Trong bối cảnh giá cả thế giới liên tục biến động như hiện nay, việc tối ưu dòng vốn trở thành nhiệm vụ sống còn cho doanh nghiệp. Bài viết này HALOBIZ trình bày chiến lược toàn diện giúp các nhà lãnh đạo và startup tăng tính ổn định tài chính, đảm bảo dòng huy động vốn hiệu quả và bền vững, đặc biệt khi tiến hành gọi vốn quy mô dưới 100 triệu USD.
Biến động giá cả không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà là kết quả của nhiều yếu tố phức hợp từ kinh tế vĩ mô đến chính trị toàn cầu. Trong những năm gần đây, các yếu tố như địa chính trị, lạm phát toàn cầu, gián đoạn chuỗi cung ứng và điều chỉnh chính sách tiền tệ đã trở thành nguyên nhân chính khiến giá hàng hóa, dịch vụ tăng giảm bất thường, ảnh hưởng mạnh đến doanh nghiệp.
Trước tiên, xung đột địa chính trị như chiến tranh Nga – Ukraine hoặc căng thẳng tại Trung Đông đã đẩy giá năng lượng và nguyên vật liệu leo thang. Khi các tuyến đường vận chuyển bị gián đoạn, chi phí logistics tăng vọt, gây sức ép lên tất cả các khâu sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp phụ thuộc vào nhập khẩu.
Tiếp theo là lạm phát – hệ quả từ việc bơm tiền mạnh mẽ hậu đại dịch COVID-19 và các gói kích thích kinh tế khổng lồ. Khi mức giá tiêu dùng tăng nhanh hơn thu nhập, nhu cầu tiêu dùng giảm, buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược giá và biên lợi nhuận.
Cuối cùng, chính sách tiền tệ từ các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc có ảnh hưởng dây chuyền đến thị trường toàn cầu. Việc tăng lãi suất từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) khiến dòng vốn đầu tư rút khỏi các thị trường mới nổi, gia tăng áp lực tỷ giá và chi phí vốn vay tại các quốc gia đang phát triển.
Ví dụ thực tế: Trong 6 tháng cuối năm 2024, giá dầu Brent đã tăng hơn 50%, từ mức 72 USD lên hơn 110 USD/thùng. Điều này khiến chi phí vận chuyển hàng hóa bằng container ở châu Á tăng trung bình 18%, theo báo cáo từ Bloomberg. Các startup trong lĩnh vực thương mại điện tử, logistics hoặc sản xuất phụ thuộc nhập khẩu bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi dòng vốn phải ưu tiên cho chi phí vận hành thay vì đầu tư tăng trưởng.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) thường có năng lực tài chính hạn chế, thiếu lớp đệm vốn và ít khả năng chống đỡ các cú sốc từ thị trường. Chính vì vậy, bất kỳ biến động giá nào – dù nhỏ – cũng có thể tạo ra hiệu ứng dây chuyền nguy hiểm.
Trước tiên, khi giá nguyên vật liệu đầu vào tăng, doanh nghiệp buộc phải trích vốn lưu động nhiều hơn để duy trì sản xuất. Với nhiều doanh nghiệp đang vận hành mô hình “vừa đủ” (just-in-time), việc mua dự trữ nguyên liệu với giá cao làm gia tăng rủi ro nắm giữ hàng tồn kho mất giá trong tương lai.
Thứ hai, nếu doanh nghiệp không thể tăng giá bán sản phẩm vì áp lực cạnh tranh hoặc thị trường tiêu dùng yếu, biên lợi nhuận sẽ bị bào mòn. Điều này khiến doanh nghiệp lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan: Hoặc giảm chất lượng để duy trì giá, hoặc chịu lỗ để giữ chân khách hàng – cả hai lựa chọn đều ảnh hưởng tiêu cực đến dòng tiền.
Quan trọng hơn, nếu không có chiến lược gọi vốn linh hoạt và chủ động, doanh nghiệp sẽ nhanh chóng rơi vào tình trạng thiếu thanh khoản. Khi tiền mặt cạn kiệt, việc duy trì hoạt động, trả lương, thanh toán nợ ngắn hạn trở thành gánh nặng. Trong thực tế, nhiều startup đã phải tạm dừng hoạt động hoặc bán lại với giá thấp do không xoay sở được dòng tiền trong thời kỳ giá cả biến động.
Hiểu rõ nguyên nhân của biến động giá và đánh giá đúng tác động đến cấu trúc vốn là bước đầu tiên và quan trọng nhất để xây dựng chiến lược tài chính thích ứng. Doanh nghiệp không thể kiểm soát thị trường, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát cách mình phản ứng thông minh bằng cách kết hợp công cụ dự báo, công nghệ tài chính và đặc biệt là kế hoạch gọi vốn hợp lý, đúng thời điểm.
Trong bối cảnh thị trường nhiều biến động, doanh nghiệp muốn duy trì sự ổn định và tăng trưởng bền vững bắt buộc phải triển khai chiến lược quản lý và tối ưu dòng vốn một cách khoa học, linh hoạt. Dưới đây là ba chiến lược then chốt được nhiều chuyên gia và tổ chức tài chính quốc tế khuyến nghị.
Vốn lưu động là phần máu sống vận hành hằng ngày của doanh nghiệp – bao gồm tiền mặt, hàng tồn kho, công nợ và các khoản phải thu. Quản lý vốn lưu động hiệu quả giúp doanh nghiệp tăng cường tính thanh khoản, giảm áp lực vay nợ và phản ứng nhanh trước các cú sốc tài chính.
Một trong những công cụ quan trọng nhất là phân tích vòng quay hàng tồn kho (inventory turnover). Đây là chỉ số đo lường khả năng chuyển đổi hàng hóa tồn kho thành doanh thu. Khi doanh nghiệp có thể dự báo sát với nhu cầu thị trường, tồn kho sẽ được kiểm soát ở mức tối ưu, không bị ứ đọng vốn mà vẫn đảm bảo nguồn hàng sẵn sàng. Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện đã ứng dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) để dự báo đơn hàng theo mùa vụ, nhờ đó giảm thời gian tồn kho trung bình từ 45 ngày xuống còn 25 ngày – giúp giải phóng hơn 1 tỷ đồng mỗi quý để tái đầu tư.
Tăng tỷ lệ thanh toán sớm từ khách hàng cũng là cách hữu hiệu để cải thiện dòng tiền. Thay vì để khách nợ 30 – 60 ngày, doanh nghiệp có thể đưa ra chính sách chiết khấu 1–2% nếu khách thanh toán sớm trong vòng 7–10 ngày. Đây là phương pháp được nhiều doanh nghiệp thực phẩm, bán lẻ áp dụng thành công.
Ví dụ thực tế: Một startup thực phẩm tại TP.HCM đã triển khai chính sách chiết khấu 2% nếu khách thanh toán trong vòng 7 ngày thay vì 30 ngày. Sau 3 tháng, tỷ lệ dòng tiền thu về sớm tăng hơn 40%, giúp công ty giảm lượng hàng tồn và tiết kiệm được hơn 300 triệu đồng chi phí quay vòng vốn.
Thay vì chỉ dựa vào vốn chủ sở hữu hoặc vay ngân hàng, doanh nghiệp nên mở rộng nguồn vốn từ nhiều kênh khác nhau để giảm thiểu rủi ro và tăng tính linh hoạt trong quản trị tài chính.
Chiến lược gọi vốn nhỏ định kỳ (micro-funding) đang trở nên phổ biến với các startup công nghệ và doanh nghiệp vừa. Với cách này, doanh nghiệp huy động vốn từ các nhà đầu tư thiên thần (angel investor), quỹ nhỏ hoặc cộng đồng, với số tiền nhỏ nhưng liên tục theo từng giai đoạn tăng trưởng.
Kết hợp gọi vốn cổ phần và nợ cũng là cách hiệu quả để cân bằng chi phí vốn và rủi ro kiểm soát. Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể gọi vốn cổ phần khi cần mở rộng quy mô hoặc đổi mới công nghệ, và sử dụng vốn vay ngắn hạn cho nhu cầu vận hành.
Ngoài ra, doanh nghiệp nên tìm kiếm các gói vốn vay ưu đãi từ tổ chức quốc tế như Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) hoặc các chương trình tài trợ đổi mới sáng tạo từ chính phủ. Những nguồn vốn này thường có lãi suất thấp, thời hạn ân hạn dài và điều kiện linh hoạt, rất phù hợp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tài trợ thương mại là giải pháp tài chính giúp doanh nghiệp duy trì dòng vốn mà không cần sử dụng toàn bộ tiền mặt. Đây là công cụ đặc biệt hữu hiệu với doanh nghiệp xuất nhập khẩu, chuỗi bán lẻ và sản xuất lớn.
Các hình thức tài trợ thương mại phổ biến bao gồm: Thư tín dụng (LC) – đảm bảo thanh toán cho nhà cung cấp khi hàng hóa đến nơi; hoặc bảo lãnh ngân hàng – giúp doanh nghiệp nhận hàng trước và thanh toán sau. Khi áp dụng đúng, doanh nghiệp có thể nhập hàng trị giá hàng tỷ đồng mà chỉ cần chi ra một phần nhỏ vốn lưu động ban đầu.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể hợp tác với các công ty chuyên tài trợ thương mại hoặc công ty tài chính phi ngân hàng (non-bank lenders) để tiếp cận các khoản tín dụng ngắn hạn nhanh hơn, không cần nhiều tài sản thế chấp. Chi phí tài chính tuy có thể cao hơn lãi suất ngân hàng, nhưng nếu quay vòng vốn nhanh, doanh nghiệp vẫn có thể tối ưu lợi nhuận và duy trì tính thanh khoản hiệu quả.
Ba chiến lược gồm quản lý vốn lưu động chủ động, đa dạng hóa nguồn vốn và tận dụng tài trợ thương mại là nền tảng giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống tài chính vững chắc. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để bước vào các vòng gọi vốn lớn hơn trong tương lai mà không phụ thuộc quá nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn đầy rủi ro.
Trong thời kỳ nhiều biến động, việc ứng dụng các giải pháp tài chính thông minh không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hiệu quả quản lý dòng vốn mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh và sẵn sàng cho các vòng gọi vốn lớn hơn. Dưới đây là ba giải pháp tài chính hiện đại đang được nhiều doanh nghiệp áp dụng thành công.
Công nghệ tài chính (Fintech) đang trở thành trợ lý đắc lực trong quản trị tài chính doanh nghiệp, đặc biệt trong việc giám sát và dự báo dòng tiền. Một trong những công cụ hữu hiệu nhất hiện nay là tích hợp hệ thống ERP với trí tuệ nhân tạo (AI). ERP không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ chi phí, tồn kho, đơn hàng mà khi kết hợp với AI, nó còn có khả năng học từ dữ liệu lịch sử để đưa ra dự báo dòng tiền chính xác theo từng kịch bản thị trường.
Ví dụ, một doanh nghiệp logistic tại TP.HCM ứng dụng ERP tích hợp AI vào năm 2024 đã có thể dự báo nhu cầu vận chuyển tăng đột biến trong dịp cuối năm, nhờ đó chủ động chuẩn bị tài chính, tránh đứt gãy dòng vốn và không phải vay nóng.
Ngoài ra, các ứng dụng quản lý dòng tiền (cash flow management app) như Misa AMIS, MoneyLover Business, Zoho Books, hoặc các nền tảng quốc tế như QuickBooks cũng ngày càng phổ biến. Những phần mềm này giúp doanh nghiệp:
Với chi phí chỉ vài trăm nghìn đồng mỗi tháng, đây là giải pháp dễ triển khai, phù hợp với các startup và SME chưa đủ nguồn lực xây dựng hệ thống tài chính phức tạp.
Một cấu trúc vốn hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ hoạt động ổn định mà còn nâng cao sức hấp dẫn khi gọi vốn. Việc cân bằng giữa vốn vay và vốn chủ sở hữu đóng vai trò then chốt trong giảm thiểu rủi ro tài chính, đặc biệt là rủi ro đòn bẩy quá mức.
Doanh nghiệp cần trả lời câu hỏi: bao nhiêu phần trăm vốn nên đến từ vay nợ, và bao nhiêu nên từ cổ phần? Nếu tỷ lệ nợ quá cao (trên 60%), áp lực trả lãi sẽ ảnh hưởng đến dòng tiền. Ngược lại, nếu gọi quá nhiều vốn cổ phần từ sớm, doanh nghiệp dễ mất quyền kiểm soát.
Ví dụ thực tế: Nhiều startup tại ASEAN như Việt Nam, Thái Lan hay Indonesia có xu hướng giữ tỷ lệ nợ/vốn ở mức an toàn từ 30–40%. Điều này vừa đảm bảo khả năng trả nợ, vừa giữ lại quyền kiểm soát doanh nghiệp, và mở đường cho các vòng gọi vốn tiếp theo với định giá cao hơn.
Việc đánh giá lại cấu trúc vốn định kỳ (mỗi 6 tháng – 1 năm) cũng rất quan trọng để doanh nghiệp có thể điều chỉnh theo chiến lược tăng trưởng, thị trường vốn và biến động kinh tế.
Với các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu hoặc vay vốn bằng ngoại tệ, rủi ro tỷ giá là mối lo lớn, nhất là khi thị trường tài chính toàn cầu đang biến động mạnh. Biến động tỷ giá có thể khiến chi phí nhập khẩu tăng vọt hoặc giảm giá trị khoản tiền thu về từ xuất khẩu – gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng vốn.
Để hạn chế rủi ro này, doanh nghiệp có thể sử dụng các công cụ như:
Ví dụ: Một công ty cơ khí tại Hà Nội nhập khẩu linh kiện từ Hàn Quốc định kỳ 3 tháng/lần. Từ giữa năm 2024, khi tỷ giá KRW/VND bắt đầu có xu hướng tăng, công ty đã ký hợp đồng kỳ hạn 6 tháng với ngân hàng để khóa tỷ giá ở mức 18.2. Nhờ đó, khi tỷ giá tăng lên 18.9 vào tháng 12, doanh nghiệp đã tránh được khoản lỗ hơn 200 triệu đồng, đồng thời duy trì được kế hoạch dòng tiền và gọi vốn đúng thời điểm.
Việc ứng dụng Fintech, thiết kế cấu trúc vốn linh hoạt và chủ động kiểm soát rủi ro tỷ giá là ba trong số những giải pháp tài chính thông minh, giúp doanh nghiệp thích nghi nhanh hơn với thị trường, nâng cao hiệu quả quản lý và sẵn sàng tiếp cận các nhà đầu tư chiến lược trong các vòng gọi vốn sắp tới.
Một chiến lược tài chính dù hoàn chỉnh đến đâu cũng cần được hiện thực hóa bằng kế hoạch hành động rõ ràng, khả thi và có thể đo lường. Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang tìm cách tối ưu dòng vốn và chủ động trong các vòng gọi vốn, lộ trình năm bước dưới đây là hướng dẫn thực tế để triển khai hiệu quả.
Trước khi tối ưu, doanh nghiệp cần hiểu rõ thực trạng tài chính hiện tại – giống như muốn điều trị bệnh thì phải chẩn đoán đúng. Việc phân tích dòng vốn hiện tại bao gồm:
Công cụ hỗ trợ: sử dụng phần mềm tài chính như AMIS, Fast, hoặc QuickBooks để chuẩn hóa báo cáo tài chính, tự động tính chỉ số dòng tiền và cảnh báo rủi ro.
Dựa trên phân tích bước 1, doanh nghiệp cần đặt ra mục tiêu cụ thể: rút ngắn vòng quay dòng tiền xuống còn bao nhiêu ngày? Cần huy động bao nhiêu vốn mới? Tối ưu được bao nhiêu phần trăm chi phí vốn?
Đồng thời, doanh nghiệp nên xây dựng bản dự báo dòng tiền trong 6–12 tháng, theo ba kịch bản: tăng trưởng, trung lập và tiêu cực. Điều này giúp ban lãnh đạo chuẩn bị các kịch bản phản ứng tài chính tương ứng – từ tiết giảm chi phí, tái cơ cấu nợ đến gọi vốn khẩn cấp.
Lưu ý: bản dự báo cần cập nhật ít nhất mỗi quý và có sự tham gia của cả bộ phận tài chính, bán hàng và vận hành để đảm bảo độ chính xác.
Thay vì chờ đến lúc “thiếu tiền” mới huy động, doanh nghiệp nên chủ động lập lịch gọi vốn nhỏ định kỳ (micro-funding roadmap). Ví dụ: mỗi 3–6 tháng huy động một khoản nhỏ từ nhà đầu tư thiên thần, quỹ tăng trưởng, hoặc cộng đồng đầu tư cá nhân.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp nên thiết lập hạn mức tín dụng dự phòng với ngân hàng hoặc đối tác tài chính để có thể rút tiền ngay khi cần mà không cần chuẩn bị hồ sơ phức tạp.
Gợi ý: Liên hệ sớm với các ngân hàng như BIDV, TPBank hoặc các nền tảng P2P lending để thỏa thuận sẵn hạn mức tài chính linh hoạt, thời gian giải ngân nhanh và lãi suất cạnh tranh.
Đây là bước giúp doanh nghiệp không chỉ nhìn rõ mà còn kiểm soát dòng vốn trong thời gian thực. Khi áp dụng ERP kết hợp Fintech, mọi giao dịch tài chính, tồn kho, chi phí, hóa đơn sẽ được ghi nhận và phân tích tự động, giúp:
Nền tảng gợi ý: Odoo, SAP Business One (cho doanh nghiệp trung bình), hoặc Misa SME (cho doanh nghiệp nhỏ).
Mỗi quý hoặc tối thiểu 6 tháng, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá lại cấu trúc vốn hiện tại: tỷ lệ nợ có đang quá cao không? Lãi suất vay có hợp lý không? Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh có đang đủ bù chi phí vận hành?
Dựa trên đánh giá đó, cần điều chỉnh:
Kế hoạch hành động năm bước là bản đồ chiến lược giúp doanh nghiệp không chỉ tối ưu vốn mà còn chủ động kiểm soát tương lai tài chính của mình. Khi dòng vốn được vận hành như một cỗ máy hiệu quả, doanh nghiệp sẽ sẵn sàng tiếp cận các nhà đầu tư lớn hơn trong các vòng gọi vốn kế tiếp – với định giá hấp dẫn và khả năng tăng trưởng rõ ràng.
Không có gì thuyết phục bằng minh chứng cụ thể từ thực tế. Dưới đây là các ví dụ điển hình và dữ liệu cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc tối ưu dòng vốn kết hợp cùng chiến lược gọi vốn chủ động.
Trước khi triển khai giải pháp công nghệ tài chính, doanh nghiệp logistics này gặp khó khăn nghiêm trọng với:
Tuy nhiên, chỉ sau 6 tháng triển khai hệ thống ERP tích hợp quản lý tồn kho và công nợ, kết hợp với chính sách chiết khấu thanh toán sớm, kết quả đạt được rất rõ ràng:
60% startup thất bại do cạn vốn, trong đó 45% trực tiếp liên quan đến dòng tiền không ổn định khi thị trường biến động.
Con số này cho thấy việc không kiểm soát được dòng vốn – đặc biệt trong thời kỳ giá cả leo thang, lãi suất tăng – là rào cản sống còn với các doanh nghiệp mới và đang mở rộng.
Khi xây dựng chiến lược tài chính thông minh và triển khai kế hoạch gọi vốn, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý những điểm sau để tránh rơi vào bẫy tài chính:
Trong thời kỳ giá cả biến động và thị trường tài chính toàn cầu nhiều rủi ro, việc quản trị dòng vốn trở thành nhiệm vụ chiến lược của mọi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và startup. Đây không chỉ là kỹ năng tài chính, mà còn là nghệ thuật cân bằng giữa rủi ro và tăng trưởng.
Bằng cách:
… doanh nghiệp có thể vững vàng vượt qua giai đoạn biến động, tăng trưởng bền vững, và sẵn sàng bước vào các vòng gọi vốn lớn hơn trong tương lai với sự tin tưởng từ nhà đầu tư.
| Nếu bạn đang muốn rút ngắn thời gian chuẩn bị, tăng xác suất chốt deal với nhà đầu tư và sở hữu lộ trình từng bước rõ ràng, hãy tìm hiểu Gọi Vốn Thần Tốc từ HALOBIZ – nơi bạn sẽ được hướng dẫn cách chuẩn hóa quy trình, dựng hồ sơ tài chính và luyện pitching trực tiếp với cố vấn giàu kinh nghiệm. Để lại thông tin để chúng tôi tư vấn cho bạn. |
