Gọi được vốn chưa chắc là thắng gọi đúng người mới là khởi đầu!

Gọi vốn thành công là dấu mốc quan trọng, nhưng chưa đủ đảm bảo thành công cho startup. Sự thật là nhiều startup sụp đổ không phải vì thiếu tiền, mà vì chọn sai người đồng hành. Bởi gọi vốn không chỉ là rót tiền mà là đặt niềm tin, chia sẻ tầm nhìn và cùng nhau đi qua hành trình dài. Vậy, làm sao để không “vấp ngã” sau một thương vụ tưởng chừng thành công?

1. Gọi được vốn – Vì sao vẫn thất bại?

Tưởng có tiền là đủ, nhưng…

Nhiều startup cho rằng chỉ cần gọi được vốn là đã thành công. Thế nhưng thực tế phũ phàng là: Vốn chỉ là điểm khởi đầu, không phải đích đến. Sau vòng gọi vốn, founder lập tức bước vào một giai đoạn áp lực cực lớn tăng trưởng nhanh, mở rộng thị trường, tuyển thêm người… mà chưa chắc nội bộ đã sẵn sàng. Khi hệ thống chưa ổn định, đội ngũ chưa gắn kết, pháp lý còn sơ sài tiền nhiều cũng chỉ khiến doanh nghiệp vỡ trận nhanh hơn.

Sai người – sai hướng
Gọi vốn không đúng người cũng nguy hiểm chẳng kém. Nhà đầu tư không chia sẻ tầm nhìn sẽ không hỗ trợ, mà ngược lại còn ép startup theo chiến lược riêng của họ. Từ đó, mâu thuẫn xảy ra: founder mất dần quyền kiểm soát, quyết định bị can thiệp, văn hóa doanh nghiệp bị bóp méo. Nặng hơn, startup có thể đánh mất chính “linh hồn” thương hiệu mà họ dày công xây dựng.

Thực tế từ thị trường
Một bài học đắt giá chính là Quibi  startup video giải trí từng gọi được hơn 1,75 tỷ USD từ các quỹ đầu tư lớn. Dù có trong tay nguồn lực khổng lồ, nhưng chỉ sau 6 tháng ra mắt, Quibi tuyên bố đóng cửa. Nguyên nhân? 

Hướng đi không rõ ràng, mô hình kinh doanh thiếu linh hoạt, và đặc biệt là sự không đồng thuận giữa nhà sáng lập và các nhà đầu tư về tầm nhìn dài hạn. Việc gọi được vốn không giúp họ tồn tại mà còn đẩy nhanh quá trình thất bại.

2. Gọi đúng người – Lợi thế vượt trội

Đồng hành chiến lược, không chỉ tài chính
Một nhà đầu tư đúng nghĩa không chỉ mang đến dòng tiền, mà còn mang theo mạng lưới quan hệ, kinh nghiệm và chiến lược tăng trưởng. Họ có thể kết nối startup với thị trường mới, giới thiệu khách hàng tiềm năng, hỗ trợ tuyển dụng nhân sự cấp cao hay giúp xây dựng hệ thống vận hành bài bản. Đó là giá trị mà tiền bạc đơn thuần không thể mua được.

Cùng tầm nhìn, cùng tốc độ
Thành công của các startup như Base.vn hay ELSA Speak không đến từ số tiền gọi được, mà đến từ việc chọn đúng người đồng hành. Những nhà đầu tư đứng sau họ không thúc ép startup “đốt tiền” theo phong trào, mà đồng hành theo một chiến lược phát triển bền vững. Họ tin vào giá trị dài hạn và cho phép đội ngũ sáng lập đủ không gian để thực thi tầm nhìn của mình.

Giúp tránh “bẫy vàng”
Không phải khoản tiền nào cũng là cơ hội. Trên thực tế, nhiều founder rơi vào “bẫy vàng” tưởng là gọi được vốn tốt, nhưng lại đánh đổi quyền kiểm soát. Có trường hợp bị ép sáp nhập, bị thâu tóm hoặc thoái lui trong thế bất lợi. Khi nhà đầu tư không cùng tầm nhìn, họ có thể đặt ra điều khoản chặt chẽ, can thiệp sâu và khiến startup mất đi sự linh hoạt cần thiết để phát triển.

3. Startup cần gì ở một nhà đầu tư đúng?

Không phải nhà đầu tư nào rót vốn cũng xứng đáng được gọi là “đồng hành”. Một nhà đầu tư đúng người thực sự giúp startup phát triển bền vững cần hội tụ những yếu tố sau:

Kinh nghiệm chuyên ngành
Nhà đầu tư hiểu sâu lĩnh vực bạn đang hoạt động sẽ không chỉ đánh giá startup bằng con số, mà còn bằng tiềm năng chiến lược. Họ biết đâu là điểm mạnh cần phát huy, đâu là thách thức tiềm ẩn và có thể đưa ra lời khuyên đúng lúc, đúng chỗ.

Thấu hiểu hành trình khởi nghiệp
Khởi nghiệp là một hành trình đầy rủi ro và không tuyến tính. Những nhà đầu tư từng là doanh nhân hoặc có kinh nghiệm làm việc với startup sẽ có sự cảm thông, kiên nhẫn và hỗ trợ đúng cách thay vì gây áp lực phi thực tế về tăng trưởng.

Mạng lưới hỗ trợ đa chiều
Không chỉ dừng lại ở tiền, một nhà đầu tư lý tưởng có mạng lưới mentor giàu kinh nghiệm, các đối tác chiến lược, kênh truyền thông uy tín, và thậm chí cả hệ sinh thái startup để bạn hợp tác và học hỏi. Đây là đòn bẩy giúp startup đi nhanh và xa hơn.

Tôn trọng vai trò của nhà sáng lập
Nhà đầu tư đúng sẽ đóng vai trò “đẩy thuyền”, chứ không phải “lái thay”. Họ tôn trọng người sáng lập như người hiểu rõ nhất về sản phẩm và tầm nhìn, thay vì áp đặt chiến lược điều hành theo quan điểm của mình.

Kỳ vọng rõ ràng nhưng linh hoạt
Một khoản đầu tư tốt luôn đi kèm những kỳ vọng tài chính minh bạch. Tuy nhiên, nhà đầu tư đúng sẽ hiểu rằng không phải lúc nào thị trường cũng vận hành như dự đoán. Họ có thể điều chỉnh kỳ vọng tăng trưởng, miễn là startup giữ được định hướng đúng và minh bạch trong vận hành.

4. Làm sao để chọn đúng người đồng hành khi gọi vốn?

Gọi vốn không chỉ là nhận tiền mà là chọn bạn đường trong hành trình dài hạn. Việc lựa chọn sai có thể khiến startup vướng vào xung đột, bị lệ thuộc hoặc mất kiểm soát. Để chọn đúng người đồng hành, startup nên thực hiện từng bước sau:

 Bước 1: Rà soát “fit” giữa hai bên

Trước khi bước vào bất kỳ vòng gọi vốn nào, hãy xác định rõ:

• Tầm nhìn dài hạn của hai bên có đồng nhất?
• Startup muốn phát triển bền vững nhà đầu tư có sẵn sàng đồng hành lâu dài, hay chỉ tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng?

Sự phù hợp về tư duy, mục tiêu và tốc độ tăng trưởng là nền tảng quan trọng để tránh mâu thuẫn về sau.

Bước 2: Tìm hiểu lịch sử đầu tư của họ

Hãy làm “due diligence ngược”. Tìm hiểu xem:

• Nhà đầu tư đã từng rót vốn vào những startup nào?
• Họ có gắn bó lâu dài hay rút lui sớm?
• Có xảy ra tranh chấp pháp lý, ép founder thoái lui hoặc mất quyền kiểm soát không?

Đây là những tín hiệu quan trọng về tính cách, phong cách đầu tư và khả năng đồng hành thực sự.

Bước 3: Đặt câu hỏi đúng trong buổi pitch

Buổi gặp gỡ đầu tiên không chỉ là nơi bạn thuyết phục họ  mà còn là lúc để bạn đánh giá họ có phù hợp hay không. Hãy hỏi thẳng:

• Họ sẽ can thiệp đến đâu trong vận hành hàng ngày?
• Kỳ vọng về lợi nhuận là bao nhiêu?
• Thời gian họ muốn exit (thoái vốn) là bao lâu?

Sự rõ ràng ngay từ đầu sẽ giúp tránh hiểu lầm và thiết lập mối quan hệ bền vững.

Bước 4: Đàm phán điều khoản hợp lý

Khi đã quyết định hợp tác, việc bảo vệ quyền lợi đôi bên bằng văn bản là cực kỳ quan trọng. Những điều khoản cần lưu ý bao gồm:

• Vesting cổ phần: tránh việc co-founder rời đi mà vẫn giữ cổ phần lớn.
• Quyền biểu quyết: đảm bảo founder không mất tiếng nói trong các quyết định chiến lược.
• Cam kết trong SHA (Shareholder Agreement): giới hạn quyền can thiệp, quyền first refusal, cơ chế xử lý khi có bất đồng.

6. Nếu lỡ gọi sai người còn cách nào cứu?

Trong hành trình khởi nghiệp, không phải founder nào cũng may mắn gọi đúng người ngay từ đầu. Nếu bạn nhận ra rằng nhà đầu tư hiện tại không phù hợp về tầm nhìn, văn hóa hay cách làm việc, đừng vội tuyệt vọng. Vẫn có những hướng đi để giảm thiểu rủi ro và lấy lại quyền kiểm soát.

Thương lượng lại điều khoản

Nếu mâu thuẫn bắt nguồn từ điều khoản chưa rõ ràng hoặc thiếu công bằng, hãy chủ động đàm phán lại.
Tập trung vào những nội dung then chốt như:

• Quyền kiểm soát (voting rights)
• Vai trò trong vận hành hàng ngày
• Định hướng phát triển dài hạn
• Cơ chế và thời điểm thoái vốn

Nhiều nhà đầu tư sẵn sàng linh hoạt nếu startup chứng minh được tính minh bạch, tiềm năng phát triển và thiện chí hợp tác.

Tìm nhà đầu tư mới để “dilute” ảnh hưởng

Một cách hiệu quả để giảm quyền lực của nhà đầu tư không phù hợp là mời gọi thêm các nhà đầu tư chiến lược khác những người thực sự đồng hành và hỗ trợ startup. Việc này không chỉ giúp tăng vốn, mà còn gián tiếp làm loãng ảnh hưởng của người cũ, đồng thời tạo thế cân bằng trong cơ cấu cổ đông.

Sử dụng trung gian hoặc mentor hòa giải

Khi xung đột đã trở nên nhạy cảm, việc đối đầu trực tiếp có thể phản tác dụng. Lúc này, sự xuất hiện của bên thứ ba uy tín như cố vấn, mentor hoặc chuyên gia pháp lý sẽ giúp hai bên tháo gỡ bế tắc.
Họ có thể đóng vai trò như “người phiên dịch” làm rõ kỳ vọng của đôi bên và tìm ra giải pháp có lợi cho tất cả.
Startup không chỉ cần tiền, mà cần người thật sự đồng hành. Gọi vốn thành công chưa chắc giúp bạn thắng lớn. Nhưng nếu chọn đúng người cùng tầm nhìn, bạn sẽ tăng tốc bền vững, giữ được bản sắc và kiểm soát vận mệnh công ty. Nếu bạn đang đứng trước vòng gọi vốn tiếp theo, đừng chỉ hỏi: “Họ rót bao nhiêu tiền?”, mà hãy hỏi: “Họ có cùng mình đi xa được không?”

Nếu bạn đang muốn rút ngắn thời gian chuẩn bị, tăng xác suất chốt deal với nhà đầu tư và sở hữu lộ trình từng bước rõ ràng, hãy tìm hiểu Gọi Vốn Thần Tốc từ HALOBIZ – nơi bạn sẽ được hướng dẫn cách chuẩn hóa quy trình, dựng hồ sơ tài chính và luyện pitching trực tiếp với cố vấn giàu kinh nghiệm. Để lại thông tin để chúng tôi tư vấn cho bạn.