Chiến lược gọi bốn bền vững trong thị trường biến động 

Trong bối cảnh thị trường tài chính đầy bất ổn, không ít doanh nghiệp – đặc biệt là các startup hoặc công ty vừa mở rộng quy mô – rơi vào tình cảnh khát vốn, bị nhà đầu tư ép định giá, hoặc thậm chí thất bại vì chọn sai thời điểm và chiến lược gọi vốn. Nỗi lo lắng “gọi mãi không ai xuống tiền”, “báo cáo đẹp nhưng vẫn bị từ chối”, hay “vừa nhận vốn đã mất kiểm soát doanh nghiệp” đang trở thành nỗi ám ảnh của hàng ngàn nhà sáng lập.

Bài viết này, HALOBIZ sẽ giúp bạn bóc tách những sai lầm thường gặp, cung cấp hệ thống chiến lược gọi vốn bền vững trong thị trường biến động – từ chuẩn bị nội lực, định giá hợp lý, đến duy trì lòng tin với nhà đầu tư – để doanh nghiệp của bạn không chỉ gọi được vốn, mà còn gọi vốn vừa đủ, sử dụng vốn thông minh và an toàn.

1. Hiểu rõ thị trường – Bước đầu tiên để Gọi vốn bền vững

Gọi vốn trong môi trường kinh tế bất ổn không đơn giản là trình bày một ý tưởng hấp dẫn hay sở hữu một sản phẩm có tiềm năng. Để thành công, doanh nghiệp cần đặt nền móng vững chắc bắt đầu từ việc hiểu rõ thị trường, không chỉ ở góc độ ngành nghề mà còn cả bức tranh kinh tế vĩ mô, tâm lý nhà đầu tư và mức độ chấp nhận rủi ro.

1.1. Phân tích biến động kinh tế – Định hướng chiến lược và định giá

Thị trường tài chính toàn cầu đang chứng kiến những cơn sóng ngầm từ cả yếu tố kinh tế và chính trị. Từ cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, xung đột Nga – Ukraine, cho tới chính sách thắt chặt tiền tệ của các ngân hàng trung ương như FED, tất cả đều khiến dòng vốn trở nên khắt khe hơn. Lãi suất tăng cao khiến các quỹ đầu tư buộc phải đánh giá lại khẩu vị rủi ro và khả năng hoàn vốn trong thời gian ngắn.

Trong bối cảnh đó, một doanh nghiệp muốn gọi vốn cần chủ động phân tích thị trường từ nhiều góc độ. Cụ thể:

• Dữ liệu lãi suất: Tác động trực tiếp đến chi phí vốn và định giá doanh nghiệp. Ví dụ, khi lãi suất ngân hàng ở mức 9–10%, nhà đầu tư sẽ đòi hỏi mức lợi nhuận tương ứng, khiến các startup buộc phải điều chỉnh kỳ vọng định giá.
  
  
• Xu hướng ngành: Các ngành công nghệ cao (AI, năng lượng tái tạo, y tế số) dù vẫn hút vốn, nhưng bị soi xét kỹ lưỡng hơn về khả năng sinh lời. Doanh nghiệp phải chứng minh được mô hình lợi nhuận rõ ràng thay vì chỉ dựa vào tăng trưởng nóng.
  
  
• Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp: Ở Việt Nam, các chương trình như Quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia (NATIF), hay hỗ trợ từ Ngân hàng Phát triển giúp doanh nghiệp giảm áp lực tài chính trong thời gian đầu, từ đó tăng tính cạnh tranh khi gọi vốn.
  
  

Một trong những lỗi lớn nhất khiến doanh nghiệp thất bại khi gọi vốn là định giá thiếu căn cứ, dựa trên kỳ vọng cảm tính thay vì dữ liệu thị trường. Nếu không điều chỉnh theo xu hướng kinh tế vĩ mô, doanh nghiệp rất dễ bị “mắc cạn” – không huy động được vốn hoặc phải chấp nhận điều kiện bất lợi.

1.2. Xác định đối tượng nhà đầu tư phù hợp – Đúng người, đúng thời điểm

Không phải nhà đầu tư nào cũng phù hợp với giai đoạn phát triển hoặc chiến lược của doanh nghiệp. Hiểu rõ phân khúc nhà đầu tư giúp tăng tỷ lệ thành công khi tiếp cận và đàm phán gọi vốn. Các nhóm nhà đầu tư chính gồm:

• Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – VC): Thường phù hợp với startup giai đoạn tăng trưởng, có mô hình đã chứng minh được thị trường (traction), nhưng cần vốn để mở rộng quy mô. Trong điều kiện thị trường biến động, VC thường ưu tiên doanh nghiệp có báo cáo chi tiết, KPI minh bạch và kế hoạch sử dụng vốn rõ ràng.
  
  
• Nhà đầu tư thiên thần (Angel Investor): Phù hợp với giai đoạn sớm (pre-seed, seed). Họ thường là cá nhân có kinh nghiệm ngành, sẵn sàng đầu tư dựa trên tầm nhìn đội ngũ sáng lập. Tuy nhiên, họ cần niềm tin lớn vào con người hơn là số liệu tài chính.
  
  
• Doanh nghiệp đầu tư chiến lược (Corporate VC): Các tập đoàn lớn thường đầu tư với mục tiêu hợp tác chiến lược dài hạn. Khi thị trường biến động, nhóm này có xu hướng bảo thủ hơn, nhưng lại là đối tác ổn định nếu chia sẻ được tầm nhìn lâu dài.
  
  

Ví dụ thực tế: Trong năm 2023, một startup EduTech Việt Nam dù sản phẩm tốt nhưng bị từ chối bởi các quỹ mạo hiểm do không có KPI tài chính cụ thể. Sau đó, họ chuyển hướng tiếp cận Angel Investors trong ngành giáo dục – là những người hiểu rõ mô hình vận hành – và thành công gọi vốn vòng seed trị giá 300.000 USD.

Do đó, doanh nghiệp cần lập danh sách nhà đầu tư mục tiêu theo khẩu vị rủi ro, mức độ kiểm soát mong muốn và sự phù hợp về ngành nghề. Gửi cùng một pitch deck đến tất cả nhà đầu tư là sai lầm nghiêm trọng. Thay vào đó, hãy tùy chỉnh thông điệp và cấu trúc deal sao cho phù hợp với từng nhóm – đó mới là cách gọi vốn khôn ngoan trong thị trường đầy biến động.

3. Đa dạng hoá nguồn vốn – Chìa khoá gọi vốn bền vững

Khi nền kinh tế toàn cầu bất ổn, việc chỉ trông chờ vào một nguồn vốn – đặc biệt là quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) – không còn là phương án an toàn. Thay vào đó, doanh nghiệp cần mở rộng tư duy tài chính theo hướng đa dạng hoá kênh gọi vốn, đảm bảo tính ổn định và khả năng ứng phó với nhiều kịch bản khác nhau.

3.1. Khác biệt hoá kênh gọi vốn – Giảm rủi ro, tăng lựa chọn

Trong khi nhiều startup đổ xô tìm vốn từ các VC hoặc Angel Investors, thì các kênh như vay ngân hàng, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, crowdfunding (gọi vốn cộng đồng), mã hoá tài sản lại bị xem nhẹ. Thực tế cho thấy, những doanh nghiệp linh hoạt kết hợp các nguồn vốn sẽ có ưu thế lớn trong việc kiểm soát dòng tiền và giảm áp lực pha loãng cổ phần.

• Vay ngân hàng hoặc tín dụng doanh nghiệp: Dù yêu cầu tài sản đảm bảo, đây lại là kênh ít ảnh hưởng đến quyền kiểm soát doanh nghiệp. Với lãi suất hợp lý và kỳ hạn linh hoạt, doanh nghiệp có thể dùng để tài trợ vốn lưu động ngắn hạn.
  
  
• Crowdfunding: Phù hợp với sản phẩm B2C có cộng đồng ủng hộ mạnh. Điển hình là các thương hiệu nông nghiệp, thực phẩm, thời trang có thể gọi vốn từ người tiêu dùng qua nền tảng như Fundstart, Comicola…
  
  
• Mã hoá tài sản (Tokenization): Xu hướng mới trong giai đoạn 2024–2025, giúp các tài sản như cổ phần, quyền sở hữu trí tuệ… được giao dịch linh hoạt và thu hút nhà đầu tư toàn cầu, đặc biệt từ khu vực Đông Nam Á và Hàn Quốc.
  
  

Việc áp dụng các mô hình này không chỉ giúp giảm sự lệ thuộc vào vốn cổ phần, mà còn giúp nhà sáng lập giữ vững quyền kiểm soát doanh nghiệp trong giai đoạn tăng trưởng.

3.2. Dự phòng theo từng kịch bản thị trường

Một trong những kỹ năng quan trọng của nhà sáng lập hiện đại là khả năng xây dựng kịch bản tài chính linh hoạt. Thay vì lạc quan tuyệt đối, doanh nghiệp cần chuẩn bị tối thiểu hai kịch bản:

• Kịch bản bình thường: Giả định thị trường ổn định, vòng gọi vốn diễn ra theo đúng lộ trình và vốn được giải ngân đầy đủ.
  
  
• Kịch bản bất lợi: Giả định lùi vòng gọi vốn 3–6 tháng, giảm tỷ lệ giải ngân hoặc thị trường mất thanh khoản.
  
  

Từ hai kịch bản này, doanh nghiệp cần thiết kế lại ngân sách, ưu tiên chi tiêu theo cấp độ quan trọng và chủ động thương lượng các khoản tín dụng, đàm phán giãn nợ, giảm chi phí cố định nếu cần.

Ví dụ: Một startup SaaS Việt đã tạm hoãn vòng gọi vốn 1 triệu USD trong năm 2023 do biến động thị trường. Nhờ có kế hoạch “thắt lưng buộc bụng” kèm gói vay 200.000 USD từ ngân hàng thương mại, họ duy trì hoạt động suốt 8 tháng và quay lại gọi vốn thành công vào đầu năm 2024 với định giá cao hơn.

4. Thiết kế chiến lược gọi vốn theo giai đoạn

Một sai lầm phổ biến là gọi vốn mà không hiểu rõ mục tiêu từng vòng. Mỗi giai đoạn phát triển doanh nghiệp cần một chiến lược gọi vốn riêng, đi kèm KPIs, tỷ lệ pha loãng và định hướng thoái vốn cụ thể.

4.1. Pre-Seed & Seed: Xây nền tảng

Ở giai đoạn rất sớm, sản phẩm có thể chưa hoàn thiện, mô hình kinh doanh còn thử nghiệm. Điều nhà đầu tư quan tâm nhất lúc này không phải doanh thu, mà là tầm nhìn, độ cam kết của đội ngũ và chỉ số ban đầu (early traction).

• Hãy tập trung vào việc “chứng minh vấn đề” – thể hiện rõ thị trường mục tiêu, nhu cầu khách hàng và phản hồi thực tế.
  
  
• Định giá vừa phải, tránh “ảo tưởng kỳ lân” vì điều đó chỉ khiến các vòng sau khó huy động hơn.
  
  

4.2. Series A & B: Tăng tốc và mở rộng

Đây là thời điểm startup cần tăng trưởng nhanh, chiếm lĩnh thị phần. Vòng gọi vốn thường lớn hơn (1–10 triệu USD) và cần bản kế hoạch chi tiết về:

• Mở rộng thị trường, nâng cấp công nghệ, tuyển dụng đội ngũ chủ chốt
  
  
• KPIs đo lường hiệu quả sử dụng vốn: chi phí chuyển đổi khách hàng (CAC), vòng đời khách hàng (LTV), churn rate…
  
  

Nhà đầu tư kỳ vọng đường thoát vốn (exit plan) rõ ràng: IPO, bán lại cho tập đoàn (M&A) hoặc vòng gọi vốn tiếp theo.

4.3. Trước IPO: Chuẩn bị thoái vốn

Ở giai đoạn này, mọi chỉ số tài chính, vận hành và kiểm soát rủi ro cần được chuẩn hoá. Mục tiêu là giúp doanh nghiệp trở thành “hàng hoá đầu tư” có thể niêm yết công khai hoặc được mua lại.

• Củng cố đội ngũ C-level: CFO, CTO, CMO có kinh nghiệm quốc tế
  
  
• Kiểm toán báo cáo tài chính độc lập, chuẩn IFRS
  
  
• Chuẩn bị hệ thống quản trị minh bạch, quy trình phê duyệt, quản trị rủi ro nội bộ
  
  

Điển hình: Một startup logistic Việt Nam đã IPO thành công vào cuối 2023 nhờ 2 năm chuẩn hoá hệ thống tài chính, gọi vốn Series C từ quỹ Nhật và chuyển đổi thành công mô hình quản trị theo chuẩn quốc tế.

7. Case thực tế các doanh nghiệp thành công gọi vốn bền vững

Thành công trong gọi vốn không đến từ may mắn, mà từ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, hiểu thị trường và minh bạch tài chính. Dưới đây là hai câu chuyện điển hình:

7.1. Doanh nghiệp A – Fintech

Một startup ứng dụng tài chính cá nhân tại Việt Nam đã gọi thành công 500.000 USD vòng Seed từ nhóm nhà đầu tư thiên thần Hàn Quốc. Với chiến lược sử dụng vốn minh bạch, họ nhanh chóng mở rộng đội ngũ, tích hợp ngân hàng đối tác và đạt 80.000 người dùng sau 8 tháng.

Nhờ bảng KPI định lượng và báo cáo sử dụng vốn chi tiết tới từng dòng sản phẩm, họ tiếp tục gọi thành công 5 triệu USD vòng Series A từ quỹ Nhật giữa giai đoạn thị trường tài chính đang giảm sút.

Kết quả: Định giá startup tăng gấp 7 lần sau 14 tháng.

7.2. Startup B – EduTech

Khởi nghiệp trong lĩnh vực giáo dục trực tuyến, startup này đối mặt suy thoái năm 2023 ngay trước kế hoạch gọi vốn Series B. Họ quyết định tạm dừng gọi vốn, tập trung tối ưu doanh thu, chuyển hướng từ B2C sang B2B, đồng thời cắt giảm 22% chi phí marketing và tạo quỹ dự phòng vận hành trong 9 tháng.

Khi thị trường phục hồi, họ quay lại gọi vốn với định giá tăng từ 3 triệu USD lên 9 triệu USD, thu hút hai quỹ đầu tư từ Singapore và Thái Lan.

8. Kỹ thuật thuyết phục nhà đầu tư giữa điều kiện bất ổn

Tối ưu định giá theo dữ liệu thực

Thay vì kỳ vọng cảm tính, doanh nghiệp nên định giá dựa trên traction thật, như số lượng người dùng, doanh thu thực, CAC/LTV. Có thể linh hoạt tăng định giá theo KPI đạt được.

Cơ chế ưu đãi chống pha loãng

Để hấp dẫn nhà đầu tư sớm, doanh nghiệp có thể dùng:

• Warrants: quyền mua cổ phần sau này với giá ưu đãi.
  
  
• Preferred shares: đảm bảo quyền lợi ưu tiên, chia lợi nhuận trước.
  
  

Cách này giúp thu hút vốn mà không ảnh hưởng tới quyền kiểm soát dài hạn của nhà sáng lập.

Hợp đồng linh hoạt – milestone, tranche

Trong điều kiện thị trường biến động, giải ngân theo giai đoạn là giải pháp an toàn. Doanh nghiệp được giải ngân từng phần khi hoàn thành các KPI cam kết. Nhà đầu tư an tâm hơn, startup giữ được tính linh hoạt trong sử dụng vốn.

9. Hướng dẫn cụ thể: Cách gọi vốn từng bước

Bước 1: Chuẩn bị nội lực

Hoàn thiện sản phẩm, rà soát tài chính, nhân sự, xây dựng kế hoạch 3–5 năm với mô hình dòng tiền, điểm hòa vốn và lộ trình sử dụng vốn.

Bước 2: Xây dựng pitch deck chuyên nghiệp

Bố cục rõ ràng: vấn đề – giải pháp – thị trường – mô hình kinh doanh – đội ngũ – nhu cầu gọi vốn – kế hoạch sử dụng – dự phòng rủi ro. Ngắn gọn, trực quan, giàu số liệu.

Bước 3: Tìm đúng nhà đầu tư

Lập danh sách 10–20 nhà đầu tư phù hợp khẩu vị. Tận dụng mạng lưới Halo Biz hoặc cộng đồng startup để được giới thiệu.

Bước 4: Tiếp cận và pitching

Gửi email + deck, xin giới thiệu từ người quen (warm intro). Pitch qua Zoom hoặc gặp trực tiếp, ngắn gọn và đúng trọng tâm.

Bước 5: Follow-up và đàm phán

Gửi hồ sơ chi tiết sau buổi pitch. Trả lời câu hỏi, giải thích KPI, đàm phán điều khoản: định giá, quyền ưu tiên, cơ chế pha loãng.

Bước 6: Thực hiện kiểm tra (Due Diligence)

Nhà đầu tư sẽ kiểm tra pháp lý, tài chính, công nghệ, IP… Doanh nghiệp cần hồ sơ minh bạch, rõ ràng, đầy đủ.

Bước 7: Ký kết và duy trì quan hệ

Hoàn tất hợp đồng, nhận vốn. Gửi báo cáo định kỳ, giữ liên lạc, cập nhật tiến độ – đây là tiền đề cho vòng gọi vốn tiếp theo.

Trong một thế giới kinh doanh đầy biến động, gọi vốn không còn là một cuộc “săn tiền” chóng vánh. Đó là hành trình xây dựng niềm tin, minh bạch chiến lược và làm chủ nguồn lực để phát triển dài hạn. Doanh nghiệp thành công không chỉ biết gọi vốn, mà còn biết dùng vốn đúng cách, giữ nhà đầu tư bên cạnh như một người bạn đồng hành – chứ không phải chỉ là “người bỏ tiền”.

Việc chuẩn bị tốt từ nền tảng tài chính, đa dạng hoá nguồn vốn, thiết kế chiến lược theo từng giai đoạn, minh bạch thông tin và chủ động quản trị rủi ro sẽ giúp doanh nghiệp bạn không chỉ sống sót, mà còn tăng trưởng mạnh mẽ ngay trong giai đoạn khó khăn nhất.

Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. 

Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]