Gọi vốn không đơn thuần là tìm kiếm nguồn vốn mà là quá trình thuyết phục nhà đầu tư tin vào tương lai của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều startup dồn toàn vào sản phẩm hay doanh thu mà xem nhẹ tầm nhìn yếu tố then chốt để quyết định sự góp vốn. Bài viết này HALOBIZ sẽ lý giải vì sao không trình bày được tầm nhìn rõ ràng chính là ngòi nổ dẫn tới gọi vốn thất bại, dù doanh nghiệp có tiềm năng.
Nhiều founder có sản phẩm tốt, team mạnh, công nghệ hứa hẹn nhưng vẫn thất bại trong gọi vốn vì không thể mô tả tương lai doanh nghiệp một cách rõ ràng. Tầm nhìn không phải là khẩu hiệu mơ hồ như “thay đổi thế giới”, mà là một viễn cảnh cụ thể, có thể hình dung, gắn với thực tiễn và xu hướng dài hạn.
Hơn 35% startup thất bại do thiếu định hướng chiến lược rõ ràng. Trong số này, một tỷ lệ đáng kể đến từ việc nhà sáng lập không truyền tải được tầm nhìn một cách mạch lạc. Eli Eisenberg (Harvard Business Review) cho rằng: “Tầm nhìn là lời cam kết dài hạn, là nơi hội tụ giữa lý tưởng và khả năng hiện thực hóa. Nếu không vẽ ra được con đường rõ ràng đi tới tương lai, nhà đầu tư sẽ không bao giờ đi cùng bạn.”
Ví dụ: Juicero từng gọi được hơn 120 triệu USD từ các quỹ lớn nhưng thất bại vì không có tầm nhìn dài hạn rõ ràng, sản phẩm thiếu giá trị thực tế và không gắn với bối cảnh thị trường.
Trong quá trình gọi vốn, việc trình bày tầm nhìn không chỉ đơn thuần là mô tả ước mơ. Đó là quá trình kể chuyện có cấu trúc, có căn cứ và tạo cảm hứng. Founder cần kết hợp giữa dữ liệu thị trường, insight người dùng, xu hướng công nghệ với đam mê và lý do tại sao doanh nghiệp tồn tại.
Những bản pitch thành công thường có phần tầm nhìn được cụ thể hóa bằng mô hình tăng trưởng, roadmap sản phẩm và dự báo thị trường trong 5-10 năm. Ngoài ra, kỹ năng kể chuyện cũng đóng vai trò quyết định. Nhà đầu tư sẽ dễ dàng bị thuyết phục hơn nếu tầm nhìn được lồng ghép vào một hành trình cá nhân hoặc bối cảnh xã hội lớn.
Ví dụ: Airbnb thuyết phục nhà đầu tư bằng tầm nhìn về một thế giới nơi ai cũng có thể “thuê phòng như bạn bè giới thiệu”, gắn với xu hướng chia sẻ tài nguyên và thay đổi hành vi du lịch hậu khủng hoảng tài chính.
Nhầm lẫn giữa tầm nhìn và mục tiêu ngắn hạn:
Nhiều startup đưa ra các KPI như “đạt 10.000 khách hàng trong năm” rồi gọi đó là tầm nhìn. Đây là nhầm lẫn nghiêm trọng. Tầm nhìn là bức tranh 5-10 năm, định hướng chiến lược, không phải là kế hoạch hoạt động ngắn hạn.
Dùng ngôn ngữ sáo rỗng, thiếu cụ thể:
Những tuyên bố kiểu như “chúng tôi muốn thay đổi thế giới” nghe thì mạnh mẽ nhưng nếu không đi kèm dẫn chứng, mô hình kinh doanh cụ thể hoặc giá trị đem lại cho người dùng, sẽ dễ bị đánh giá là viển vông. Nhà đầu tư không chỉ cần cảm hứng họ cần thấy một lộ trình có thể đo lường, có cột mốc và chỉ số cụ thể để xác định tiến độ. Tầm nhìn không nên là khẩu hiệu mang tính biểu tượng, mà cần gắn với một thị trường thực tế, nhu cầu cụ thể và cách tiếp cận rõ ràng để giải quyết vấn đề đó.
Các nhà sáng lập thành công thường trình bày tầm nhìn bằng cách kể một câu chuyện xuất phát từ vấn đề thật mà họ từng gặp, từ đó phát triển giải pháp và định vị mục tiêu dài hạn.
Ví dụ, thay vì nói “chúng tôi muốn cải thiện giáo dục toàn cầu”, hãy nói “chúng tôi cung cấp nền tảng học cá nhân hóa giúp học sinh vùng sâu có thể theo sát chương trình học thành phố, với mục tiêu tiếp cận 1 triệu học sinh trong 5 năm tới”.
Founder thiếu kỹ năng trình bày:
Một tầm nhìn tốt không thể chỉ dừng ở việc có ý tưởng hay mà còn cần được truyền tải một cách thuyết phục. Điều đó đòi hỏi sự kết hợp giữa cảm xúc, logic và minh họa cụ thể. Tuy nhiên, rất nhiều founder giỏi kỹ thuật hoặc có nền tảng chuyên môn lại chưa từng trải qua quá trình luyện tập pitching, dẫn đến sự lúng túng khi trình bày trước nhà đầu tư.
Thực tế, một câu chuyện hấp dẫn về tầm nhìn không tự nhiên mà có nó cần được xây dựng từ trước, có cấu trúc rõ ràng, có dẫn chứng và mang lại cảm xúc. Nhà đầu tư không chỉ nghe để hiểu mà còn nghe để cảm nhận liệu họ có tin và muốn đồng hành với bạn hay không.
Việc không thể kể được một câu chuyện rõ ràng, logic và có sức thuyết phục về tầm nhìn là một trong 3 lý do hàng đầu khiến nhà đầu tư từ chối ngay sau vòng pitch đầu tiên. Câu chuyện không rõ ràng đồng nghĩa với tầm nhìn không được định hình, và đó là điều khiến niềm tin bị đánh mất.
Do đó, nếu bạn là một founder nghiêm túc về hành trình gọi vốn, hãy đầu tư thời gian rèn luyện khả năng truyền đạt tầm nhìn như một nhà lãnh đạo thực thụ người có thể kết nối cảm xúc, dữ liệu và chiến lược thành một bài thuyết phục không thể chối từ.
Trong thời đại biến động nhanh và nhiều bất định như hiện nay, việc giữ nguyên một tầm nhìn cố định mà không cập nhật theo thực tiễn thị trường là một sai lầm nghiêm trọng. Tầm nhìn không nên là lời tuyên bố bất biến mà cần có khả năng thích nghi với xu hướng, rủi ro và sự thay đổi trong hành vi người tiêu dùng.
Những startup thành công thường không chỉ có tầm nhìn dài hạn, mà còn thể hiện khả năng điều chỉnh định hướng chiến lược khi thị trường biến chuyển. Hơn 40% nhà đầu tư VC cho biết họ ưu tiên rót vốn vào các đội ngũ có khả năng điều chỉnh tầm nhìn linh hoạt, nhưng vẫn giữ vững được giá trị cốt lõi và bản sắc thương hiệu.
Ví dụ, một startup logistic tại Đông Nam Á từng định hướng mở rộng toàn cầu giai đoạn hậu COVID, nhưng nhanh chóng điều chỉnh tầm nhìn sang “tối ưu chuỗi cung ứng trong nước” để tận dụng hạ tầng nội địa, giảm rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự thích nghi này không chỉ giúp họ gọi vốn thành công mà còn tăng trưởng bền vững qua các giai đoạn biến động.
Tóm lại, một tầm nhìn tốt không chỉ cần truyền cảm hứng mà còn phải phản ánh đúng bối cảnh và có khả năng cập nhật theo thời gian. Đây là minh chứng cho sự trưởng thành chiến lược của nhà sáng lập trong mắt nhà đầu tư.
Tầm nhìn chỉ là lời nói nếu không đi kèm minh chứng cụ thể. Trong khi sản phẩm có thể demo, doanh thu có thể trình bày qua số liệu thì tầm nhìn cần được “hiện thực hóa” thông qua: dự phóng tài chính, mô hình mở rộng, xu hướng ngành, số liệu người dùng tiềm năng, phân tích cạnh tranh.
Các startup có phần trình bày tầm nhìn gắn với bảng dự phóng hoặc roadmap cụ thể thường có khả năng gọi vốn thành công cao hơn 3 lần so với các bản pitch chỉ nói về tầm nhìn trừu tượng.
Không trình bày được tầm nhìn rõ ràng chính là rào cản lớn nhất khiến quá trình gọi vốn thất bại, bất kể bạn đang ở giai đoạn hạt giống hay series A. Một bản pitch tốt không chỉ thể hiện bạn biết mình đang làm gì ở hiện tại, mà quan trọng hơn là cho thấy bạn biết mình muốn đi đâu trong tương lai và vì sao người khác nên đi cùng bạn.
Nếu bạn đang chuẩn bị gọi vốn, hãy bắt đầu bằng việc xây dựng lại tầm nhìn. Hãy mô tả nó như thể bạn đang vẽ một con đường với điểm xuất phát, đích đến và các cột mốc rõ ràng.
HALOBIZ đã đồng hành cùng hàng trăm startup xây dựng chiến lược gọi vốn và truyền thông tầm nhìn hiệu quả. Với đội ngũ chuyên gia tư vấn từng gọi thành công từ các quỹ đầu tư quốc tế, chúng tôi cung cấp:
Liên hệ HALOBIZ ngay hôm nay để được tư vấn 1:1 miễn phí và nhận bộ công cụ xây dựng tầm nhìn chuẩn quốc tế.
THEO HALOBIZ
