Trong khi thế giới công nghệ vẫn còn say sóng trước làn sóng trí tuệ nhân tạo, thị trường gọi vốn đang bước vào một giai đoạn “trầm lắng cảnh giác”. Định giá các công ty AI tăng vọt, nhưng phía sau đó là nỗi lo bong bóng và áp lực hiệu quả thực tế ngày càng lớn. Vậy với các doanh nghiệp đang tìm kiếm nguồn vốn dưới 100 triệu USD, nên tận dụng đà AI để gọi vốn ngay, hay kiên nhẫn đợi thời cơ chín muồi?
Bài viết này HALOBIZ sẽ giúp bạn giải mã xu hướng, chỉ ra rủi ro và đề xuất chiến lược gọi vốn tối ưu trong thời điểm hậu “bão” AI và định vị về thời điểm, có nên gọi vốn thời điểm này?
1. Tình hình thị trường sau “bão” AI
Sau làn sóng bùng nổ trí tuệ nhân tạo vào cuối năm 2022 đến nay, thị trường startup công nghệ chứng kiến một chu kỳ tăng trưởng thần tốc nhưng cũng không kém phần bất ổn. Tâm điểm của làn sóng này là làn gió định giá (valuation) dành cho các công ty sử dụng AI. Các startup ứng dụng AI đang được định giá cao hơn từ 20–59% so với các công ty cùng giai đoạn nhưng không có AI. Điều này được gọi là hiệu ứng “AI-premium” – tạo ra một cú hích tạm thời nhưng chưa chắc bền vững.
Tuy nhiên, song hành với kỳ vọng là rủi ro bong bóng. Nhiều chuyên gia cảnh báo thị trường đang bước vào giai đoạn “ảo giác giá trị” giống như thời kỳ bong bóng dot‑com năm 2000. Phần lớn các startup AI hiện nay đều chưa chứng minh được lợi nhuận, sản phẩm còn trong giai đoạn phát triển ban đầu, nhưng định giá thì đã ở mức tỷ USD. Đây là dấu hiệu cho thấy một sự “đặt cược kỳ vọng” từ phía nhà đầu tư, thay vì đánh giá dựa trên dữ liệu tài chính cụ thể.
Bên cạnh đó, môi trường kinh tế vĩ mô cũng không còn thuận lợi như trước. Các yếu tố như lãi suất cao, lạm phát kéo dài, và căng thẳng địa chính trị khiến dòng vốn mạo hiểm (venture capital) rơi vào trạng thái thận trọng. Theo VnEconomy, nhiều quỹ đầu tư và Limited Partners (LP) đã tạm dừng giải ngân hoặc trì hoãn các vòng gọi vốn để quan sát thêm diễn biến thị trường. Một số startup lớn thậm chí buộc phải hoãn IPO hoặc vòng gọi vốn tiếp theo do điều kiện thị trường chứng khoán chưa ổn định.
Dù vậy, thị trường vẫn ghi nhận những vòng gọi vốn triệu đô đình đám, nhưng đi kèm với áp lực kỳ vọng cao chưa từng có. Ví dụ điển hình là xAI – công ty của Elon Musk – được định giá 24 tỷ USD chỉ sau một vòng gọi vốn 6 tỷ USD, dù chỉ mới thành lập và chưa có sản phẩm thương mại cụ thể. Tương tự, Mira Murati – giám đốc công nghệ của OpenAI – đã gọi vốn thành công 2 tỷ USD cho startup Thinking Machines, đẩy định giá công ty này lên đến 10 tỷ USD dù chưa có sản phẩm ra thị trường. Những thương vụ này vừa là cơ hội, vừa là lời cảnh báo: Định giá cao có thể thu hút được vốn lớn, nhưng áp lực chứng minh hiệu quả cũng tăng theo cấp số nhân.
2. Có nên gọi vốn ngay? Lợi thế và thách thức
Trong bối cảnh vừa có cơ hội lớn, vừa tiềm ẩn nhiều bất ổn như hiện nay, câu hỏi đặt ra với các startup là: nên gọi vốn ngay để tận dụng làn sóng AI-premium, hay đợi đến khi thị trường ổn định hơn? Dưới đây là phân tích cụ thể hai mặt lợi và hại:
Lợi thế khi gọi vốn vào thời điểm này
Thách thức cần lưu tâm
Phân tích trên cho thấy, gọi vốn trong thời điểm hậu “bão” AI là một “con dao hai lưỡi” – chỉ nên thực hiện khi bạn có đủ điều kiện thuyết phục nhà đầu tư không chỉ bởi câu chuyện AI mà còn ở lộ trình tăng trưởng thực tế.
3. Chiến lược “Gọi vốn hay đợi” – Theo từng giai đoạn
| Giai đoạn startup | Khoảng gọi vốn | Chiến lược định giá & vốn |
| Pre‑seed / Seed (< 5 M USD) | Series Seed, Angel | Gọi sớm nếu đã có MVP & traction, vì AI‑premium giúp bạn đàm phán tốt hơn; nhưng phải minh bạch roadmap, chỉ tiêu sử dụng vốn cụ thể. |
| Series A (5‑15 M USD) | Vòng lớn có VC | Chờ nếu chưa có MRR rõ rệt; gọi nếu có momentum – nhưng cần minh bạch báo cáo tài chính, KPI tăng trưởng. |
| Series B trở lên (>15 M USD) | Vòng định giá cao | Ưu tiên gọi vốn nếu có hiệu quả kinh doanh ổn định, vì vẫn còn sẵn thị trường lớn; nếu không, đợi thêm để tránh định giá cao ảo, mất quyền kiểm soát. |
4. Bài học từ quốc tế
Thị trường toàn cầu đã chứng kiến những câu chuyện điển hình, phản ánh rõ sự thành công – và cả thất bại – trong chiến lược gọi vốn của các công ty công nghệ AI. Những bài học này là chỉ dấu quan trọng cho các startup Việt Nam muốn gọi vốn dưới 100 triệu USD.
OpenAI là ví dụ điển hình cho chiến lược gọi vốn thần tốc đi kèm nền tảng công nghệ vượt trội. Từ năm 2019 đến 2024, công ty đã huy động tổng cộng 6,6 tỷ USD, đưa định giá chạm mốc 157 tỷ USD – một con số kỷ lục trong ngành. Bí quyết của OpenAI không chỉ nằm ở công nghệ GPT đình đám, mà còn ở tốc độ ra quyết định và khả năng xây dựng niềm tin vững chắc với nhà đầu tư như Microsoft. Đây là mô hình mẫu cho những startup có sản phẩm mạnh, thị trường rõ ràng.
Ngược lại, Thinking Machines lại cho thấy vai trò cực lớn của “uy tín cá nhân” nhà sáng lập. Startup này gọi vốn 2 tỷ USD ở vòng seed, đạt định giá 10 tỷ USD – hoàn toàn dựa trên danh tiếng của Mira Murati (OpenAI). Tuy nhiên, rủi ro rất lớn là công ty hiện chưa có sản phẩm hoặc mô hình doanh thu cụ thể. Điều này cảnh báo rằng, nếu không có năng lực triển khai mạnh, startup có thể rơi vào “bẫy kỳ vọng”.
Một ví dụ điển hình của thất bại là Builder.ai – startup từng được định giá 1,5 tỷ USD, nhưng sau đó bị tố lừa đảo do “không có AI thực sự”. Công ty phá sản sau khi bị khách hàng, truyền thông và nhà đầu tư quay lưng. Đây là lời cảnh tỉnh đắt giá rằng AI không thể chỉ là khẩu hiệu, mà cần được hiện thực hóa bằng năng lực kỹ thuật rõ ràng.
Cuối cùng, xAI của Elon Musk – dù định giá 24 tỷ USD ngay sau vòng gọi vốn đầu tiên – vẫn đang trong giai đoạn “chứng minh năng lực”. Thương hiệu cá nhân mạnh có thể giúp startup đẩy nhanh gọi vốn, nhưng nếu không có sản phẩm rõ ràng, khả năng thất bại là rất cao. Như vậy, bài học lớn là: chỉ gọi vốn lớn khi đã có năng lực triển khai tương xứng với định giá.
5. Gợi ý cho startup gọi vốn dưới 100 triệu USD
Với các startup đang ở giai đoạn tiền hạt giống (pre-seed), hạt giống (seed) hoặc Series A – nơi mục tiêu gọi vốn dưới 100 triệu USD – chiến lược cần đặc biệt thận trọng. Dưới đây là các gợi ý từ Halo Biz để tối ưu hóa khả năng thành công khi gọi vốn trong giai đoạn “hậu bão AI”.
Chuẩn bị kỹ lưỡng tài liệu gọi vốn
Bộ tài liệu gọi vốn cần bao gồm: mô hình định giá hợp lý, kế hoạch sử dụng vốn rõ ràng và bảng tính ROI chi tiết. Nhà đầu tư hiện nay muốn biết: “Bạn sẽ sử dụng vốn vào đâu? Mất bao lâu để sinh lời?”. Tránh đưa AI vào kế hoạch chỉ để hợp xu hướng – nếu công nghệ của bạn không thực sự có giá trị AI, điều đó sẽ phản tác dụng.
Chọn thời điểm tối ưu
Không nên gọi vốn ở đỉnh chu kỳ AI khi định giá đang bị thổi phồng – điều đó chỉ gây khó khăn cho vòng gọi sau. Hãy theo dõi chu kỳ thị trường và chọn thời điểm khi tăng trưởng thực sự bền vững, thường là 6–12 tháng sau khi chứng minh được doanh thu ban đầu.
Tận dụng uy tín nhà sáng lập
Nếu bạn là người có hồ sơ nổi bật trong ngành, hãy khai thác tối đa mối quan hệ cá nhân và thương hiệu cá nhân để thuyết phục nhà đầu tư. Đây là yếu tố quan trọng giúp bạn vượt qua rào cản “chưa có sản phẩm hoàn chỉnh”.
Xây dựng milestone và lộ trình sử dụng vốn
Startup cần trình bày rõ ràng kế hoạch sử dụng vốn: Ví dụ “30% cho R&D, 40% cho phát triển thị trường, 30% cho vận hành”. Điều này giúp giảm lo lắng từ phía nhà đầu tư và tăng tính minh bạch.
Theo dõi sát thị trường và có phương án đường lui
Hãy nhạy bén với các tín hiệu như lãi suất tăng, cổ phiếu công nghệ giảm, hay các quỹ mạo hiểm dừng rót vốn. Luôn chuẩn bị phương án dự phòng: cắt giảm chi phí, pivot mô hình kinh doanh, hoặc gia hạn runway để tránh cạn vốn giữa chừng.
Kết luận: Định giá sau “bão” AI – cơ hội hay ảo vọng?
Cuộc bùng nổ AI toàn cầu đã tạo ra một cú hích chưa từng có cho hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ. Việc các startup được định giá cao hơn 20–59% chỉ nhờ yếu tố “có AI” phản ánh niềm tin mạnh mẽ – nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn về bong bóng tài sản nếu doanh nghiệp không chứng minh được hiệu quả thực tế. Những câu chuyện như OpenAI, Thinking Machines hay Builder.ai không chỉ là minh chứng cho sức mạnh của “AI‑premium”, mà còn là lời cảnh báo cho những ai lạm dụng kỳ vọng thị trường mà không chuẩn bị đủ năng lực triển khai.
Với các doanh nghiệp đang gọi vốn ở mức dưới 100 triệu USD, lựa chọn “gọi vốn hay đợi” không nên dựa trên cảm xúc hay hiệu ứng thị trường. Thay vào đó, cần đánh giá dựa trên 3 tiêu chí cốt lõi:
Gọi vốn đúng lúc là nghệ thuật “bắt nhịp thị trường” – nhưng gọi vốn thành công là kết quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng, minh bạch dữ liệu, và thuyết phục bằng hành động thực tiễn.
HALOBIZ – Người bạn đồng hành chiến lược trong hành trình gọi vốn
Với kinh nghiệm đồng hành cùng hàng trăm startup và doanh nghiệp đang mở rộng, HALOBIZ không chỉ hỗ trợ chiến lược định giá và chuẩn bị tài liệu gọi vốn, mà còn giúp bạn:
Đừng để cơ hội AI-premium trôi qua trong im lặng. Liên hệ HALOBIZ để biến câu chuyện doanh nghiệp của bạn thành cánh cửa mở ra nguồn vốn bền vững.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. Nếu bạn thấy mình trong câu chuyện ở bài viết, nếu bạn từng lúng túng trước nhà đầu tư hay chưa rõ con đường đến IPO, thì chương trình này chính là bước đầu để bạn lấy lại lợi thế và tăng tốc.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
