Hành trình trở thành kỳ lân của MoMo và bài học cho startup Việt

Trong suốt một thập kỷ qua, hàng nghìn startup Việt ra đời với khát vọng tạo nên điều khác biệt, nhưng số lượng thực sự bứt phá để trở thành kỳ lân – hay thậm chí chỉ đạt ngưỡng gọi vốn hàng triệu USD – vẫn đếm trên đầu ngón tay. Phần lớn rơi rụng giữa đường vì thiếu một lộ trình tăng trưởng bài bản, không nắm được chiến lược kiểm soát vốn và đánh mất cơ hội do theo đuổi tốc độ thay vì hiệu quả. 

Trong bối cảnh gọi vốn ngày càng khắt khe, nhà sáng lập không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải “hiểu đúng – làm đủ – và đi nhanh” nếu không muốn bị chính thị trường đào thải.

Hành trình của MoMo, từ một startup công nghệ tài chính nhỏ đến kỳ lân “earnicorn” đầu tiên tại Việt Nam – không chỉ là một kỳ tích, mà là lời giải cụ thể cho bài toán mà hàng nghìn startup đang vật lộn mỗi ngày: Làm sao để tăng trưởng nhanh, bền vững, mà vẫn kiểm soát được chi phí, giữ được khách hàng, và lọt vào mắt xanh nhà đầu tư?

Bài viết này HALO BIZ dành riêng cho các nhà sáng lập Việt, đặc biệt là những ai đang khao khát bứt phá nhưng còn lúng túng trong hành trình gọi vốn dưới 100 triệu USD. Đây là bản “giải mã” chi tiết – từ mô hình kinh doanh, cách vận hành, chiến lược mở rộng đến nghệ thuật sinh lời – để bạn rút ra hướng đi riêng cho startup của mình.

Hành Trình Vươn Tới Kỳ Lân

MoMo không dừng lại ở việc trở thành một ứng dụng thanh toán thông thường – thay vào đó, hệ thống này dần chuyển hóa thành một “siêu ứng dụng tài chính” với hơn 200 tiện ích tích hợp, từ cấp hóa đơn, mua bảo hiểm, đầu tư đến thanh toán vé máy bay hay quản lý tài chính cá nhân. 

Sự mở rộng này không chỉ đơn thuần là thêm chức năng, mà là sự tối ưu hóa kết hợp mạng lưới người dùng, dữ liệu hành vi và thuật toán thông minh để tạo nên vòng phản hồi tích cực: Người dùng càng sử dụng nhiều dịch vụ thì hệ thống thu thập càng nhiều dữ liệu, từ đó cá nhân hóa trải nghiệm và tăng tỷ lệ chuyển đổi. 

Từ góc nhìn khoa học dữ liệu, MoMo đã triển khai các mô hình học máy (machine learning) để dự đoán thói quen thanh toán, đề xuất dịch vụ phù hợp theo ngữ cảnh thời gian thực, giúp nâng cao mức độ gắn kết và giảm đáng kể tỷ lệ bỏ giỏ hàng. Đáng chú ý, chiến lược “earnicorn” – tức đạt lợi nhuận sớm thay vì chỉ chạy theo tăng trưởng – đã là bước đột phá mang tính đổi chiều. Theo phân tích tài chính nội bộ, sau khi tối ưu cấu trúc chi phí và mở rộng cơ chế chia sẻ doanh thu với đối tác, MoMo đem lại biên độ lợi nhuận ròng vượt hơn 10% trong vòng ba năm liên tiếp, một con số hiếm thấy trong ngành fintech.

 Để đạt được điều này, MoMo áp dụng kỹ thuật cấu trúc chi phí theo hoạt động (activity-based costing), xác định rõ ràng chi phí biên và điểm hòa vốn của từng dịch vụ nhỏ, từ đó hướng đầu tư vào các lĩnh vực có biên lợi nhuận tích cực, đồng thời thu hẹp hoặc tạm dừng các mảng có hiệu suất thấp. Về khía cạnh công nghệ, công ty đã xây dựng nền tảng microservices với API mở, cho phép tích hợp nhanh chóng dịch vụ từ bên thứ ba và cập nhật agile theo chu kỳ hai tuần, tạo ra khả năng phản ứng linh hoạt với thay đổi thị trường. 

Đi cùng với đó là đầu tư mạnh vào hạ tầng bảo mật và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ dữ liệu cá nhân, tạo ra sự tin tưởng vững chắc nơi người dùng. Toàn bộ hệ sinh thái vận hành với tư duy hệ thống (systems thinking): mọi mảng dịch vụ, dữ liệu và hành trình người dùng đều được xem như một mắt xích liên kết, hỗ trợ nhau và hướng tới mục tiêu tối đa hóa giá trị tổng thể, không chỉ là tối ưu từng phần.

Tập Trung Tăng Trưởng Bền Vững

Chiến lược tăng trưởng của MoMo không đặt trọng tâm vào việc mở rộng bằng mọi giá, mà tập trung vào hiệu suất sử dụng vốn – yếu tố sống còn với các startup đang cố gắng sinh tồn giữa bối cảnh vốn đầu tư mạo hiểm suy giảm. MoMo triển khai mô hình “vòng lặp hiệu suất kép”, trong đó mỗi đồng chi phí marketing được đo lường bằng cả hai yếu tố: Chi phí chuyển đổi (CAC) và giá trị vòng đời khách hàng (LTV). Sự phân tích dữ liệu này không chỉ giúp tối ưu ngân sách mà còn giúp phân khúc người dùng một cách hiệu quả hơn, từ đó thiết kế các chương trình giữ chân và tăng giá trị đơn hàng trung bình theo từng cụm đối tượng.

Từ góc độ vận hành, MoMo lựa chọn phương pháp quản trị tinh gọn (Lean Management), loại bỏ những hoạt động dư thừa, đẩy mạnh tự động hóa các quy trình backend như xử lý giao dịch, kiểm soát rủi ro và hỗ trợ khách hàng qua chatbot AI. Đặc biệt, năm 2024 đánh dấu bước ngoặt khi MoMo lần đầu tiên báo lãi – một dấu hiệu cho thấy mô hình vận hành hiện tại đã đạt trạng thái ổn định về mặt dòng tiền. Biên độ lợi nhuận đạt được không đến từ cắt giảm chi phí cực đoan, mà từ tối ưu từng chi tiết nhỏ như chi phí hạ tầng đám mây, thời gian xử lý mỗi giao dịch và hiệu suất đội ngũ kỹ thuật.

Mô hình doanh thu của MoMo cũng được đa dạng hóa từ rất sớm, không phụ thuộc hoàn toàn vào phí giao dịch như nhiều ví điện tử khác. Họ phát triển các sản phẩm tài chính như đầu tư vi mô, bảo hiểm tích hợp và các gói giá trị gia tăng theo mô hình freemium – một phần sử dụng miễn phí, phần cao cấp tính phí. Cách tiếp cận này giúp tăng giá trị bình quân mỗi khách hàng (ARPU) và tạo dòng doanh thu tái tục định kỳ, giúp dòng tiền ổn định và dễ dự báo. Đây chính là nền tảng vững chắc cho bất kỳ startup nào muốn IPO thành công trong tương lai.

Chiến Lược “Earnicorn”: Bài Học Trí Tuệ Cho Startup

Trong bối cảnh đầu tư mạo hiểm đang thu hẹp, đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á, MoMo đã chọn một lối đi ngược dòng: Thay vì chạy theo định giá, họ tập trung vào khả năng sinh lời thực tế. Đây không chỉ là chiến lược tài chính – mà còn là lựa chọn sống còn mang tính triết lý vận hành. Startup muốn tồn tại phải chứng minh được rằng: mô hình kinh doanh của họ không chỉ “có thể tăng trưởng” mà còn “tự nuôi sống chính mình”.

MoMo thiết lập các chỉ số kiểm soát tài chính chặt chẽ: Tỷ lệ lợi nhuận gộp, chi phí biến đổi và điểm hòa vốn được theo dõi theo thời gian thực, thông qua hệ thống dashboard tự động. Chính nhờ sự minh bạch và chủ động trong việc kiểm soát tài chính mà họ đã vượt qua giai đoạn siết vốn toàn cầu. Một startup chỉ thực sự “đáng đầu tư” khi họ hiểu rõ từng đồng chi ra tạo ra bao nhiêu giá trị quay lại – đó là thông điệp MoMo đang gửi đến hệ sinh thái khởi nghiệp Việt.

Bài học từ chiến lược “earnicorn” cũng chỉ ra rằng, để đạt lợi nhuận không nhất thiết phải giảm tăng trưởng. Trái lại, sự tăng trưởng của MoMo đến từ tính chọn lọc: mở rộng có chọn lọc, đầu tư theo dữ liệu và quản trị theo chỉ số. 

Các mảng có giá trị dài hạn như đầu tư tài chính, thanh toán y tế, bảo hiểm số được ưu tiên vì tạo ra sự gắn kết cao và mang lại biên lợi nhuận hấp dẫn. Trong khi đó, các chiến dịch marketing rầm rộ nhưng kém hiệu quả đã bị loại bỏ hoặc tái cấu trúc dưới dạng chiến dịch nội bộ nhắm đến nhóm khách hàng đã có sẵn.

MoMo không đơn thuần là một startup lớn, mà là startup vận hành như một doanh nghiệp đã trưởng thành – với hệ thống kiểm soát rủi ro, quản lý dòng tiền và đo lường hiệu quả hoạt động ở cấp độ cao. Đây chính là mô hình mà các nhà sáng lập trẻ cần học theo nếu muốn chạm đến định giá trăm triệu đô mà không đánh mất kiểm soát.

Bài Học Rút Ra Cho Startup Việt

Thành công của MoMo không đến từ may mắn, mà là kết quả của một chuỗi chiến lược được thực thi nhất quán, khoa học và đầy kỷ luật. Đối với startup Việt – những người đang từng bước khởi nghiệp trong môi trường còn nhiều hạn chế về vốn, công nghệ và nhân lực – hành trình ấy là một “bản đồ sống” cho sự tăng trưởng có kiểm soát.

Thứ nhất, bài học lớn nhất là: phải hiểu đúng thị trường, chọn đúng chiến trường. MoMo không lao vào mọi phân khúc fintech mà chọn xây dựng niềm tin trong thanh toán tiêu dùng trước khi mở rộng sang bảo hiểm, đầu tư hay du lịch. Điều này giúp họ tạo nền khách hàng trung thành, trước khi tận dụng tệp này để thử nghiệm các sản phẩm tài chính có biên lợi nhuận cao hơn.

Thứ hai, startup phải sớm nghĩ đến lợi nhuận, chứ không đợi đến “một ngày IPO”. Rất nhiều nhà sáng lập đốt tiền vào tăng trưởng mà không xây dựng được cơ chế kiếm lời. Điều này dẫn đến tình trạng “bong bóng tăng trưởng” – doanh thu tăng, nhưng lỗ ngày càng lớn. MoMo cho thấy cách xây dựng hệ thống vận hành theo hướng tạo giá trị thực và sinh lời ngay cả khi mở rộng.

Thứ ba, công nghệ – đặc biệt là AI – không còn là ưu thế, mà là điều kiện bắt buộc. Khả năng cá nhân hóa dịch vụ, tự động hóa quy trình, và phân tích dữ liệu theo thời gian thực là ba trụ cột giúp MoMo tạo ra trải nghiệm vượt trội cho người dùng và tối ưu chi phí vận hành.

Cuối cùng, startup không thể tự mình đi xa nếu không có hệ sinh thái. MoMo không ngừng mở rộng thông qua hợp tác với hàng loạt đối tác lớn: Ngân hàng, nhà mạng, startup công nghệ… để tạo ra một “vòng đời dịch vụ khép kín”. Điều này không chỉ giúp tăng giá trị khách hàng mà còn tạo ra thế “neo” giữ chân họ trong hệ sinh thái MoMo – một kỹ năng sống còn cho bất kỳ công ty công nghệ nào muốn vươn ra khu vực.

MoMo Trên Bản Đồ Khởi Nghiệp Việt

Trong bản đồ các kỳ lân công nghệ tại Việt Nam, MoMo nổi bật không chỉ vì là fintech có định giá trên 2 tỷ USD, mà còn vì đây là kỳ lân đầu tiên có lợi nhuận thực sự, một yếu tố cực kỳ hiếm tại thị trường Đông Nam Á. Khác với các kỳ lân khác như Sky Mavis (với Axie Infinity) dựa phần lớn vào làn sóng đầu cơ, MoMo khẳng định vị thế bằng mô hình kinh doanh gắn với nhu cầu thật – hàng triệu giao dịch tài chính diễn ra mỗi ngày trong đời sống người dân.

Sự trưởng thành của MoMo cũng là minh chứng rõ ràng cho một giai đoạn chuyển dịch của hệ sinh thái startup Việt: Từ “tăng trưởng bằng đốt vốn” sang “tăng trưởng có kiểm soát, hướng đến IPO”. Đây là tín hiệu cho thấy Việt Nam không còn là “vùng trũng đầu tư” chỉ hấp dẫn bởi chi phí thấp, mà đang trở thành nơi có thể sản sinh những doanh nghiệp toàn cầu – nếu được dẫn dắt đúng hướng.

MoMo còn đóng vai trò “kích hoạt hệ sinh thái”, bằng cách đầu tư vào các startup nhỏ hơn (qua chương trình MoMo Innovation Fund), hỗ trợ tích hợp API mở để startup trong ngành có thể xây dựng dịch vụ trên nền tảng của họ. Chính điều này đã tạo nên một mạng lưới “bình thông nhau” giữa các doanh nghiệp công nghệ, đẩy nhanh tốc độ số hóa và tăng sức cạnh tranh cho cả ngành.

Trên thị trường quốc tế, MoMo đang dần xây dựng năng lực để IPO – một bước đi chiến lược, vừa giúp gọi thêm vốn, vừa gia tăng uy tín thương hiệu. Điều này sẽ định hình lại cách nhìn của giới đầu tư toàn cầu về startup Việt: Không chỉ là “vùng thử nghiệm” mà là nơi sẵn sàng tạo ra các doanh nghiệp niêm yết tầm khu vực. Với vai trò tiên phong, MoMo không chỉ là kỳ lân – mà là ngọn hải đăng định hướng cho làn sóng khởi nghiệp công nghệ tiếp theo tại Việt Nam.

Kết Luận

Hành trình của MoMo là minh chứng sống động rằng một startup Việt hoàn toàn có thể vươn tầm kỳ lân – không chỉ bằng tốc độ, mà bằng chiến lược vận hành thông minh, hiểu rõ tài chính, kiểm soát dòng tiền và không ngừng mở rộng hệ sinh thái có chọn lọc. Từ một ví điện tử đơn giản đến một “trợ lý tài chính” sử dụng AI, MoMo cho thấy rằng công nghệ chỉ là công cụ, còn tư duy hệ thống và kỷ luật tài chính mới là chìa khóa để tồn tại và bứt phá.

Trong bối cảnh nguồn vốn đang dần khắt khe, định giá ảo dần mất giá trị, thì chiến lược “earnicorn” – đạt lợi nhuận thực, bền vững – chính là con đường duy nhất giúp các startup khẳng định vị thế với nhà đầu tư. Không còn là thời điểm để “đốt tiền tìm tăng trưởng”, mà là lúc để giải mã lại chính mô hình kinh doanh của mình: có đủ dữ liệu để nhân rộng không? Có đủ biên lợi nhuận để tồn tại dài hạn không? Có đủ hệ sinh thái để giữ chân khách hàng không?

MoMo không phải là câu chuyện thành công duy nhất, nhưng chắc chắn là câu chuyện đáng học nhất với những startup Việt đang muốn gọi vốn dưới 100 triệu USD. Nếu bạn đang loay hoay giữa tăng trưởng, vốn, công nghệ và sự khác biệt – hãy bắt đầu từ việc tư duy lại mô hình kinh doanh với mục tiêu tối ưu vận hành, kiểm soát chi phí và tạo giá trị thực cho người dùng.

Nếu bạn là nhà sáng lập đang mong muốn gọi vốn, scale-up mô hình hoặc tìm lối đi khác biệt trong thời kỳ khắt khe về vốn, HALO BIZ sẵn sàng đồng hành. Chúng tôi giúp bạn:

• Tư duy lại mô hình kinh doanh để hấp dẫn nhà đầu tư;
• Xây dựng lộ trình tăng trưởng theo cấp số nhân nhưng tối ưu chi phí;
• Thiết kế hệ sinh thái khách hàng để giữ chân và tạo dòng tiền ổn định.

Đừng đi một mình. Để HALOBIZ giúp bạn viết nên hành trình “Giải Mã Kỳ Lân” của riêng mình – bắt đầu từ ngày hôm nay.

Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. 

Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]