Gọi được vốn – tưởng chừng là dấu mốc “thoát nghèo” của một startup – nhưng thực tế lại đang khiến không ít nhà sáng lập Việt lâm vào thế khó xử: Tài khoản có tiền, nhưng doanh nghiệp vẫn rơi vào tình trạng “đói tiền”, thiếu thanh khoản, liên tục xoay xở từng khoản chi nhỏ để cầm cự từng tháng. Nỗi đau không nằm ở việc không có vốn, mà ở việc không biết cách giữ tiền, sử dụng tiền và duy trì dòng tiền dương ổn định để sống sót lâu dài.
Phần lớn startup Việt sau khi gọi được vốn Series A hoặc gọi từ quỹ thiên thần đều rơi vào trạng thái “đốt tiền chóng mặt” mà không tạo ra dòng tiền đủ mạnh để nuôi hệ sinh thái vận hành. Mong muốn lớn nhất của họ không chỉ là vốn, mà là năng lực quản trị dòng tiền một cách bài bản, biết khi nào cần tiêu khi nào cần giữ, và cách biến từng đồng vốn thành giá trị sống còn.
Bài viết này HALOBIZ tổng hợp từ những nghiên cứu thực tiễn và kinh nghiệm tư vấn hơn 1.000 doanh nghiệp, nhằm giúp các startup hiểu sâu về bài toán dòng tiền, học cách cân bằng thông minh giữa “gọi vốn” và “sống sót”, từ đó tránh những cái bẫy tài chính phổ biến khiến không ít startup phải trả giá đắt chỉ sau vài tháng được rót vốn.
1. Bản chất của bài toán “gọi vốn nhưng vẫn đói tiền”
Gọi vốn được xem là “phao cứu sinh” cho startup, nhưng thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với tình trạng “có tiền nhưng không đủ dùng”. Vấn đề nằm ở chỗ số vốn lớn dễ dẫn đến tâm lý tự tin thái quá: Chi tiêu mở rộng nhanh, tuyển dụng ồ ạt, đốt tiền marketing mà không kịp tạo ra doanh thu tương xứng. Điều này khiến dòng tiền nhanh chóng bị “rút ruột”, dù tài khoản vẫn còn số dư ấn tượng.
Mấu chốt của bài toán lại xuất phát từ việc thiếu hệ thống quản trị dòng tiền chuyên sâu. Nhiều startup Việt chỉ kiểm soát các khoản thu chi thông thường, mà không dự báo kỹ lưỡng các biến động thị trường, chu kỳ khách hàng trả chậm, hoặc độ trễ giữa đầu tư và thu hồi lợi nhuận. Do đó, dù gọi được vốn, họ vẫn phải vay nợ, hoặc thậm chí đóng băng các hoạt động cốt lõi để bảo toàn dòng tiền. Tình trạng này càng trầm trọng nếu startup quyết định “scale up” khi chưa đạt Product‑Market Fit rõ ràng.
Các khoản đầu tư vào thị trường mới, công nghệ mới… chưa tạo ra được hiệu quả doanh thu đủ bù đắp chi phí, dẫn đến tình trạng gọi vốn càng nhiều – tiêu tiền càng nhanh mà vẫn chìm trong áp lực thanh khoản.
Song song với đó, sự thiếu minh bạch và kỷ luật trong chi tiêu vốn tạo ra lãng phí đáng kể. Việc không phân bổ rõ vốn cho R&D, marketing, vận hành, và dự phòng đã khiến startup dễ rơi vào tình trạng sử dụng quỹ sai mục đích, mất kiểm soát dòng tiền. Một lỗi phổ biến là không định lượng rõ “runway thực” – khoảng thời gian dòng tiền tích trữ đủ duy trì hoạt động dẫn đến tình trạng kinh doanh bị “vỡ trận” ngay khi vốn bắt đầu cạn.
Để giải quyết tận gốc, startup cần thiết lập hệ thống forecast dòng tiền hàng tháng, đánh giá rõ rủi ro phí trễ hoặc không đạt chỉ tiêu doanh thu, và đảm bảo runway tối thiểu 12 tháng sau mỗi vòng gọi vốn. Khi đó, gọi được vốn không còn là “bẫy tiền” mà là cơ hội để mở rộng bền vững.
2. Nguyên nhân chính khiến startup “hết tiền” dù đã gọi vốn
Khác với suy nghĩ phổ biến rằng chỉ cần có tiền là sẽ giải quyết được mọi vấn đề, thực tế cho thấy nhiều startup rơi vào tình trạng “hết tiền” ngay cả khi vừa hoàn tất gọi vốn. Nguyên nhân sâu xa đến từ sự mất cân đối giữa thu và chi, đặc biệt là chi phí vận hành tăng vọt trong khi doanh thu chưa kịp cải thiện. Khi vốn được giải ngân, nhiều nhà sáng lập rơi vào tâm lý “có tiền phải chi” để chứng minh sự phát triển, mà không đặt nền tảng tài chính vững chắc trước.
Thứ nhất, chi phí cố định không được kiểm soát chặt chẽ. Việc mở rộng văn phòng, tuyển thêm nhân sự, hoặc ký hợp đồng phần mềm dài hạn đều tạo áp lực tài chính nặng nề nếu không có nguồn thu tương ứng. Dòng tiền bị rút kiệt từng tháng bởi các khoản chi bắt buộc, đẩy doanh nghiệp vào trạng thái “chết lâm sàng” dù còn tiền trong tài khoản.
Thứ hai, kế hoạch dự báo dòng tiền thiếu chính xác. Rất ít startup xây dựng bảng dòng tiền với các kịch bản khác nhau (best case, base case, worst case). Việc lạc quan hóa doanh thu hoặc đánh giá thấp độ trễ thu tiền từ khách hàng dẫn đến thiếu hụt đột ngột, kéo theo hệ quả là mất khả năng chi trả ngắn hạn, thậm chí phải hoãn các hoạt động cốt lõi như sản xuất, vận chuyển, hoặc chăm sóc khách hàng.
Thứ ba, sự phụ thuộc quá mức vào một kênh doanh thu duy nhất làm tăng rủi ro tài chính. Nếu đối tác thanh toán chậm hoặc thị trường thay đổi, dòng tiền lập tức bị gián đoạn. Thực tế, không ít startup Việt lệ thuộc vào một vài khách hàng lớn, và khi các khoản thu bị trì hoãn, toàn bộ hệ thống tài chính trở nên mong manh, dễ đổ vỡ.
Ngoài ra, nhiều startup đốt tiền trước khi xác định rõ Product‑Market Fit, khiến dòng vốn bị tiêu hao cho những hoạt động mở rộng thiếu nền tảng. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến việc “chết trên đống vốn”. Khi sản phẩm chưa chứng minh được nhu cầu thị trường và chưa tạo ra doanh thu ổn định, mọi nỗ lực marketing hay vận hành đều trở nên tốn kém mà không mang lại giá trị thực.
Tóm lại, vấn đề không nằm ở số tiền bạn có được sau gọi vốn, mà là cách bạn kiểm soát, phân bổ và sử dụng dòng tiền để duy trì hoạt động trong cả ngắn hạn và dài hạn. Sự vững vàng tài chính không đến từ một lần gọi vốn thành công, mà đến từ năng lực quản trị dòng tiền linh hoạt và kỷ luật.
3. Giải pháp “cân bằng dòng tiền” sau gọi vốn
Để tránh rơi vào cái bẫy “có vốn nhưng không có tiền”, startup cần xây dựng hệ thống quản trị dòng tiền chặt chẽ ngay sau khi gọi được vốn. Việc duy trì một dòng tiền dương không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành ổn định, mà còn nâng cao uy tín với nhà đầu tư, ngân hàng, và các đối tác chiến lược. Sau đây là các giải pháp trọng yếu giúp cân bằng dòng tiền hiệu quả:
3.1. Xây dựng hệ thống dự báo dòng tiền chuyên sâu
Thay vì chỉ theo dõi thu – chi hàng tháng, startup cần thiết lập một hệ thống forecast dòng tiền chi tiết, có thể theo tuần, tháng và quý, bao gồm cả ba dòng tiền chính: Từ hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài trợ. Việc này giúp nhà sáng lập dự đoán chính xác thời điểm thâm hụt, từ đó chuẩn bị phương án xoay vòng vốn kịp thời. Ngoài ra, cần xác định rõ “runway” – khoảng thời gian doanh nghiệp có thể duy trì hoạt động nếu không có thêm doanh thu. Một runway tối thiểu 12 tháng sẽ tạo vùng an toàn cần thiết cho startup trong giai đoạn phát triển.
3.2. Kiểm soát nghiêm ngặt chi phí và dòng tiền ra
Startup phải xây dựng cơ chế phê duyệt chi tiêu rõ ràng, ưu tiên các khoản chi tạo ra doanh thu trực tiếp hoặc hiệu quả dài hạn. Cần đặc biệt lưu ý các khoản chi “ẩn” như phí duy trì phần mềm, thuê ngoài không hiệu quả, hoặc chi phí tiếp thị khó đo lường. Một nguyên tắc quan trọng: Không chi tiêu vượt quá tốc độ tạo ra giá trị thực tế.
3.3. Đa dạng hóa nguồn thu và rút ngắn chu kỳ thanh toán
Để đảm bảo dòng tiền vào ổn định, startup cần mở rộng tệp khách hàng, triển khai chính sách thanh toán sớm bằng chiết khấu hoặc ưu đãi. Ngoài ra, hãy tối ưu hóa quy trình thu nợ, hạn chế bán hàng theo hình thức trả chậm nếu chưa đủ nguồn dự phòng. Điều này giảm thiểu rủi ro bị “nghẽn dòng tiền” do thanh toán gián đoạn.
3.4. Phân bổ vốn gọi theo nguyên tắc chiến lược – phòng thủ – tăng trưởng
Sau khi gọi vốn, doanh nghiệp nên chia vốn thành 3 nhóm: Duy trì hoạt động (30%), phòng ngừa rủi ro và khẩn cấp (30%), và mở rộng tăng trưởng (40%). Việc này giúp duy trì thế cân bằng, không “all-in” vào một mảng duy nhất và tránh bị động khi thị trường biến động.
3.5. Kết hợp sử dụng vốn vay thông minh
Vay vốn trung – dài hạn từ ngân hàng hoặc tổ chức tài chính có thể giúp startup duy trì dòng tiền trong khi đợi doanh thu về. Tuy nhiên, cần đánh giá kỹ năng lực trả nợ và lựa chọn hình thức vay phù hợp với chu kỳ kinh doanh. Nhiều ngân hàng hiện có chương trình vay không cần tài sản đảm bảo, chỉ dựa trên dòng tiền kinh doanh, rất phù hợp với startup có tiềm năng nhưng thiếu tài sản cố định.
3.6. Hợp tác với chuyên gia tài chính độc lập hoặc CFO part-time
Không phải startup nào cũng có điều kiện tuyển CFO toàn thời gian. Tuy nhiên, thuê ngoài chuyên gia tài chính theo dự án hoặc theo giờ là giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp thiết lập, giám sát dòng tiền chuyên nghiệp mà vẫn tối ưu chi phí. Đây cũng là cách phổ biến trong các hệ sinh thái khởi nghiệp quốc tế.
Tóm lại, cân bằng dòng tiền sau gọi vốn là một kỹ năng sống còn mà bất kỳ startup nào cũng cần trang bị. Khi dòng tiền được kiểm soát tốt, mọi chiến lược tăng trưởng mới thật sự bền vững.
4. Kịch bản thực tiễn: Case study Techcoop
Techcoop – một startup công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp số hóa – là minh chứng điển hình cho việc sử dụng vốn khôn ngoan sau khi gọi vốn thành công. Với vòng Series A trị giá 70 triệu USD, trong đó có 28 triệu vốn cổ phần và 42 triệu vốn vay từ ngân hàng chiến lược, Techcoop không rơi vào vòng xoáy “đốt tiền mở rộng” như nhiều startup khác. Thay vào đó, họ lựa chọn chiến lược cân bằng dòng tiền theo hướng dài hạn và quản trị tài chính chủ động.
Ngay sau khi gọi vốn, ban điều hành Techcoop triển khai hệ thống quản trị dòng tiền theo tuần, tích hợp phần mềm tài chính chuyên biệt cho phép mô phỏng các kịch bản chi tiêu – doanh thu – rủi ro. Điều này giúp doanh nghiệp luôn kiểm soát chính xác dòng tiền dự kiến trong 12 – 18 tháng tiếp theo. Họ cũng phân bổ vốn theo mô hình 3 nhóm rõ ràng: 30% cho hoạt động vận hành và duy trì, 40% đầu tư R&D và công nghệ lõi, còn lại 30% dành cho quỹ dự phòng và các chương trình phát triển bền vững.
Đặc biệt, Techcoop lựa chọn đồng hành với ngân hàng có chính sách tài trợ dòng tiền ưu đãi, chấp nhận giải ngân dựa trên hiệu quả vận hành thay vì yêu cầu tài sản đảm bảo. Từ đó, toàn bộ dòng tiền vào – ra được minh bạch qua ngân hàng, giúp họ không chỉ dễ tiếp cận nguồn vay trong tương lai mà còn tạo được lòng tin với các nhà đầu tư tiếp theo. Đồng thời, Techcoop cũng kiểm soát tốc độ mở rộng bằng cách không tuyển dụng dàn trải, mà ưu tiên thuê chuyên gia tài chính part-time để thiết kế chiến lược quản lý vốn tối ưu.
Từ câu chuyện thực tiễn này, có thể rút ra một bài học quan trọng: Gọi vốn thành công chỉ là khởi đầu, còn bản lĩnh thật sự của startup nằm ở khả năng quản lý tiền thông minh, biết khi nào nên tăng tốc và khi nào cần giữ chặt tay phanh tài chính. Chính sự kỷ luật đó đã giúp Techcoop không chỉ sống sót mà còn dẫn đầu thị trường trong làn sóng chuyển đổi số nông nghiệp tại Việt Nam.
5. Kết luận & Đề xuất từ HALOBIZ
Gọi vốn là cánh cửa mở ra cơ hội tăng trưởng, nhưng cũng là ngưỡng cửa thử thách năng lực quản trị tài chính của mỗi startup. Rất nhiều doanh nghiệp trẻ không “chết vì đói vốn”, mà “chết vì tiêu sai vốn” – khi không thiết lập hệ thống dòng tiền bài bản, không dự báo được rủi ro thanh khoản, và không duy trì được runway an toàn. Thành công trong gọi vốn không đảm bảo sự sống còn, nếu dòng tiền không được kiểm soát kỷ luật và chiến lược rõ ràng.
Một startup thông minh không phải là startup tiêu tiền giỏi, mà là startup biết sử dụng từng đồng vốn đúng thời điểm – đúng mục tiêu – đúng hiệu quả. Khi hiểu rõ vòng đời tài chính, quản trị được nhịp thở dòng tiền, doanh nghiệp mới có thể tăng trưởng bền vững và tạo dựng niềm tin từ nhà đầu tư, đối tác, lẫn hệ sinh thái kinh doanh.
Đề xuất từ HALOBIZ:
Với kinh nghiệm đồng hành cùng hàng nghìn startup Việt gọi vốn thành công, Halo Biz hiện cung cấp gói dịch vụ chuyên biệt hỗ trợ:
Nếu bạn đang sở hữu một startup đã hoặc sắp gọi vốn dưới 100 triệu USD, đừng chờ tới khi “đói tiền mới quản trị dòng tiền”. Hãy bắt đầu từ hôm nay cùng HALOBIZ để đảm bảo rằng: Vốn bạn gọi được là bệ phóng, không phải bẫy sập cho giấc mơ kinh doanh của bạn.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
