Gọi vốn thành công vòng Series A thường được xem là bước ngoặt lớn giúp startup bứt phá về tăng trưởng, mở rộng quy mô và khẳng định vị thế trên thị trường. Thế nhưng, không ít doanh nghiệp rơi vào nghịch lý: Vốn về nhưng nội bộ vỡ, khi mâu thuẫn âm ỉ giữa các đồng sáng lập bùng nổ đúng thời điểm tưởng như thuận lợi nhất. Việc một đồng sáng lập rời đi sau khi gọi vốn không chỉ là cú sốc tinh thần, mà còn kéo theo hệ lụy tài chính, tổ chức và quan trọng nhất – mất đồng thuận chiến lược giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư. Đây không còn là câu chuyện hiếm gặp, mà là một bài toán hóc búa đòi hỏi startup phải có năng lực quản trị chuyển tiếp, củng cố văn hóa doanh nghiệp và làm mới niềm tin cổ đông.
Khi nhà sáng lập không cùng tầm nhìn, mô hình vận hành rơi vào trạng thái “đứt gãy” ngay sau khi dòng vốn đổ về. Áp lực tăng trưởng, KPI từ nhà đầu tư, cùng sự thiếu thống nhất về vai trò, quyền lực và cổ phần dễ khiến startup đối mặt với khủng hoảng lãnh đạo – điều mà nhiều founder trẻ chưa từng được chuẩn bị.
Bài viết này của HALO BIZ không chỉ phân tích nguyên nhân sâu xa, hệ quả đa chiều mà còn cung cấp hướng đi cụ thể giúp doanh nghiệp vượt qua biến cố một cách bài bản và chiến lược. Qua đó, giúp nhà sáng lập không những giữ vững nội lực tổ chức, mà còn sẵn sàng bước vào các vòng gọi vốn tiếp theo với niềm tin lớn hơn từ thị trường và giới đầu tư.
1. Tại sao đồng sáng lập thường rời đi sau Series A?
Sau khi gọi vốn Series A thành công, startup bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh, với áp lực mở rộng quy mô, chuyên nghiệp hóa hệ thống và đáp ứng kỳ vọng từ nhà đầu tư. Đây là thời điểm chuyển mình quan trọng, nhưng cũng dễ phát sinh mâu thuẫn trong nội bộ sáng lập. Một lý do phổ biến khiến đồng sáng lập rời đi là sự khác biệt trong tầm nhìn chiến lược.
Giai đoạn đầu, các sáng lập viên thường đồng lòng thử nghiệm mô hình kinh doanh, chia sẻ giá trị khởi nghiệp. Nhưng khi dòng tiền Series A chảy vào, ưu tiên chuyển sang tăng trưởng doanh thu, kiểm soát chi phí, định hình văn hóa doanh nghiệp – và không phải ai cũng sẵn sàng thay đổi theo hướng đó. Nếu một trong các đồng sáng lập thiên về tư duy sáng tạo, kỹ thuật, hoặc không đồng thuận với định hướng mới, sự chia tay gần như là tất yếu – còn gọi là “ly hôn chiến lược”.
Bên cạnh đó, áp lực vận hành cũng là nguyên nhân sâu xa. Vai trò của đồng sáng lập sau Series A không chỉ còn là phát triển ý tưởng, mà còn đòi hỏi quản trị đội ngũ, giải trình với nhà đầu tư, và chịu trách nhiệm cho KPIs cụ thể.
Nhiều người rơi vào trạng thái “burnout” – kiệt sức cả thể chất lẫn tinh thần. Một khảo sát tại Hoa Kỳ cho thấy, gần 35% đồng sáng lập startup rời công ty trong vòng 24 tháng sau vòng Series A, phần lớn do áp lực công việc hoặc bất đồng trong phân chia quyền lực, cổ phần. Đặc biệt, khi chưa có thỏa thuận vesting và SHA rõ ràng, các xung đột tài chính càng dễ bùng nổ.
Tóm lại, Series A là cột mốc phát triển, nhưng cũng là phép thử đối với sự đoàn kết và thích nghi của đội ngũ sáng lập. Nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về chiến lược, vai trò và cấu trúc quyền lực, sự ra đi của một đồng sáng lập không chỉ là điều dễ hiểu, mà còn là hệ quả tất yếu trong hành trình phát triển của startup.
2. Hậu quả khi đồng sáng lập ra đi
Việc một đồng sáng lập rời đi ngay sau vòng gọi vốn Series A không chỉ là một cú sốc nội bộ mà còn tạo ra làn sóng ảnh hưởng đa chiều, từ tinh thần đội ngũ cho đến niềm tin thị trường và chiến lược gọi vốn dài hạn. Về mặt nội bộ, sự ra đi này thường kéo theo sự xáo trộn trong cấu trúc quản trị và văn hóa tổ chức.
Đồng sáng lập là người đặt nền móng cho startup, thường giữ vai trò định hướng chiến lược hoặc kỹ thuật chủ chốt. Khi họ rời đi, nhân sự cấp trung và đội ngũ sáng lập còn lại có thể rơi vào trạng thái mất định hướng, dẫn đến hiệu ứng domino – nơi một người rời đi kéo theo hàng loạt người khác do hoài nghi về tương lai doanh nghiệp.
Tâm lý hoang mang lan rộng không chỉ trong nội bộ mà còn tác động đến đối tác, khách hàng và nhà đầu tư. Các nhà sáng lập thường được xem là linh hồn của công ty, đặc biệt trong các startup chưa ổn định mô hình. Khi mất đi một người sáng lập, các nhà đầu tư từng rót vốn có thể đánh giá lại mức độ rủi ro, từ đó gây áp lực giảm định giá công ty. Mặc dù Series A có thể giúp startup đạt mức định giá hàng triệu USD, nhưng sự bất ổn nhân sự cấp cao là một trong những yếu tố đầu tiên khiến nhà đầu tư dè dặt.
Không dừng lại ở đó, hậu quả lâu dài của sự ra đi này là khả năng gọi vốn tiếp theo bị đe dọa nghiêm trọng. Trong các vòng Series B, C hoặc IPO, đội ngũ sáng lập vững mạnh là điều kiện then chốt được giới đầu tư đặc biệt coi trọng. Sự thiếu hụt này khiến công ty phải giải trình, chứng minh lại năng lực vận hành và tầm nhìn dài hạn, từ đó mất đi lợi thế cạnh tranh trên thị trường vốn. Vì vậy, nếu không có kế hoạch chuyển giao vai trò bài bản, việc đồng sáng lập rời đi có thể là điểm nghẽn nghiêm trọng trong hành trình phát triển của một startup.
3. Cách xử lý tình huống đồng sáng lập rời đi
Khi một đồng sáng lập rời công ty sau gọi vốn Series A, phản ứng vội vàng hoặc thiếu chuẩn bị có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp. Vì vậy, startup cần tiếp cận tình huống này bằng một quy trình xử lý minh bạch, chuyên nghiệp và chuẩn quốc tế. Trước hết, thái độ văn minh và tôn trọng là nền tảng. Việc ghi nhận đóng góp của người rời đi, tổ chức thông báo một cách rõ ràng và tích cực không chỉ duy trì hình ảnh thương hiệu, mà còn củng cố tinh thần cho đội ngũ ở lại. Tránh để tình huống trở thành một vụ “tranh chấp nội bộ” trên truyền thông hay trong mắt nhà đầu tư.
Tiếp theo, kiểm tra các điều khoản vesting và thỏa thuận SHA (Shareholders’ Agreement) là bước quan trọng nhằm đảm bảo cả hai bên – startup và người ra đi – đều được bảo vệ về quyền lợi. Nếu cổ phần chưa vest đủ, công ty có thể mua lại hoặc hoãn quyền biểu quyết (deferred shares) nhằm giữ cap table ổn định và tránh pha loãng không kiểm soát. Trường hợp cổ phần đã vest, startup có thể đề xuất phương án mua lại theo thỏa thuận định giá công bằng.
Bên cạnh đó, quá trình chuyển giao vai trò cần được tài liệu hóa, hỗ trợ đào tạo người kế nhiệm và đảm bảo không gián đoạn hoạt động. Cuối cùng, startup cần tổ chức họp toàn công ty và gửi thông báo chính thức tới nhà đầu tư, chia sẻ rõ lộ trình tiếp theo và cách thức ổn định nhân sự. Giao tiếp rõ ràng, chuyên nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp giữ được niềm tin và tiếp tục chinh phục các vòng gọi vốn sau.
4. Case study thực tế
Thực tế cho thấy việc đồng sáng lập rời đi sau các vòng gọi vốn không phải là hiện tượng hiếm gặp, thậm chí xảy ra ở các công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Tiêu biểu là trường hợp của OpenAI – đơn vị tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Năm 2024, tổ chức này chứng kiến làn sóng rời đi của nhiều đồng sáng lập chủ chốt như Greg Brockman, John Schulman, Ilya Sutskever và Andrej Karpathy. Dù nguyên nhân được cho là để thành lập hoặc gia nhập công ty khác, nhưng sự việc đã gây không ít lo ngại về tính ổn định chiến lược của OpenAI. Tuy vậy, cách họ xử lý tình huống lại mang tính điển hình: công khai minh bạch, thông báo rõ ràng và giữ thái độ chuyên nghiệp với truyền thông và cộng đồng. Điều này giúp OpenAI duy trì niềm tin từ đối tác và giới đầu tư, đồng thời giữ vững lộ trình phát triển dài hạn.
Một ví dụ khác là Convoy – startup trong lĩnh vực logistics tại Mỹ. Năm 2023, sau khi gọi vốn Series B trị giá hơn 500 triệu đô la, Grant Goodale – đồng sáng lập kiêm Giám đốc công nghệ – tuyên bố rút lui khỏi vai trò điều hành. Điều đáng chú ý là Convoy đã có kế hoạch chuyển giao cụ thể, duy trì hoạt động ổn định và không gây xáo trộn nội bộ. Việc tổ chức quá trình chuyển đổi bài bản đã giúp công ty tránh được những hiệu ứng tiêu cực thường gặp khi người sáng lập rời đi.
Từ hai ví dụ trên có thể thấy: yếu tố quyết định không nằm ở việc người sáng lập rời đi hay không, mà nằm ở cách doanh nghiệp chuẩn bị và xử lý tình huống một cách chuyên nghiệp, minh bạch và có chiến lược.
5. Chuẩn bị để gọi vốn vòng tiếp theo
Sau khi đồng sáng lập rời đi, nhiều startup lo ngại điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng gọi vốn các vòng tiếp theo. Tuy nhiên, nếu biết cách chuẩn bị và trình bày hợp lý, đây có thể trở thành cơ hội để chứng minh năng lực quản trị và sự trưởng thành của doanh nghiệp. Trước tiên, startup cần xác định rõ các cột mốc (milestone) quan trọng trong 12–18 tháng tới, bao gồm doanh thu mục tiêu, chỉ số tăng trưởng người dùng, sản phẩm mới, hoặc thị trường mở rộng. Những mốc này sẽ là cơ sở để xác định số vốn cần huy động ở vòng tiếp theo (Series B, Series C…) cũng như mức độ pha loãng cổ phần chấp nhận được.
Điểm quan trọng là startup phải lồng ghép việc đồng sáng lập rời đi như một phần trong tiến trình chuyên nghiệp hóa bộ máy. Thay vì che giấu hoặc né tránh, doanh nghiệp nên chủ động chia sẻ với nhà đầu tư về quá trình chuyển giao, người thay thế, và những cải tiến trong cơ chế quản trị. Việc minh bạch như vậy không chỉ giúp xóa bỏ nghi ngại, mà còn thể hiện bản lĩnh lãnh đạo và sự chủ động trong điều hành.
Ngoài ra, startup cần chuẩn hóa lại các văn bản pháp lý như cap table, thỏa thuận cổ phần, quyền biểu quyết, để đảm bảo tính rõ ràng và hấp dẫn đối với nhà đầu tư mới. Từ một khủng hoảng nhân sự cấp cao, startup hoàn toàn có thể chuyển hóa thành lợi thế nếu chứng minh được khả năng thích nghi, quản trị rủi ro và duy trì tốc độ tăng trưởng. Đây chính là yếu tố mà các quỹ đầu tư dài hạn đặc biệt đánh giá cao.
Sự ra đi của một đồng sáng lập sau vòng gọi vốn Series A là một thử thách lớn, nhưng không phải là dấu chấm hết cho startup. Trái lại, nếu được xử lý khéo léo và bài bản, tình huống này có thể trở thành cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc, chuyên nghiệp hóa vận hành và chứng minh năng lực quản trị với nhà đầu tư. Điều quan trọng là lãnh đạo cần giữ sự minh bạch, tôn trọng đóng góp của người ra đi, đồng thời chủ động xây dựng lộ trình phát triển rõ ràng, nhân sự kế thừa vững vàng và chiến lược gọi vốn thông minh.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, startup không chỉ cần sản phẩm tốt mà còn phải có một bộ máy sáng lập ổn định, linh hoạt và sẵn sàng thích nghi. Nếu không may xảy ra biến động nhân sự ở cấp sáng lập, hãy coi đó là thời điểm để đánh giá lại năng lực tổ chức, cập nhật các cam kết pháp lý và củng cố niềm tin nội bộ.
HALOBIZ sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong từng bước chuyển đổi chiến lược – từ xây dựng cấu trúc cổ phần, tư vấn vesting, xử lý cap table đến hỗ trợ truyền thông nội bộ và thuyết trình với nhà đầu tư. Chúng tôi tin rằng: khủng hoảng, nếu được xử lý đúng, chính là “đòn bẩy tới thường” cho doanh nghiệp đang trên hành trình gọi vốn thành công.
Liên hệ HALOBIZ để nhận tư vấn miễn phí về giải pháp quản trị sáng lập sau Series A – ngay hôm nay.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
