Gọi vốn doanh nghiệp với mô hình đang sinh lời: Làm thế nào để giữ cổ phần cao?

Khi doanh nghiệp đã vượt qua giai đoạn sống còn, mô hình kinh doanh đã sinh lời, dòng tiền đều đặn và thị trường bắt đầu mở rộng, đó cũng là lúc nhà sáng lập đối mặt với một ngã rẽ lớn: Tiếp tục tăng trưởng bằng vốn tự có – hay gọi vốn để bứt phá mạnh hơn. Nhưng đi kèm với cơ hội là nỗi lo sâu kín: “Nếu gọi vốn, liệu tôi có còn nắm quyền trong chính doanh nghiệp mình?”

Không ít nhà sáng lập rơi vào tình huống “đánh đổi quyền kiểm soát để lấy vốn tăng trưởng”. Sau khi IPO, họ nhìn lại và nhận ra cổ phần của mình đã giảm xuống, tiếng nói chiến lược trong hội đồng quản trị không còn trọng lượng như trước. Trong khi đó, doanh nghiệp – vốn được gây dựng từ tâm huyết và tầm nhìn của chính họ – lại đang chịu sức ép từ các cổ đông bên ngoài.

Tận dụng thời điểm đang sinh lời ổn định để IPO là bước đi thông minh, nhưng chỉ thực sự hiệu quả khi nhà sáng lập biết giữ cổ phần cao mà vẫn gọi được vốn lớn. Đây không chỉ là bài toán tài chính, mà là nghệ thuật kiểm soát quyền lực và giá trị doanh nghiệp.

Bài viết này, HALOBIZ sẽ cùng bạn bóc tách từng lớp vấn đề – từ chiến lược định giá, cấu trúc cổ phần đến cách đàm phán với nhà đầu tư – giúp bạn gọi vốn thành công mà vẫn giữ trọn quyền kiểm soát doanh nghiệp trên hành trình chinh phục thị trường vốn.

1. Tổng Quan Về IPO Và Tác Động Đến Tỷ Lệ Cổ Phần

IPO – hay phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng – là cột mốc đánh dấu sự chuyển mình từ doanh nghiệp tư nhân sang công ty đại chúng. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu 2025, IPO không chỉ là công cụ huy động vốn mà còn là chiến lược tái cấu trúc quyền sở hữu và khẳng định vị thế thương hiệu trên thị trường vốn.

Đối với doanh nghiệp đang sinh lời, IPO mở ra cơ hội mở rộng quy mô, tăng uy tín và khả năng tiếp cận dòng vốn dài hạn, thay vì phụ thuộc vào nguồn tín dụng truyền thống. Tuy nhiên, mặt trái là sự pha loãng cổ phần của nhà sáng lập, khi tỷ lệ sở hữu giảm do phân bổ cổ phiếu ra công chúng. Nếu không tính toán kỹ, quyền kiểm soát có thể rơi vào tay cổ đông lớn bên ngoài. Vì vậy, IPO vừa là bước đệm tăng trưởng, vừa là phép thử về năng lực quản trị và tầm nhìn chiến lược của đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp.

1.1 IPO Là Gì Và Vì Sao Doanh Nghiệp Sinh Lời Vẫn Cần IPO

IPO là giai đoạn doanh nghiệp chính thức bước vào sân chơi tài chính công khai, nơi giá trị không chỉ đo bằng lợi nhuận mà còn bằng niềm tin thị trường và khả năng minh bạch hóa thông tin. Dù đang sinh lời, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn chọn IPO để gia tăng nguồn lực mở rộng thị trường, đầu tư vào công nghệ và nâng tầm quản trị theo chuẩn quốc tế.

Trong bối cảnh kinh tế số, việc niêm yết giúp doanh nghiệp dễ dàng thu hút vốn từ các quỹ đầu tư tổ chức, đồng thời tạo tính thanh khoản cho cổ đông sáng lập. IPO cũng là cơ hội để định vị thương hiệu, nâng cao năng lực cạnh tranh và chuẩn bị cho giai đoạn toàn cầu hóa. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu: Gọi vốn để phát triển bền vững, chứ không chỉ vì danh tiếng trên sàn chứng khoán.

1.2 Rủi Ro Mất Cổ Phần Sau IPO

Khi bước vào quá trình IPO, doanh nghiệp buộc phải phát hành một phần cổ phiếu ra công chúng để đổi lấy nguồn vốn mới. Điều này dẫn đến sự pha loãng cổ phần của nhóm sáng lập, đặc biệt nếu doanh nghiệp chưa có chiến lược kiểm soát quyền biểu quyết. Trong nhiều trường hợp, cổ đông mới – thường là các quỹ đầu tư hoặc nhà đầu tư tổ chức – có thể nắm tỷ lệ đủ lớn để tác động trực tiếp đến định hướng quản trị. Rủi ro càng cao khi giá trị định giá ban đầu thấp, khiến doanh nghiệp phải bán nhiều cổ phần hơn để đạt mục tiêu vốn mong muốn.

Ngoài ra, sau khi IPO, doanh nghiệp chịu áp lực công bố thông tin định kỳ, tuân thủ quy định niêm yết và minh bạch tài chính. Nếu không chuẩn bị kỹ, việc mất cân bằng quyền lực trong Hội đồng Quản trị có thể khiến nhà sáng lập đánh mất quyền quyết định chiến lược dài hạn, dù vẫn còn nắm giữ cổ phần đáng kể.

2. Phân Tích Tỷ Lệ Giữ Cổ Phần Trước Và Sau IPO

Tỷ lệ cổ phần là yếu tố then chốt phản ánh mức độ kiểm soát của nhà sáng lập sau khi IPO. Trong giai đoạn tiền niêm yết, doanh nghiệp thường có cấu trúc cổ phần tập trung, với nhóm sáng lập nắm giữ trên 70–80%. Tuy nhiên, khi phát hành cổ phiếu ra công chúng, lượng cổ phần này bị pha loãng tùy theo quy mô huy động vốn và mức định giá. Năm 2025, xu hướng các công ty Việt Nam chỉ bán ra 10–20% cổ phần trong đợt IPO đầu tiên đang ngày càng phổ biến, nhằm giữ tỷ lệ chi phối tối thiểu 51%.

Chiến lược thông minh nằm ở việc đẩy cao định giá dựa trên hiệu quả sinh lời và triển vọng tăng trưởng, giúp doanh nghiệp thu về lượng vốn đủ lớn dù bán ra ít cổ phần. Khi định giá được xây dựng đúng, mỗi phần trăm cổ phần trở nên giá trị hơn, giúp nhà sáng lập vừa đạt mục tiêu vốn, vừa duy trì quyền quyết định chiến lược trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

3. Chiến Lược Gọi Vốn Nhưng Vẫn Giữ Cổ Phần Cao

Giữ cổ phần cao khi IPO đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược tài chính và quản trị vốn tinh tế, không chỉ dừng ở việc định giá doanh nghiệp, mà còn ở cách cấu trúc cổ phần, chọn thời điểm, và chuẩn bị hồ sơ minh bạch. Trong bối cảnh 2025, nhà đầu tư chú trọng hơn đến mô hình sinh lời bền vững và khả năng mở rộng, vì vậy doanh nghiệp có lợi thế khi chứng minh được dòng tiền ổn định, biên lợi nhuận tốt và tầm nhìn dài hạn.

Một chiến lược phổ biến là xây dựng định giá dựa trên giá trị nội tại, không chỉ theo tài sản mà còn dựa vào thương hiệu, dữ liệu khách hàng và năng lực sáng tạo. Bên cạnh đó, áp dụng mô hình cổ phiếu hai lớp (dual-class shares) cho phép sáng lập viên giữ quyền biểu quyết cao hơn, dù tỷ lệ sở hữu thấp hơn. Ngoài ra, việc chuẩn bị vòng gọi vốn Pre-IPO để cải thiện hiệu quả kinh doanh và nâng định giá trước khi lên sàn giúp giảm tỷ lệ cổ phần cần bán mà vẫn đảm bảo nguồn vốn huy động đủ lớn.

3.1 Xây Dựng Định Giá Doanh Nghiệp Dựa Trên Hiệu Quả Sinh Lời

Định giá là yếu tố quyết định khả năng giữ cổ phần sau IPO. Với doanh nghiệp đang sinh lời, việc chứng minh hiệu suất tài chính vượt trung bình ngành là chìa khóa để đạt được mức định giá cao, từ đó chỉ cần bán ra một phần nhỏ cổ phần mà vẫn huy động đủ vốn. Năm 2025, nhiều sàn giao dịch trong khu vực như HOSE, HNX hay Singapore Exchange đều ưu tiên các doanh nghiệp có chỉ số lợi nhuận trên vốn (ROE) trên 15% và tăng trưởng doanh thu kép (CAGR) trên 20%.

Để nâng định giá, doanh nghiệp cần tối ưu cấu trúc chi phí, minh bạch báo cáo tài chính, đồng thời có câu chuyện phát triển rõ ràng — ví dụ, kế hoạch mở rộng thị trường hoặc ứng dụng công nghệ mới. Định giá cao không chỉ phản ánh sức khỏe tài chính, mà còn là vũ khí giúp nhà sáng lập giữ cổ phần cao, vì mỗi cổ phiếu bán ra mang lại giá trị lớn hơn mà không phải hy sinh quyền kiểm soát doanh nghiệp.

3.2 Cấu Trúc Lớp Cổ Phiếu Để Duy Trì Quyền Kiểm Soát

Trong quá trình IPO, nhiều doanh nghiệp áp dụng mô hình cổ phiếu hai lớp (Dual-Class Shares) để cân bằng giữa huy động vốn và duy trì quyền kiểm soát. Theo cấu trúc này, cổ phiếu được chia thành hai loại: Loại A (mỗi cổ phiếu có 1 quyền biểu quyết, bán ra công chúng) và loại B (mỗi cổ phiếu có nhiều quyền biểu quyết, thường gấp 5–10 lần, dành cho nhà sáng lập). Mô hình này đang được các doanh nghiệp công nghệ và sản xuất có thương hiệu áp dụng rộng rãi tại châu Á, trong đó có Việt Nam, để đảm bảo nhóm sáng lập vẫn nắm quyền định hướng chiến lược dài hạn.

Cơ chế này đặc biệt hiệu quả khi doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng quy mô toàn cầu hoặc gọi vốn từ nhà đầu tư ngoại, bởi nó tạo niềm tin cho nhà đầu tư về sự ổn định trong quản trị. Dù tỷ lệ sở hữu của nhà sáng lập có thể giảm xuống dưới 50%, họ vẫn duy trì quyền biểu quyết chi phối, giúp định hình chiến lược và bảo vệ tầm nhìn dài hạn của doanh nghiệp sau khi niêm yết.

3.3 Gọi Vốn Chiến Lược Trước IPO (Pre-IPO Rounds)

Trước khi chính thức niêm yết, nhiều doanh nghiệp lựa chọn gọi vốn ở giai đoạn Pre-IPO nhằm tăng giá trị định giá và tối ưu cấu trúc cổ phần. Đây là chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư công chúng, đồng thời giảm áp lực phải bán quá nhiều cổ phần trong đợt IPO chính thức.

Ở giai đoạn này, doanh nghiệp thường tìm đến nhà đầu tư chiến lược – những đối tác có cùng ngành nghề, có khả năng hỗ trợ về công nghệ, kênh phân phối hoặc nguồn lực quản trị. Việc hợp tác này không chỉ mang lại vốn, mà còn giúp cải thiện năng lực vận hành, gia tăng lợi nhuận và củng cố uy tín trước khi lên sàn.

Đặc biệt, trong năm 2025, xu hướng Pre-IPO tại Việt Nam tập trung vào việc chuẩn hóa quản trị và báo cáo ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp). Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng được định giá cao hơn, bởi các quỹ đầu tư quốc tế hiện đánh giá cao những công ty minh bạch và phát triển bền vững.

Nhờ chuẩn bị tốt giai đoạn Pre-IPO, doanh nghiệp có thể nâng định giá thêm 30–50%, từ đó bán ít cổ phần hơn mà vẫn đạt được mục tiêu huy động vốn, giữ vững quyền kiểm soát và vị thế của nhà sáng lập sau khi niêm yết.

3.4 Tối Ưu Hồ Sơ Tài Chính Và Câu Chuyện Thương Hiệu

Một trong những yếu tố quyết định thành công của IPO là niềm tin của nhà đầu tư vào giá trị thực và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Trong bối cảnh thị trường vốn Việt Nam ngày càng minh bạch và cạnh tranh, hồ sơ tài chính không chỉ cần chính xác mà còn phải thể hiện rõ năng lực sinh lời bền vững. Doanh nghiệp nên chuẩn bị báo cáo kiểm toán trong ít nhất 3 năm liên tiếp, minh chứng cho hiệu quả vận hành và khả năng quản trị rủi ro.

Song song với dữ liệu tài chính, “câu chuyện thương hiệu” đóng vai trò truyền cảm hứng và nâng tầm định giá. Một bản hồ sơ IPO mạnh mẽ cần kể được hành trình phát triển, sứ mệnh và giá trị mà doanh nghiệp mang lại cho xã hội. Những doanh nghiệp có chiến lược truyền thông rõ ràng, định vị được tầm nhìn và cam kết phát triển bền vững thường thu hút được nhà đầu tư dài hạn, thay vì những cổ đông ngắn hạn chỉ quan tâm đến lợi nhuận tức thời.

Khi tài chính minh bạch và câu chuyện thương hiệu được định hình đúng, doanh nghiệp không chỉ đạt định giá cao hơn thị trường trung bình 20–30%, mà còn xây dựng được hình ảnh vững chắc, giúp duy trì tỷ lệ cổ phần sáng lập ổn định sau khi IPO.

Kết Luận: Giữ Vững Quyền Kiểm Soát – Mở Rộng Giá Trị Doanh Nghiệp Việt

Trong hành trình gọi vốn bằng IPO, mong muốn lớn nhất của doanh nghiệp không chỉ là huy động được nguồn vốn dồi dào, mà là giữ được linh hồn và quyền kiểm soát của chính mình. Rất nhiều nhà sáng lập từng đánh đổi cổ phần để lấy vốn, rồi sau đó nhận ra rằng mất quyền quyết định đồng nghĩa với đánh mất tầm nhìn dài hạn. Vì vậy, lối thoát thông minh không nằm ở việc từ chối IPO, mà là làm chủ quá trình IPO bằng chiến lược chuẩn bị toàn diện.

Doanh nghiệp cần bắt đầu từ việc chuẩn hóa hồ sơ pháp lý và cấu trúc cổ phần theo đúng chuẩn quỹ đầu tư quốc tế, đảm bảo sự minh bạch và tính kiểm soát. Song song đó là xây dựng hệ thống báo cáo tài chính có kiểm toán nội bộ, thể hiện năng lực quản trị và khả năng sinh lời ổn định. Khi dòng vốn được huy động, điều quan trọng là chiến lược sử dụng và vận hành nguồn vốn hiệu quả, tránh dàn trải, tập trung vào những lĩnh vực mang lại giá trị bền vững.

Một doanh nghiệp hấp dẫn nhà đầu tư là doanh nghiệp có định vị chiến lược tăng trưởng rõ ràng, phù hợp với khẩu vị của từng quỹ, đồng thời biết cách kết nối mạng lưới đầu tư trong nước và quốc tế để đa dạng hóa nguồn vốn. Cuối cùng, huấn luyện đội ngũ startup trước – trong – sau khi gọi vốn là bước không thể thiếu, giúp doanh nghiệp duy trì bản sắc và năng lực quản trị khi bước ra thị trường vốn công khai.

Với đội ngũ cố vấn dày dạn kinh nghiệm và mối quan hệ sâu rộng trong giới đầu tư, HALO BIZ sẵn sàng đồng hành cùng các doanh nghiệp Việt trên hành trình IPO – giúp bạn huy động vốn thông minh, giữ vững cổ phần, và kiến tạo giá trị dài lâu. Đây không chỉ là đích đến của một thương vụ thành công, mà là bước khởi đầu cho một kỷ nguyên tăng trưởng bền vững của doanh nghiệp Việt trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

CHIẾN LƯỢC GỌI VỐN CHO DOANH NGHIỆP

Gỡ rối tư duy tài chính – Bứt phá tăng trưởng – Sẵn sàng IPO

“CHIẾN LƯỢC GỌI VỐN CHO DOANH NGHIỆP” ra đời như một lời giải chiến lược toàn diện, giúp chủ doanh nghiệp, startup và nhà đầu tư hiểu đúng – làm đúng – gọi vốn thành công.

Khóa học giúp bạn:
– Nắm vững 9 chiến lược gọi vốn thực chiến và thiết kế bản đồ IPO
–  Hiểu rõ tâm lý nhà đầu tư và vòng vốn
– Ứng dụng đòn bẩy tài chính để tăng trưởng cấp số nhân
– Kết nối cố vấn cấp cao – nhà đầu tư – hệ sinh thái khởi nghiệp

Gọi vốn không chỉ là giải pháp tài chính, mà là chìa khóa giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền khỏe mạnh ngay cả khi chưa có lãi. Đó cũng là con đường ngắn nhất để tạo ra những triệu phú và tỷ phú – những người biết tận dụng đòn bẩy tài chính và nguồn lực từ nhà đầu tư để tăng trưởng thần tốc. Trong hành trình kinh doanh, sớm hay muộn doanh nghiệp cũng phải gọi vốn, vì vậy biết sớm – làm sớm – làm đúng sẽ giúp bạn đi trước và vững vàng hơn trên thị trường. 

Gọi vốn không còn là lựa chọn, mà là kỹ năng bắt buộc của mọi doanh nhân thành công. Rất nhiều học viên của HALOBIZ đã gọi vốn thành công, biến ý tưởng thành hiện thực và mở rộng quy mô kinh doanh. Trong khi đó, đối thủ của bạn đang áp dụng chính những chiến lược này mỗi ngày – và nếu bạn chưa biết, đó chính là thiệt thòi lớn nhất của bạn hôm nay.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công – hãy là người đi trước!

NHẬN ƯU ĐÃI THAM DỰ MIỄN PHÍ NGAY !