trưởng: “Người gác cổng” dữ liệu
Kế Toán Trưởng tập trung vào việc đảm bảo mọi nghiệp vụ tài chính được ghi nhận chính xác, tuân thủ chuẩn mực kế toán mới nhất, xử lý hồ sơ thuế, kiểm soát dòng tiền vào – ra. Đó là nền móng không thể thiếu để doanh nghiệp vận hành minh bạch và thực hiện kiểm toán khi cần. Nếu thông tin sai lệch ở gốc, mọi phân tích chiến lược đều trở nên vô nghĩa. Với hệ thống nội bộ chặt chẽ, người kế toán trưởng giúp hạn chế rủi ro tài chính và thuế, đồng thời nâng cao uy tín trước đối tác ngân hàng hoặc kiểm toán.
CFO: Chiến lược gia tài chính và người gọi vốn
Trong khi đó, CFO có vai trò chiến lược hơn nhiều. Họ xây dựng mô hình tài chính dự báo dựa trên dòng tiền, tỉ lệ thu hồi vốn (ROI), chi phí thu hút khách hàng (CAC), vòng đời khách hàng (LTV)… từ đó xác định KPI tài chính để đánh giá hiệu quả vận hành. CFO cũng là người vạch lộ trình tài chính cụ thể, chuẩn bị bảng cân đối kế toán và báo cáo tài chính chuyên sâu (có cả phân tích định lượng rủi ro). Quan trọng hơn, CFO là người giao tiếp trực tiếp với nhà đầu tư, thương lượng điều khoản và tự tin dẫn dắt vòng gọi vốn dựa vào câu chuyện số liệu – điều mà kế toán trưởng hiếm khi đảm đương.
Phân phối vai trò và mối liên kết
Trong mô hình hiệu quả, kế toán trưởng và CFO là hai mạch hoạt động bổ trợ. Kế Toán Trưởng xử lý nghiệp vụ hàng ngày – luồng dữ liệu đầu vào; CFO dùng số liệu đó xây bức tranh tài chính dài hạn, từ đó đưa ra quyết định chiến lược và chuẩn bị cho gọi vốn. Dù vậy, với quy mô nhỏ hoặc startup giai đoạn pre‑seed, việc thuê ngoài CFO hoặc để kế toán trưởng kiêm luôn vai trò này vẫn là lựa chọn phù hợp về chi phí. Nhưng khi doanh thu vượt mốc 1 triệu USD mỗi năm hoặc bắt đầu hướng đến vòng gọi vốn Series A trở lên, vai trò của CFO chuyên trách trở thành yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của cả vòng gọi vốn, lẫn tiềm năng mở rộng quy mô.
Như vậy, không chỉ là chọn giữa hai vị trí, mà là lựa chọn cấu trúc tài chính phù hợp với giai đoạn tăng trưởng. Kế Toán Trưởng giúp bạn không rối loạn số liệu, còn CFO giúp bạn chuyển đổi số liệu thành câu chuyện thuyết phục, từ đó chinh phục nguồn vốn và bứt phá phát triển.
2. Khi nào doanh nghiệp chỉ cần Kế Toán Trưởng?
Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế, nhiều doanh nghiệp non trẻ buộc phải cân đối giữa chi phí và hiệu quả quản trị. Với những công ty chưa bước vào hành trình gọi vốn, việc chỉ cần một Kế Toán Trưởng là hoàn toàn hợp lý, thậm chí còn tối ưu hơn so với việc tuyển một CFO toàn thời gian.
Doanh nghiệp nhỏ: Tối ưu hoạt động, chưa cần chiến lược vốn
Doanh nghiệp quy mô nhỏ – đặc biệt là các công ty khởi nghiệp giai đoạn đầu (pre-seed đến seed) thường có doanh thu chưa ổn định, dòng tiền còn phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh cốt lõi hoặc vốn tự có. Trong giai đoạn này, yêu cầu về lập mô hình tài chính, trình bày báo cáo chiến lược với nhà đầu tư gần như chưa phát sinh. Thay vào đó, họ cần một người kiểm soát chi tiêu, đảm bảo tuân thủ thuế, ghi nhận doanh thu – chi phí chính xác và hoàn tất các báo cáo nội bộ đúng hạn.
Kế Toán Trưởng với kinh nghiệm quản lý nghiệp vụ kế toán, xử lý các vấn đề thanh toán, quản trị tiền mặt và khai báo thuế sẽ đáp ứng đầy đủ các nhu cầu vận hành này. Họ cũng đóng vai trò nền tảng cho hệ thống kiểm toán nội bộ, giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và minh bạch dữ liệu tài chính – điều rất cần thiết để chuẩn bị cho giai đoạn huy động vốn sau này.
Khi chưa gọi vốn: Giảm gánh nặng chi phí, nhưng cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng
Chi phí để thuê một CFO chất lượng cao – ngay cả khi làm việc bán thời gian – cũng tương đối lớn. Do đó, nếu doanh nghiệp chưa có định hướng huy động vốn bên ngoài trong vòng 6–12 tháng tới, việc dồn lực vào một Kế Toán Trưởng giỏi có thể hiệu quả hơn cả. Quan trọng là đảm bảo người này có khả năng làm việc có hệ thống, chuẩn hóa quy trình kế toán, và có thể cộng tác hiệu quả với bên ngoài (như kiểm toán độc lập hoặc tư vấn tài chính) khi cần chuẩn bị hồ sơ gọi vốn sau này.
Tuy nhiên, không nên xem nhẹ vai trò chiến lược của tài chính ngay cả ở giai đoạn chưa gọi vốn. Một sai sót nhỏ trong việc ghi nhận chi phí hoặc dòng tiền có thể gây hậu quả lớn khi doanh nghiệp bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh. Vì vậy, đầu tư vào một Kế Toán Trưởng có tư duy hệ thống là giải pháp tiết kiệm nhưng vẫn giúp doanh nghiệp chuẩn bị vững chắc để sẵn sàng bật lên khi cơ hội gọi vốn đến.
3. Khi nào cần CFO hoặc CFO kiêm gọi vốn?
Trong giai đoạn tăng trưởng, đặc biệt khi doanh nghiệp bắt đầu tiếp cận nguồn vốn từ bên ngoài, vai trò của CFO (Giám Đốc Tài Chính) trở nên then chốt. Đây là thời điểm mà một kế toán trưởng giỏi vẫn chưa đủ để dẫn dắt chiến lược tài chính tổng thể, đặc biệt là khi doanh nghiệp đứng trước áp lực “trình bày giá trị” với nhà đầu tư.
Khi bắt đầu gọi vốn: Không thể thiếu một chiến lược gia tài chính
Ngay khi doanh nghiệp lên kế hoạch gọi vốn từ các vòng seed, Series A hoặc các nhà đầu tư thiên thần, việc sở hữu một CFO – dù là bán thời gian – là cần thiết. Họ không chỉ xây dựng mô hình tài chính phản ánh khả năng sinh lời, mà còn chuẩn bị các tài liệu bắt buộc cho quá trình thẩm định (due diligence), như: báo cáo thu nhập, dòng tiền, bảng cân đối kế toán, chỉ số tăng trưởng và rủi ro vận hành.
Quan trọng hơn, CFO chính là người làm cầu nối giữa dữ liệu tài chính nội bộ và kỳ vọng của nhà đầu tư. Họ giúp xác định chính xác định giá doanh nghiệp (valuation), điều chỉnh kế hoạch kinh doanh để phù hợp với khẩu vị rót vốn, và tham gia trực tiếp vào quá trình đàm phán điều khoản đầu tư.
Khi quy mô tài chính vượt quá năng lực kế toán trưởng
Khi doanh thu bắt đầu vượt mốc 1–3 triệu USD/năm, dòng tiền vận hành trở nên phức tạp, doanh nghiệp cần dự báo dòng tiền theo quý, kiểm soát tỷ lệ đốt tiền (burn rate) và tối ưu chi phí theo từng kênh. CFO khi đó là người thiết kế cấu trúc tài chính tối ưu, đảm bảo công ty duy trì thanh khoản mà vẫn đủ hấp dẫn về mặt tăng trưởng cho nhà đầu tư.
Thêm vào đó, nếu doanh nghiệp có định hướng gọi vốn định kỳ theo từng vòng tăng trưởng hoặc tiến tới IPO, việc có một CFO chuyên nghiệp là bắt buộc. CFO cũng đóng vai trò kiểm soát chiến lược vốn vay – vốn chủ, giúp doanh nghiệp cân bằng giữa tăng trưởng nhanh và an toàn tài chính.
CFO kiêm gọi vốn: Giải pháp thực tế cho doanh nghiệp tăng trưởng
Với các công ty có quy mô dưới 100 nhân sự hoặc chưa đủ ngân sách thuê một CFO toàn thời gian, mô hình “CFO thuê ngoài kiêm gọi vốn” đang được lựa chọn phổ biến. Mô hình này giúp doanh nghiệp tận dụng được chuyên môn chiến lược của CFO mà không gánh nặng chi phí nhân sự cao. Quan trọng nhất, đó là sự đầu tư vào tính sẵn sàng – đảm bảo rằng khi cơ hội gọi vốn đến, doanh nghiệp không bị động hay bỏ lỡ chỉ vì thiếu một người đủ tầm để đứng trước nhà đầu tư.
4. Kế toán trưởng và CFO cần phối hợp ra sao?
Ở các doanh nghiệp đang phát triển, đặc biệt là khi bắt đầu bước vào hành trình gọi vốn, việc phân tách rõ ràng và phối hợp hiệu quả giữa Kế Toán Trưởng và Giám Đốc Tài Chính (CFO) không chỉ giúp hệ thống vận hành trơn tru, mà còn tăng đáng kể khả năng thuyết phục nhà đầu tư.
Phân vai rõ ràng: Một người kiểm soát – một người định hướng
Kế Toán Trưởng là người kiểm soát dòng dữ liệu tài chính hàng ngày. Họ chịu trách nhiệm thu thập, xử lý và lưu trữ thông tin chính xác, từ hạch toán chi phí, xuất hóa đơn, báo cáo thuế cho đến đối chiếu công nợ. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên đảm bảo thông tin tài chính “sạch” và minh bạch – điều kiện tiên quyết trong bất kỳ thương vụ gọi vốn nào.
Ngược lại, CFO là người sử dụng dữ liệu đó để phân tích, thiết lập chiến lược và ra quyết định. CFO không làm thay kế toán trưởng, nhưng cần dựa vào hệ thống kế toán đủ mạnh để có thể dựng lên mô hình tài chính chi tiết, dự báo dòng tiền và đánh giá hiệu quả hoạt động của từng đơn vị kinh doanh. CFO cũng cần thông tin cập nhật kịp thời từ kế toán để điều chỉnh chiến lược dòng tiền theo tình hình thực tế.
Giao thoa ở đâu? Tại điểm chuẩn bị gọi vốn
Mỗi khi doanh nghiệp bước vào một vòng gọi vốn, hai vai trò này phải phối hợp chặt chẽ như hai bánh răng. Kế Toán Trưởng sẽ chịu trách nhiệm rà soát toàn bộ dữ liệu kế toán, chuẩn hóa báo cáo tài chính và cung cấp hồ sơ gốc phục vụ kiểm toán hoặc thẩm định đầu tư. CFO từ đó sẽ làm việc trực tiếp với nhà đầu tư, xây dựng các tài liệu đầu tư, mô hình định giá và giải trình các con số quan trọng trong báo cáo.
Nếu dữ liệu từ kế toán thiếu tính chính xác, CFO không thể xây dựng một mô hình tài chính đáng tin cậy. Ngược lại, nếu CFO không hiểu quy trình kế toán và yêu cầu thông tin không hợp lý, kế toán trưởng sẽ quá tải và không thể đáp ứng đúng tiến độ.
Cấu trúc hiệu quả: Đồng bộ, minh bạch, linh hoạt
Mô hình vận hành hiệu quả nhất là khi kế toán trưởng và CFO ngồi cùng một bàn chiến lược định kỳ, cùng đánh giá tình hình tài chính, kiểm tra tính logic của số liệu và phản hồi lẫn nhau để tối ưu cả vận hành lẫn chiến lược gọi vốn. Việc xây dựng dashboard tài chính dùng chung, các chỉ số KPI kế toán – chiến lược tài chính được liên thông là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa bộ máy tài chính doanh nghiệp.
Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt hiện nay, phối hợp hiệu quả giữa kế toán trưởng và CFO chính là bí quyết giúp doanh nghiệp không chỉ vận hành tốt, mà còn gọi vốn thành công với tốc độ cao.
5. Ví dụ thực tế
Không ít doanh nghiệp tại Việt Nam và khu vực đã thất bại trong các vòng gọi vốn không phải vì sản phẩm yếu, mà do hệ thống tài chính thiếu tổ chức, không có người đại diện tài chính chuyên nghiệp để làm việc với nhà đầu tư. Việc phân tích các ví dụ thực tế dưới đây sẽ giúp các nhà sáng lập hình dung rõ hơn khi nào cần kế toán trưởng, khi nào cần CFO – và mô hình tổ chức tài chính nào là tối ưu cho từng giai đoạn phát triển.
Startup công nghệ gọi vốn vòng Seed
Một công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực edtech với đội ngũ dưới 10 người và doanh thu chưa đến 500.000 USD/năm quyết định gọi vốn vòng Seed trị giá 300.000 USD từ nhà đầu tư thiên thần. Do chưa có CFO, họ để CEO tự dẫn đầu buổi pitch, kế toán trưởng hỗ trợ chuẩn bị báo cáo tài chính. Kết quả: dù sản phẩm có tiềm năng, doanh nghiệp vẫn bị từ chối do hồ sơ thiếu minh bạch, dòng tiền không được giải trình rõ ràng, và CEO không trả lời được các câu hỏi về kế hoạch tài chính dài hạn.
Bài học: Ở giai đoạn này, chỉ cần một kế toán trưởng có kinh nghiệm kết hợp với một CFO thuê ngoài hoặc cố vấn tài chính ngắn hạn, doanh nghiệp có thể chuẩn hóa hồ sơ gọi vốn và tăng xác suất thành công lên đáng kể.
Doanh nghiệp FMCG đang tăng trưởng nhanh
Một thương hiệu thực phẩm sạch tại TP.HCM đạt doanh thu 5 triệu USD/năm, đã có đội kế toán nội bộ mạnh, đang cần mở rộng chuỗi và gọi vốn Series A trị giá 3 triệu USD. CEO quyết định bổ nhiệm một CFO toàn thời gian với nhiệm vụ xây dựng mô hình tài chính 5 năm, thiết lập dashboard theo dõi KPI (COGS, Gross Margin, Burn Rate…), đồng thời trực tiếp làm việc với quỹ đầu tư.
Kết quả: Doanh nghiệp gọi vốn thành công, giá trị định giá tăng gấp 2,5 lần so với vòng trước, nhờ CFO đã chứng minh được tiềm năng tăng trưởng dựa trên dữ liệu tài chính cụ thể.
Công ty SaaS chuẩn bị IPO
Một công ty phần mềm dạng dịch vụ (SaaS) đang có 50 nhân sự, đạt ARR hơn 10 triệu USD, chuẩn bị IPO trên sàn giao dịch khu vực. Trong giai đoạn này, họ đã xây dựng hẳn một đội ngũ tài chính gồm: kế toán trưởng, controller, FP&A analyst và CFO nội bộ. Toàn bộ dữ liệu tài chính được cập nhật real-time, tích hợp hệ thống ERP – từ đó giúp CFO làm việc hiệu quả với kiểm toán, luật sư và cố vấn đầu tư trước IPO.
Bài học: Càng ở cấp độ cao, hệ thống tài chính càng cần đồng bộ, đa tầng và có người cầm trịch là CFO – người hiểu thị trường vốn và có kinh nghiệm gọi vốn chuyên nghiệp.
Phân tích những ví dụ thực tế trên cho thấy, không có mô hình tài chính “một cỡ vừa tất cả”. Tùy theo giai đoạn, doanh nghiệp cần linh hoạt tổ chức lại vai trò của kế toán trưởng và CFO để tăng tốc gọi vốn mà vẫn kiểm soát tốt rủi ro.
Kết luận
Quản trị tài chính trong giai đoạn mở rộng không đơn thuần là việc đảm bảo sổ sách đầy đủ hay báo cáo nộp đúng hạn. Đó là việc xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu – chiến lược – điều hành đồng bộ, trong đó Kế Toán Trưởng và CFO là hai mắt xích không thể tách rời. Tùy theo quy mô, mục tiêu gọi vốn và độ trưởng thành của doanh nghiệp, lựa chọn đúng người, đúng thời điểm sẽ quyết định tốc độ và chất lượng tăng trưởng vốn.
Ở giai đoạn khởi nghiệp hoặc chưa có định hướng gọi vốn rõ ràng, Kế Toán Trưởng giỏi là đủ. Họ đảm bảo tính chính xác, minh bạch và tuân thủ – giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định, có cơ sở dữ liệu tài chính tin cậy để chuẩn bị cho các bước tiếp theo. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở đó khi bước vào giai đoạn tăng tốc, doanh nghiệp rất dễ rơi vào thế bị động, đặc biệt khi cần trình bày hiệu suất tài chính hoặc dự báo tăng trưởng trước nhà đầu tư.
Ngược lại, khi doanh thu bắt đầu tăng mạnh, các vòng gọi vốn trở nên phức tạp, hoặc định hướng IPO đã rõ ràng, thì một CFO chuyên sâu, hiểu chiến lược và biết gọi vốn sẽ là nhân tố mang tính quyết định. Đây không chỉ là người “làm báo cáo”, mà là chiến lược gia tài chính, người đại diện cho năng lực sinh lời và quản trị rủi ro của cả doanh nghiệp.
Điều quan trọng không kém là xây dựng một cơ chế phối hợp giữa hai vai trò này, thay vì hoạt động rời rạc. Một hệ thống tài chính mạnh không đến từ từng cá nhân xuất sắc, mà đến từ sự đồng bộ trong phân công – kết nối – minh bạch số liệu. Và trong kỷ nguyên mà tốc độ gọi vốn có thể quyết định sự sống còn của một công ty, việc đầu tư đúng nhân sự tài chính là lựa chọn không thể trì hoãn.
Nếu bạn đang chuẩn bị gọi vốn, hoặc chưa rõ đâu là thời điểm phù hợp để xây dựng bộ máy tài chính hiệu quả, HALO BIZ sẵn sàng đồng hành.
Liên hệ HALO BIZ ngay hôm nay để không bỏ lỡ cơ hội gọi vốn thành công – đúng lúc và đúng cách.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
