Gọi vốn là một trong những bước ngoặt lớn nhất với mọi startup, nhưng cũng chính là lúc nhiều nỗi đau sâu kín bị phơi bày – đặc biệt là các điểm yếu trong hệ thống quản trị. Từ quy trình rối rắm, tài chính thiếu minh bạch, đến việc nhà sáng lập ôm đồm toàn bộ hoạt động mà không có cơ chế phân quyền rõ ràng – tất cả có thể trở thành “gót chân Achilles” khiến nhà đầu tư do dự.
Trớ trêu hơn, ở nhiều startup, sau khi gọi vốn thành công ở vòng Series A, người đồng sáng lập lại chọn rút lui vì khác biệt định hướng, áp lực từ nhà đầu tư, hoặc mâu thuẫn nội bộ. Việc này tạo ra cú sốc lớn về nhân sự, làm lung lay niềm tin tổ chức và đẩy doanh nghiệp vào thế chao đảo về chiến lược và vận hành.
Khi đồng sáng lập rời đi sau gọi vốn Series A: Thách thức và cách thích nghi cho startup không chỉ là câu chuyện hiếm gặp mà đã trở thành thực tế đáng báo động trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam hiện nay. Nó đặt ra câu hỏi: Hệ thống quản trị nội bộ có đủ mạnh để chịu được “sóng lớn”? Startup có khả năng tái cấu trúc và tiến lên khi mất đi một mắt xích quan trọng trong đội ngũ sáng lập?
Bài viết này của HALO BIZ sẽ phân tích sâu nguyên nhân vì sao gọi vốn lại làm lộ rõ các điểm yếu quản trị, những điểm “cảnh báo đỏ” thường gặp khiến nhà đầu tư rút lui, đồng thời cung cấp các giải pháp thực tế để biến rủi ro thành cơ hội nâng tầm doanh nghiệp. Đây không chỉ là góc nhìn dành cho các nhà sáng lập đang chuẩn bị gọi vốn, mà còn là cẩm nang sinh tồn cho những startup đang trên hành trình trưởng thành và vươn tầm sau vòng Series A.
1. Tại sao gọi vốn thì “điểm yếu quản trị” dễ lộ?
Khi một doanh nghiệp bước vào quá trình gọi vốn, họ không chỉ trình bày cơ hội đầu tư hấp dẫn mà còn phải mở rộng cánh cửa nội bộ để các nhà đầu tư có thể thẩm định toàn diện. Đây là lúc các điểm yếu quản trị vốn bị “giấu kín” dễ dàng bị phơi bày.
Thứ nhất, trong giai đoạn Due Diligence – tức quá trình thẩm định chuyên sâu, nhà đầu tư sẽ rà soát toàn bộ hoạt động doanh nghiệp: từ báo cáo tài chính, hồ sơ nhân sự, đến quy trình vận hành và vị thế thị trường. Bất kỳ biểu hiện nào của sự thiếu minh bạch, lỏng lẻo hay không đồng bộ sẽ ngay lập tức bị xem là rủi ro đầu tư, vì chúng phản ánh khả năng quản trị chưa đủ chuyên nghiệp.
Thứ hai, yếu tố minh bạch (Transparency) trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Nhà đầu tư cần thông tin rõ ràng để đưa ra quyết định. Nếu doanh nghiệp có hệ thống báo cáo thiếu thống nhất, các chỉ số tài chính không khớp, quy trình nội bộ chồng chéo hoặc vai trò nhân sự không phân định rõ ràng, thì những nhược điểm này sẽ nhanh chóng bị lộ diện.
Cuối cùng, gọi vốn không chỉ là tìm tiền mà còn là tìm sự đồng hành về chiến lược. Nhà đầu tư thường là người dày dạn kinh nghiệm, có hệ sinh thái và nguồn lực phát triển. Chính vì thế, họ có xu hướng “soi kỹ” để tối ưu hiệu suất đầu tư và đề xuất cải tổ. Doanh nghiệp nào chưa có hệ thống quản trị bài bản sẽ bị nhìn ra ngay qua những chi tiết nhỏ như cách phân công công việc, quy trình kiểm soát chất lượng, hoặc năng lực ban lãnh đạo.
Tóm lại, gọi vốn giống như việc đưa toàn bộ bộ máy doanh nghiệp “ra ánh sáng”. Nếu không sẵn sàng đối diện với những điểm yếu này, doanh nghiệp sẽ khó thuyết phục được nhà đầu tư và bỏ lỡ cơ hội phát triển quan trọng.
2. Những điểm yếu thường bị “cảnh báo đỏ” khi gọi vốn
Gọi vốn là thời điểm doanh nghiệp buộc phải thể hiện năng lực quản trị toàn diện. Tuy nhiên, đây cũng là lúc các điểm yếu quản trị dễ bị nhà đầu tư phát hiện và đánh dấu là “cảnh báo đỏ”. Trước hết, vấn đề tài chính – kế toán luôn là điểm bị soi kỹ nhất. Những doanh nghiệp có sổ sách không rõ ràng, báo cáo không tuân thủ chuẩn mực kế toán hoặc dòng tiền không kiểm soát chặt chẽ sẽ bị đánh giá là tiềm ẩn rủi ro lớn. Thậm chí, việc thiếu minh bạch tài chính có thể khiến nhà đầu tư nghi ngờ về khả năng sử dụng vốn đúng mục đích và nguy cơ “rút ruột” quỹ đầu tư.
Tiếp theo là hệ thống quy trình làm việc chưa chuẩn hóa. Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn còn vận hành theo cảm tính, chưa xây dựng quy trình bài bản cho các khâu từ bán hàng, chăm sóc khách hàng cho đến hậu cần. Điều này dẫn đến sự thiếu đồng nhất, sai sót trong vận hành và gây khó khăn trong việc mở rộng quy mô sau khi gọi vốn. Bên cạnh đó, cấu trúc tổ chức thiếu rõ ràng cũng là điểm yếu lớn. Khi vai trò nhân sự giao thoa, trách nhiệm không phân định cụ thể, các xung đột nội bộ dễ phát sinh. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp do một cá nhân điều hành quá sâu vào mọi hoạt động sẽ dẫn đến “nghẽn cổ chai” trong quá trình ra quyết định.
Một điểm yếu nghiêm trọng khác là thiếu hệ thống KPI và báo cáo hiệu suất. Không có các chỉ số đo lường rõ ràng khiến nhà đầu tư không đánh giá được hiệu quả vận hành, từ đó nghi ngờ khả năng phát triển bền vững. Cuối cùng, nhiều doanh nghiệp chưa có chiến lược quản trị rủi ro toàn diện, từ pháp lý đến nhân sự. Thiếu chính sách xử lý khủng hoảng, thưởng phạt không minh bạch khiến nội bộ dễ rơi vào tình trạng mất ổn định và thiếu kỷ luật. Tổng thể, các điểm yếu này nếu không khắc phục kịp thời sẽ khiến nhà đầu tư mất niềm tin, giảm khả năng gọi vốn thành công và ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch tăng trưởng.
3. Cách cải thiện nhanh chóng khi chuẩn bị gọi vốn
| Vấn đề | Giải pháp thực tiễn |
| Tài chính – kế toán | Triển khai phần mềm chuyên nghiệp, định kỳ kiểm toán nội bộ, rà soát lại báo cáo ngân sách. |
| Chuẩn hóa quy trình | Soạn SOP rõ ràng theo từng bộ phận, cập nhật bản mô tả công việc, đào tạo nhân sự trước gọi vốn. |
| Phân quyền – bộ máy quản trị | Xây dựng sơ đồ tổ chức, phân định trách nhiệm, áp dụng hệ thống ủy quyền phù hợp theo KPI. |
| Hệ thống KPI & báo cáo | Thiết lập KPI rõ ràng cho từng vị trí, định kỳ báo cáo định lượng. |
| Quản trị rủi ro nhân sự | Soạn chính sách nội quy, thưởng phạt minh bạch, quy trình xử lý xung đột, đào tạo lãnh đạo cấp trung. |
| Pháp lý – tuân thủ | Kiểm tra hợp đồng, sở hữu trí tuệ, giấy phép… đảm bảo mọi khía cạnh pháp lý. |
4. Biến điểm yếu thành cơ hội ghi điểm với nhà đầu tư
Trong quá trình gọi vốn, việc lộ ra điểm yếu không phải là dấu chấm hết mà ngược lại, có thể trở thành đòn bẩy thể hiện bản lĩnh quản trị của doanh nghiệp nếu biết xử lý khéo léo và chủ động. Trước hết, yếu tố then chốt là sự thẳng thắn chia sẻ và kèm theo kế hoạch cụ thể. Nhà đầu tư không kỳ vọng một doanh nghiệp hoàn hảo, mà họ trân trọng sự minh bạch và thái độ cầu tiến. Nếu doanh nghiệp nhận diện rõ ràng điểm yếu, trình bày được nguyên nhân và quan trọng nhất là đưa ra kế hoạch hành động rõ ràng, thời gian cụ thể để khắc phục, thì chính điều đó lại tạo niềm tin về khả năng điều hành chuyên nghiệp.
Thứ hai, chứng minh kết quả cải thiện thực tế và nhanh chóng chính là cách ghi điểm mạnh mẽ. Một kế hoạch cải tổ nếu chỉ nằm trên giấy sẽ không tạo được hiệu ứng. Ngược lại, nếu doanh nghiệp có thể chứng minh rằng sau một tháng áp dụng SOP mới, tỷ lệ giữ chân khách hàng tăng 15%, hoặc thời gian xử lý đơn hàng rút ngắn 30%, thì đó là bằng chứng sống động cho thấy năng lực triển khai và tinh thần hành động. Điều này không chỉ khiến nhà đầu tư yên tâm mà còn khiến họ hứng thú đồng hành dài hạn.
Tiếp đến, mời nhà đầu tư tham gia vào quá trình cải tổ quản trị cũng là một chiến lược khôn ngoan. Họ không chỉ mang vốn mà còn sở hữu nhiều kinh nghiệm, mạng lưới và công cụ hỗ trợ. Việc đề xuất nhà đầu tư tham vấn, đào tạo hoặc cùng thiết kế hệ thống KPI sẽ tạo dựng một mối quan hệ hợp tác sâu hơn, thay vì chỉ dừng lại ở mức đầu tư tài chính đơn thuần. Cuối cùng, tư duy cải tiến liên tục cần được thiết lập như một phần văn hóa doanh nghiệp. Nhà đầu tư yêu thích những doanh nghiệp có khả năng tự đánh giá, phản biện nội bộ và cập nhật mô hình vận hành thường xuyên. Việc duy trì cải tiến mỗi quý hoặc mỗi chiến dịch giúp doanh nghiệp luôn giữ được sự năng động, tạo lợi thế cạnh tranh và duy trì niềm tin với các đối tác chiến lược.
5. Ví dụ thực tế
Những ví dụ cụ thể từ các doanh nghiệp đang trong giai đoạn gọi vốn sẽ cho thấy rõ việc lộ điểm yếu quản trị không phải là thất bại, mà là cơ hội để khẳng định năng lực cải thiện và nâng cấp hệ thống nội bộ. Trường hợp của Startup A là một minh chứng điển hình. Doanh nghiệp này chuẩn bị gọi vốn ở mức 50 nghìn USD nhưng nhanh chóng bị nhà đầu tư nghi ngờ do hệ thống kế toán vận hành rối rắm, sổ sách ghi chồng dòng và không thể hiện được dòng tiền thực tế. Thay vì né tránh, ban điều hành đã quyết định thuê kiểm toán nội bộ và triển khai phần mềm kế toán chuyên nghiệp như MISA để chuẩn hóa toàn bộ dữ liệu tài chính. Chỉ trong vòng 2 tháng, toàn bộ báo cáo được sắp xếp minh bạch, chính xác, thể hiện sự cam kết cải tiến và chuyên nghiệp hóa. Nhờ đó, họ không chỉ đạt được khoản gọi vốn như kỳ vọng mà còn được nhà đầu tư đánh giá cao về khả năng phản ứng và xây dựng nền tảng quản trị vững chắc.
Một ví dụ khác đến từ SME B – một doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ. Trước giai đoạn gọi vốn, đơn vị này không có quy trình chăm sóc khách hàng cụ thể, khiến tỷ lệ quay lại của khách rất thấp. Sau khi tiếp cận được nguồn vốn và lắng nghe phản hồi từ nhà đầu tư, CEO đã chủ động xây dựng hệ thống SOP chăm sóc khách hàng và áp dụng KPI cụ thể cho từng vị trí. Sau ba tháng, không chỉ hiệu suất làm việc của đội ngũ tăng, mà tỷ lệ giữ chân khách hàng cũng tăng thêm 15%. Từ nền tảng cải thiện ban đầu này, SME B tiếp tục nhận được đề xuất đầu tư mở rộng quy mô gấp đôi từ chính nhà đầu tư ban đầu.
Cả hai ví dụ cho thấy rằng: nếu có tinh thần cầu tiến, chủ động lắng nghe và hành động cụ thể, những điểm yếu quản trị dù ban đầu là rào cản cũng có thể biến thành bệ phóng cho uy tín doanh nghiệp và niềm tin từ nhà đầu tư.
6. Gọi vốn – bước đệm để nâng tầm quản trị
Quá trình gọi vốn không đơn thuần chỉ là việc tìm kiếm nguồn tài chính, mà còn là một cơ hội quý giá để doanh nghiệp nhìn lại và nâng cấp toàn diện hệ thống quản trị. Đầu tiên, các doanh nghiệp cần xác định rõ “điểm yếu” trước khi gọi vốn. Điều này đòi hỏi sự đánh giá nghiêm túc trên sáu góc độ cốt lõi: Tài chính, Nhân sự, Quy trình, Pháp lý, Công nghệ và Chiến lược. Việc tự soi chiếu nội bộ giúp doanh nghiệp không bị động khi bước vào quá trình thẩm định từ phía nhà đầu tư, đồng thời định hình được những gì cần ưu tiên khắc phục.
Tiếp theo, doanh nghiệp nên ưu tiên xử lý 2–3 điểm yếu trọng yếu thay vì cố gắng cải thiện toàn diện trong thời gian ngắn. Chọn đúng các khâu mang tính nền tảng – ví dụ như báo cáo tài chính chuẩn hóa, quy trình chăm sóc khách hàng hoặc phân quyền rõ ràng – sẽ giúp tạo hiệu ứng lan tỏa và niềm tin từ nhà đầu tư. Quá trình này cần được theo dõi tiến độ khắc phục và báo cáo định kỳ, có thể theo tuần hoặc theo tháng. Việc đo lường và ghi nhận tiến trình cải thiện không chỉ giúp kiểm soát rủi ro mà còn làm nổi bật sự chuyên nghiệp và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ điều hành.
Một trong những bước then chốt khác là tái cấu trúc bộ máy, áp dụng KPI và hệ thống thưởng phạt minh bạch. Khi cơ cấu tổ chức rõ ràng, hiệu suất cá nhân được định lượng, và cơ chế thưởng phạt công bằng, tổ chức sẽ vận hành ổn định và hấp dẫn nhà đầu tư hơn. Cuối cùng, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu minh bạch, dễ hiểu cho nhà đầu tư như pitch deck, mô hình tài chính, báo cáo cải tiến nội bộ… Các tài liệu này không chỉ là công cụ trình bày mà còn thể hiện mức độ chuyên nghiệp và khả năng vận hành có chiến lược. Như vậy, gọi vốn chính là bước đệm nâng tầm năng lực quản trị, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững sau khi đã có được dòng vốn mong muốn.
Việc gọi vốn, xét cho cùng, không chỉ là hành trình tìm kiếm tài chính mà còn là cuộc “kiểm định nội bộ” nghiêm túc nhất của một doanh nghiệp. Trong quá trình đó, những điểm yếu quản trị – từ tài chính lỏng lẻo, quy trình thiếu chuẩn hóa, đến hệ thống KPI chưa bài bản – có thể bị phơi bày và gây trở ngại lớn cho nhà sáng lập. Tuy nhiên, chính những “điểm yếu” ấy, nếu được phát hiện và xử lý đúng cách, lại trở thành bước đệm để cải tổ toàn diện, ghi điểm mạnh mẽ trong mắt nhà đầu tư và nâng cấp năng lực vận hành lâu dài.
Điều quan trọng là doanh nghiệp cần chủ động đón nhận phản hồi, minh bạch trong chia sẻ và linh hoạt trong cải tiến. Thay vì tìm cách che giấu, hãy thể hiện tư duy cầu thị, hành động cụ thể, có số liệu chứng minh tiến độ và kết quả. Đây là yếu tố tạo nên sự khác biệt rõ ràng giữa một startup gọi vốn thành công và một đơn vị chỉ dừng ở mức “đáng xem xét”.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
