Gọi vốn doanh nghiệp qua nhiều vòng: Làm sao để không bị loãng cấu trúc vốn và mất kiểm soát công ty?

Gọi vốn doanh nghiệp là con đường gần như bắt buộc nếu muốn tăng trưởng nhanh và cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường. Nhưng đi cùng với dòng tiền là vô số nỗi lo – mỗi đồng vốn nhận về đều mang theo rủi ro mất quyền kiểm soát, mỗi vòng gọi vốn mới lại khiến cổ phần sáng lập bị chia nhỏ dần. Nhiều nhà sáng lập từng tự hào nắm giữ “đứa con tinh thần” của mình, bỗng một ngày nhận ra… mình chỉ còn là người làm thuê trong chính công ty.

Thực tế cho thấy, không ít doanh nghiệp Việt sau vài năm gọi vốn doanh nghiệp liên tiếp đã rơi vào tình trạng “loãng vốn”, tiếng nói của nhà sáng lập ngày càng yếu đi, trong khi các quỹ đầu tư nắm quyền quyết định chiến lược. Điều mà người sáng lập mong muốn nhất không chỉ là vốn, mà là vốn đi cùng quyền chủ động, là khả năng phát triển mạnh mẽ mà vẫn giữ trọn bản sắc và tầm nhìn của chính mình.

Bài viết này của HALOBIZ sẽ đi sâu phân tích cách gọi vốn doanh nghiệp qua nhiều vòng mà không làm loãng cấu trúc vốn hay đánh mất quyền kiểm soát. Từ những chiến lược phân bổ cổ phần, định giá hợp lý, đến nghệ thuật đàm phán với nhà đầu tư – tất cả đều được tổng hợp từ kinh nghiệm thực tiễn và bài học của các doanh nghiệp thành công tại Việt Nam và quốc tế.

Nếu bạn đang đứng trước cột mốc gọi vốn tiếp theo, hãy đọc kỹ bài này trước khi ký bất kỳ bản thỏa thuận nào — vì một quyết định sai hôm nay có thể khiến bạn mất cả quyền làm chủ ngày mai.

1. Vì sao doanh nghiệp cần gọi vốn qua nhiều vòng?

Việc gọi vốn doanh nghiệp qua nhiều vòng không chỉ là xu hướng mà còn là quy luật phát triển tự nhiên của các công ty tăng trưởng nhanh. Mỗi giai đoạn mở rộng đều đòi hỏi nguồn vốn mới để duy trì lợi thế cạnh tranh và nắm bắt cơ hội thị trường. Ở giai đoạn đầu, doanh nghiệp cần vốn cho nghiên cứu sản phẩm, thử nghiệm mô hình kinh doanh. Khi đã có sản phẩm phù hợp thị trường, vốn vòng sau giúp đầu tư cho hạ tầng, công nghệ và mở rộng quy mô vận hành.

Trong bối cảnh nền kinh tế số và thương mại điện tử bùng nổ, gọi vốn doanh nghiệp theo nhiều vòng cho phép các công ty tối ưu hóa định giá, giảm áp lực tài chính ngắn hạn và thu hút đối tác chiến lược đồng hành lâu dài. Các startup Việt Nam hiện trung bình cần từ 3 đến 5 vòng vốn trước khi đạt điểm hòa vốn hoặc niêm yết, phản ánh sự chuyển dịch từ gọi vốn theo nhu cầu ngắn hạn sang chiến lược tăng trưởng bền vững.

2. Rủi ro “loãng vốn” khi gọi vốn doanh nghiệp nhiều vòng

Trong quá trình gọi vốn doanh nghiệp, rủi ro lớn nhất mà các nhà sáng lập thường đối mặt chính là sự loãng dần của cổ phần và mất quyền kiểm soát chiến lược. Khi doanh nghiệp phát hành thêm cổ phần ở mỗi vòng gọi vốn, tỷ lệ sở hữu của nhóm sáng lập giảm xuống, kéo theo quyền biểu quyết yếu đi. Nếu không tính toán kỹ, chỉ sau vài vòng gọi vốn, tỷ lệ cổ phần của nhà sáng lập có thể giảm từ hơn 70% xuống dưới 30%, khiến họ mất khả năng định hướng và ra quyết định trọng yếu.

Bên cạnh đó, nhiều nhà đầu tư còn yêu cầu cổ phiếu ưu đãi, quyền phủ quyết hoặc quyền bổ nhiệm nhân sự cấp cao, làm tăng mức độ phụ thuộc của doanh nghiệp. Trong môi trường đầu tư ngày càng cạnh tranh, các điều khoản “ẩn” trong hợp đồng góp vốn có thể khiến doanh nghiệp phải chấp nhận những ràng buộc dài hạn, ảnh hưởng đến quyền tự chủ và sự linh hoạt trong vận hành.

3. Cách quản trị cấu trúc vốn thông minh khi gọi vốn nhiều vòng

Để tránh rơi vào tình trạng loãng vốn và mất quyền kiểm soát, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược quản trị cấu trúc vốn dài hạn ngay từ vòng gọi vốn đầu tiên. Việc xác định trước số vòng vốn dự kiến, tỷ lệ cổ phần mong muốn giữ lại và mức tăng trưởng kỳ vọng giúp nhà sáng lập chủ động hơn trong đàm phán. Một nguyên tắc quan trọng là sau vòng Series B, đội ngũ sáng lập nên duy trì tối thiểu 50% cổ phần để đảm bảo tiếng nói quyết định.

Bên cạnh đó, định giá doanh nghiệp đóng vai trò sống còn. Việc định giá quá thấp khiến doanh nghiệp phải bán quá nhiều cổ phần để đổi lấy số vốn ít, trong khi định giá quá cao lại làm nhà đầu tư e ngại. Giải pháp tối ưu hiện nay là áp dụng mô hình SAFE hoặc Convertible Note, cho phép linh hoạt chuyển đổi vốn đầu tư thành cổ phần trong tương lai, giúp doanh nghiệp gọi vốn doanh nghiệp mà vẫn kiểm soát được cấu trúc sở hữu.

4. Giữ quyền kiểm soát khi gọi vốn doanh nghiệp qua nhiều vòng

Giữ quyền kiểm soát không chỉ là vấn đề tỷ lệ cổ phần mà còn nằm ở cấu trúc quyền biểu quyết và chiến lược đàm phán điều khoản đầu tư. Nhà sáng lập cần chú trọng đến các điều khoản “bảo vệ quyền sáng lập” như quyền phủ quyết (veto right), quyền chọn mua lại cổ phần hoặc quyền ưu tiên trong các quyết định chiến lược. Đây là những công cụ pháp lý giúp duy trì tiếng nói chủ đạo ngay cả khi tỷ lệ sở hữu giảm dần.

Một số doanh nghiệp Việt đã bắt đầu áp dụng mô hình cổ phần ưu đãi kép (dual-class shares), trong đó cổ phần sáng lập có quyền biểu quyết cao hơn so với cổ phần phổ thông. Cách làm này cho phép nhà sáng lập giữ quyền quyết định trong các vấn đề chiến lược mà không cần nắm đa số cổ phần. Ngoài ra, việc lựa chọn nhà đầu tư có cùng tầm nhìn và văn hóa doanh nghiệp tương đồng cũng là yếu tố quan trọng giúp quá trình gọi vốn doanh nghiệp diễn ra hài hòa và bền vững.

5. Chiến lược gọi vốn bền vững và giảm thiểu rủi ro loãng vốn

Một chiến lược gọi vốn doanh nghiệp bền vững phải dựa trên sự cân bằng giữa tăng trưởng và kiểm soát. Thay vì tập trung vào việc huy động số vốn lớn nhất có thể, doanh nghiệp nên hướng đến việc tìm đúng nhà đầu tư, người không chỉ mang lại tài chính mà còn đem đến giá trị gia tăng như mạng lưới đối tác, kinh nghiệm ngành hoặc công nghệ hỗ trợ. Đây là cách nhiều doanh nghiệp thành công trên thế giới duy trì quyền tự chủ dù trải qua nhiều vòng vốn.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên kết hợp các nguồn vốn thay thế như vay chuyển đổi, trái phiếu riêng lẻ hoặc hợp tác chiến lược để tránh phụ thuộc quá mức vào vốn cổ phần. Việc kiểm soát tốc độ tăng trưởng, duy trì dòng tiền dương và tối ưu chi phí vận hành sẽ giúp giảm nhu cầu huy động vốn dồn dập. Khi nền tảng tài chính ổn định, doanh nghiệp có thể chủ động thương lượng điều khoản có lợi hơn trong mỗi vòng gọi vốn doanh nghiệp tiếp theo.

6. Bài học thực tế từ doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình gọi vốn

Thực tiễn cho thấy, nhiều doanh nghiệp Việt đã có những chiến lược gọi vốn doanh nghiệp khôn ngoan, giúp họ vừa tăng trưởng mạnh vừa giữ được quyền điều hành. Điển hình là MoMo, ứng dụng ví điện tử hàng đầu, đã trải qua hơn năm vòng gọi vốn với sự tham gia của nhiều quỹ quốc tế lớn. Tuy nhiên, nhờ cấu trúc cổ phần được hoạch định rõ ràng ngay từ đầu, ban sáng lập vẫn duy trì quyền định hướng chiến lược và giữ vững văn hóa doanh nghiệp.

Ngược lại, trường hợp Tiki lại là lời cảnh báo đáng giá. Việc mở rộng quy mô quá nhanh khiến công ty phải liên tục gọi vốn doanh nghiệp, dẫn đến cổ phần sáng lập bị pha loãng mạnh. Hệ quả là quyền biểu quyết suy giảm và định hướng phát triển phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư. Hai ví dụ này minh chứng rằng, sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong thiết kế cấu trúc vốn ngay từ đầu chính là “chìa khóa vàng” giúp doanh nghiệp phát triển mà không đánh mất quyền kiểm soát.

7. Quy trình tối ưu để gọi vốn doanh nghiệp nhiều vòng mà vẫn giữ vững kiểm soát

Để gọi vốn doanh nghiệp thành công qua nhiều vòng, nhà sáng lập cần tuân thủ một quy trình khoa học, kết hợp giữa quản trị tài chính, pháp lý và chiến lược tăng trưởng. Bước đầu tiên là xây dựng mô hình cấu trúc vốn dự báo (equity forecast), trong đó thể hiện rõ tỷ lệ cổ phần của từng nhóm cổ đông sau mỗi vòng gọi vốn. Việc này giúp dự đoán mức độ pha loãng và chủ động bảo vệ quyền lợi sáng lập.

Tiếp đến là định giá doanh nghiệp dựa trên dữ liệu thực, bao gồm dòng tiền, tài sản trí tuệ, và tiềm năng mở rộng. Một định giá hợp lý giúp cân bằng lợi ích giữa đôi bên, giảm nguy cơ bị ép giá. Trong giai đoạn đàm phán, doanh nghiệp cần lưu ý các điều khoản trọng yếu như quyền phủ quyết, quyền ưu tiên mua cổ phần, và điều khoản chống pha loãng (anti-dilution). Sau khi hoàn tất giao dịch, cần có báo cáo minh bạch về cấu trúc vốn và rà soát định kỳ để bảo đảm doanh nghiệp vẫn duy trì quyền kiểm soát chiến lược trong suốt hành trình phát triển.

Kết luận

Mong muốn lớn nhất của mọi nhà sáng lập không chỉ là gọi vốn doanh nghiệp thành công, mà là gọi vốn để phát triển mà không đánh mất quyền kiểm soát. Sau mỗi vòng vốn, điều doanh nghiệp thực sự cần không chỉ là thêm tiền trong tài khoản, mà là một hệ thống vận hành vững vàng, cấu trúc cổ phần minh bạch và chiến lược tăng trưởng rõ ràng.

Lối thoát cho doanh nghiệp Việt nằm ở việc chuẩn hóa toàn bộ nền tảng nội bộ trước khi gọi vốn. Điều này bao gồm:

• Chuẩn hóa hồ sơ pháp lý và cấu trúc cổ phần theo đúng tiêu chuẩn mà các quỹ đầu tư quốc tế yêu cầu.
• Xây dựng báo cáo tài chính minh bạch, có kiểm toán nội bộ, giúp tăng độ tin cậy khi đàm phán.
• Xây dựng chiến lược sử dụng và vận hành dòng vốn hiệu quả, đảm bảo từng đồng vốn được chuyển hóa thành tăng trưởng thực.
• Định vị chiến lược phát triển rõ ràng, phù hợp khẩu vị rủi ro và định hướng của từng nhà đầu tư mục tiêu.
• Mở rộng mạng lưới kết nối với các quỹ đầu tư Việt Nam và quốc tế, mở ra cơ hội hợp tác dài hạn.
• Huấn luyện đội ngũ sáng lập và điều hành, sẵn sàng cho ba giai đoạn: Trước, trong và sau khi gọi vốn.
• Đồng hành cùng đội ngũ cố vấn tên tuổi, uy tín, giúp doanh nghiệp tránh rủi ro chiến lược và tối ưu quyền kiểm soát.

Với sự đồng hành của HALOBIZ, các doanh nghiệp Việt có thể gọi vốn doanh nghiệp một cách thông minh – vừa thu hút được nguồn lực tài chính mạnh mẽ, vừa bảo toàn quyền làm chủ và tầm nhìn dài hạn. Bởi vốn chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó được dùng đúng cách, trong một hệ thống minh bạch, và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

CHIẾN LƯỢC GỌI VỐN CHO DOANH NGHIỆP

Gỡ rối tư duy tài chính – Bứt phá tăng trưởng – Sẵn sàng IPO

“CHIẾN LƯỢC GỌI VỐN CHO DOANH NGHIỆP” ra đời như một lời giải chiến lược toàn diện, giúp chủ doanh nghiệp, startup và nhà đầu tư hiểu đúng – làm đúng – gọi vốn thành công.

Khóa học giúp bạn:
– Nắm vững 9 chiến lược gọi vốn thực chiến và thiết kế bản đồ IPO
–  Hiểu rõ tâm lý nhà đầu tư và vòng vốn
– Ứng dụng đòn bẩy tài chính để tăng trưởng cấp số nhân
– Kết nối cố vấn cấp cao – nhà đầu tư – hệ sinh thái khởi nghiệp

Gọi vốn không chỉ là giải pháp tài chính, mà là chìa khóa giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền khỏe mạnh ngay cả khi chưa có lãi. Đó cũng là con đường ngắn nhất để tạo ra những triệu phú và tỷ phú – những người biết tận dụng đòn bẩy tài chính và nguồn lực từ nhà đầu tư để tăng trưởng thần tốc. Trong hành trình kinh doanh, sớm hay muộn doanh nghiệp cũng phải gọi vốn, vì vậy biết sớm – làm sớm – làm đúng sẽ giúp bạn đi trước và vững vàng hơn trên thị trường. 

Gọi vốn không còn là lựa chọn, mà là kỹ năng bắt buộc của mọi doanh nhân thành công. Rất nhiều học viên của HALOBIZ đã gọi vốn thành công, biến ý tưởng thành hiện thực và mở rộng quy mô kinh doanh. Trong khi đó, đối thủ của bạn đang áp dụng chính những chiến lược này mỗi ngày – và nếu bạn chưa biết, đó chính là thiệt thòi lớn nhất của bạn hôm nay.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công – hãy là người đi trước!

NHẬN ƯU ĐÃI THAM DỰ MIỄN PHÍ NGAY !