Tại Việt Nam, hàng ngàn startup ra đời mỗi năm với khát vọng thay đổi cuộc chơi, chinh phục thị trường và vươn ra toàn cầu. Thế nhưng, phần lớn trong số đó lại “chết yểu” sau 2–3 năm đầu tiên, không phải vì ý tưởng kém hấp dẫn mà vì thiếu chiến lược tăng trưởng, thiếu nguồn vốn đủ lớn, và quan trọng nhất – thiếu tư duy vươn tới tầm vóc của một kỳ lân.
Sự thật cay đắng là: Rất nhiều nhà sáng lập tài năng đang mắc kẹt ở vòng gọi vốn Seed hay Series A, loay hoay trong thị trường nội địa nhỏ hẹp, và bị động trước các dòng vốn đầu tư mạo hiểm quốc tế.
Trong khi đó, thế giới chứng kiến hàng trăm startup vươn mình trở thành doanh nghiệp tỷ đô chỉ trong vòng 3–5 năm, nhờ vào mô hình kinh doanh đột phá, khả năng tận dụng đòn bẩy vốn và lộ trình IPO rõ ràng. Nỗi đau lớn nhất không nằm ở chỗ thiếu vốn, mà là thiếu hướng đi đúng để tiếp cận nguồn lực khổng lồ đang chờ được khai phá.
Bài viết này HALO BIZ thực hiện nhằm “Giải Mã Kỳ Lân” – chỉ ra những rào cản vô hình đang kìm hãm startup Việt, và vạch rõ chiến lược để bứt phá, từ mô hình gọi vốn đến lộ trình IPO. Đây không chỉ là bài viết thông tin, mà là bản đồ hành động dành riêng cho những nhà sáng lập khao khát vươn ra khỏi “ao làng” để bước vào sân chơi của những doanh nghiệp tỷ đô.
1. Thành tựu đã có và tiềm năng rõ rệt
Việt Nam đã chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của hệ sinh thái startup trong những năm gần đây. Riêng năm 2024, số lượng startup vượt mốc 5.000, trong đó có ít nhất 7 doanh nghiệp được định giá trên 1 tỷ USD – đúng nghĩa “kỳ lân”. Những cái tên tiêu biểu như VNG, MoMo, VNPay, Sky Mavis… không chỉ minh chứng cho năng lực sáng tạo, mà còn cho thấy hệ sinh thái đã đạt đến tầm quốc tế. Điều đáng chú ý là các startup này không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa, mà đã nhanh chóng mở rộng ra Đông Nam Á, châu Âu và Mỹ, cho thấy tốc độ tăng trưởng và năng lực thích ứng rất linh hoạt.
Cộng thêm, tỷ lệ thu hút vốn đầu tư trong năm 2024 vẫn duy trì ở mức cao, với tổng giá trị giải ngân lên đến hơn 1,2 tỷ USD – cho thấy xu hướng “mùa đông vốn” toàn cầu chưa làm gián đoạn hoàn toàn đà tiến. Các quỹ đầu tư lớn như Sequoia Capital, East Ventures, Temasek… tiếp tục rót vốn, mô tả niềm tin sâu sắc vào tiềm năng từ đội ngũ sáng lập trẻ, năng động và hiểu biết thị trường. Trong khi đó, thị trường nội địa ngày càng tiềm năng – với 100 triệu dân, 70% sử dụng Internet thường xuyên và tỉ lệ thanh toán điện tử tăng hơn 40% mỗi năm – tạo nên nền tảng vững chắc cho các sản phẩm công nghệ phát triển quy mô nhanh.
Quan trọng hơn, năng lực đổi mới sáng tạo của startup Việt không chỉ nằm ở giải pháp kỹ thuật, mà còn nằm ở khả năng giải quyết các vấn đề thực tiễn như logistics, tài chính, sức khỏe – những lĩnh vực quan trọng và dễ nhân rộng. Việc kết hợp công nghệ cao (AI, Big Data, Blockchain) với thị trường nội địa chưa được phục vụ đầy đủ đã tạo ra những “điểm đột phá” rõ rệt. Đây chính là những yếu tố chiến lược giúp các startup Việt có khả năng phát triển không chỉ nhanh, mà còn bền vững trong thời gian dài.
2. Điểm mạnh thúc đẩy tăng trưởng
Startup Việt đang được hậu thuẫn bởi một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ngày càng hoàn thiện. Đầu tiên là chính sách vĩ mô: Nhà nước đã xác lập rõ vai trò của kinh tế số trong Chiến lược quốc gia, thúc đẩy phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), hỗ trợ miễn giảm thuế, và tạo sân chơi bình đẳng cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Các sáng kiến như chương trình “Make in Vietnam” và quy hoạch phát triển công nghệ cao đến năm 2030 đang góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa, đồng thời thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ.
Thứ hai, dân số trẻ và năng động chính là “mỏ vàng” của đổi mới. Với hơn 60% dân số dưới 35 tuổi, Việt Nam sở hữu tầng lớp người tiêu dùng hiện đại, đam mê công nghệ và cởi mở với các giải pháp mới. Điều này tạo điều kiện cho startup thử nghiệm, tối ưu và phát triển sản phẩm nhanh chóng với chi phí thấp. Đồng thời, trình độ kỹ thuật và khả năng học hỏi nhanh của lực lượng kỹ sư công nghệ trong nước đang dần thu hẹp khoảng cách với các thị trường dẫn đầu như Singapore hay Hàn Quốc.
Ngoài ra, dòng vốn đầu tư mạo hiểm đang được kích hoạt trở lại sau giai đoạn sụt giảm toàn cầu. Nhiều quỹ đầu tư nội địa và khu vực đang tìm kiếm “mỏ vàng” tiếp theo tại Việt Nam nhờ tốc độ tăng trưởng GDP bền vững và tiềm năng mở rộng khu vực. Các startup biết tận dụng đòn bẩy này, kết hợp chiến lược mở rộng thị trường, tích hợp công nghệ và chuẩn hóa mô hình kinh doanh có thể kỳ vọng đạt mốc unicorn trong vòng 3 đến 5 năm, thay vì phải mất cả thập kỷ như trước đây.
3. Thách thức cần vượt qua
Dù sở hữu tiềm năng lớn, phần lớn startup Việt vẫn gặp nhiều rào cản mang tính cấu trúc và chiến lược. Thách thức đầu tiên là thị trường nội địa chưa đủ mạnh về sức mua và độ sâu công nghệ. Mặc dù có dân số đông, nhưng khả năng chi trả và mức độ chấp nhận sản phẩm đổi mới vẫn ở mức trung bình, khiến các startup phải đối mặt với chi phí chuyển đổi người dùng cao và vòng đời khách hàng ngắn. Điều này buộc nhiều doanh nghiệp phải mở rộng ra nước ngoài quá sớm, khi chưa hoàn thiện mô hình kinh doanh cốt lõi.
Thách thức thứ hai là chất lượng đội ngũ sáng lập và quản trị còn chênh lệch lớn. Nhiều startup có thế mạnh công nghệ nhưng lại thiếu kỹ năng vận hành, tài chính và chiến lược dài hạn. Việc thiếu vắng mentor dày dạn kinh nghiệm, cộng với khả năng tiếp cận thông tin và công cụ quản trị quốc tế còn hạn chế, khiến nhiều startup khó vượt qua các vòng gọi vốn từ Series A trở đi – nơi các nhà đầu tư đòi hỏi minh bạch dữ liệu và mô hình tăng trưởng bền vững.
Một thách thức mang tính hệ thống khác là thời gian giải ngân vốn đầu tư tại Việt Nam còn kéo dài, trong khi nhu cầu “burn rate” của startup rất cao. Cơ chế pháp lý và hành lang chính sách cho đầu tư mạo hiểm chưa đủ linh hoạt cũng là rào cản lớn khiến nhiều quỹ đầu tư ngoại ngần ngại xuống tiền, hoặc buộc startup phải chuyển trụ sở ra nước ngoài để gọi vốn. Những điểm nghẽn này nếu không được tháo gỡ kịp thời sẽ tiếp tục làm giảm tỷ lệ startup Việt trở thành kỳ lân, bất chấp tiềm năng rõ rệt về ý tưởng và thị trường.
4. Chiến lược bứt phá để trở thành kỳ lân
Muốn vươn lên hàng kỳ lân, startup Việt không thể đi theo lối mòn. Trước hết, cần xác lập lại tư duy tăng trưởng: Từ tăng trưởng theo phần trăm sang tăng trưởng theo lũy thừa. Điều này đòi hỏi các nhà sáng lập phải định hình lại mô hình kinh doanh theo hướng có thể nhân bản và mở rộng nhanh chóng – gọi là “scalable model” – chứ không chỉ là mô hình sinh lời. Chiến lược này cần được xây dựng ngay từ ngày đầu, với tầm nhìn toàn cầu và khả năng tích hợp công nghệ nền tảng như AI, dữ liệu lớn hay blockchain.
Tiếp theo, đòn bẩy vốn là yếu tố không thể thiếu. Gọi vốn không chỉ để “sống sót”, mà là công cụ để chiếm lĩnh thị trường. Startup cần chuẩn hóa lộ trình gọi vốn, từ seed, pre-series A đến IPO, với dữ liệu tài chính minh bạch và roadmap tăng trưởng cụ thể. Đồng thời, việc chủ động lựa chọn nhà đầu tư chiến lược thay vì chỉ tìm dòng vốn ngắn hạn sẽ giúp doanh nghiệp duy trì quyền kiểm soát và khả năng bứt tốc lâu dài. Cần hiểu rằng: Nhà đầu tư giỏi không chỉ rót vốn, mà còn mang đến mạng lưới, chiến lược và định vị toàn cầu.
Một chiến lược quan trọng khác là phát triển đội ngũ lãnh đạo cấp cao – đặc biệt ở các vị trí CEO, CFO, CMO – có tư duy toàn cầu, từng làm việc tại các tập đoàn quốc tế hoặc có kinh nghiệm startup thành công. Song song đó, việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp linh hoạt, minh bạch và hướng tới giá trị dài hạn sẽ là lợi thế cạnh tranh khó sao chép khi startup bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh. Startup nào có thể kết hợp đồng thời các yếu tố này sẽ có cơ hội vượt mốc 1 tỷ USD định giá – không còn là ước mơ xa vời mà là mục tiêu cụ thể, đo lường được.
5. Ví dụ startup đáng chú ý
Một số startup Việt đã và đang hiện thực hóa lộ trình trở thành kỳ lân, cho thấy chiến lược phù hợp có thể rút ngắn thời gian tăng trưởng theo cấp số nhân. Điển hình như MoMo, với xuất phát điểm là ví điện tử, đã nhanh chóng mở rộng sang hệ sinh thái tài chính cá nhân, đầu tư, bảo hiểm và tiêu dùng, phục vụ hơn 30 triệu người dùng. Sức mạnh của MoMo đến từ việc phát triển công nghệ nội bộ song song với khả năng gọi vốn hiệu quả – thu hút hàng trăm triệu USD từ các quỹ lớn, đưa định giá vượt 2 tỷ USD.
Một ví dụ khác là Sky Mavis, nhà phát triển game blockchain Axie Infinity. Dù từng gặp khủng hoảng sau vụ tấn công Ronin Bridge, Sky Mavis vẫn giữ vị trí kỳ lân nhờ hệ sinh thái blockchain mở và khả năng thích ứng nhanh với thị trường. Họ đã khai thác tốt tiềm năng công nghệ mới, đồng thời xây dựng cộng đồng toàn cầu – điều ít startup Việt làm được ở quy mô tương đương.
Selex Motors cũng là một minh chứng tiêu biểu trong lĩnh vực xe điện và logistics xanh. Với chiến lược tích hợp toàn bộ chuỗi giá trị – từ sản xuất xe, pin, trạm đổi pin đến nền tảng quản lý – Selex không chỉ thu hút vốn từ quỹ khu vực mà còn bắt đầu mở rộng ra các nước Đông Nam Á. Khả năng tích hợp công nghệ xanh, tự động hóa và xây dựng nền tảng số hóa quản trị đã giúp startup này nằm trong nhóm “soonicorn” – doanh nghiệp được dự báo có thể đạt định giá tỷ đô trong 3–5 năm tới.
Những startup này đều có điểm chung: Chiến lược mở rộng thị trường rõ ràng, tư duy gọi vốn bài bản, công nghệ là lõi phát triển và đội ngũ sáng lập có tư duy toàn cầu. Đây là “mô hình chuẩn” mà các doanh nghiệp trẻ nên học hỏi nếu muốn rút ngắn con đường trở thành kỳ lân.
6. Nhận định tổng quan
Tổng quan hệ sinh thái startup Việt Nam năm 2025 cho thấy một bức tranh chuyển mình rõ nét: từ giai đoạn thử nghiệm rời rạc sang giai đoạn tăng trưởng chiến lược và hướng đến toàn cầu hóa. Hệ sinh thái đang dần định hình với ba trụ cột then chốt: chính sách nhà nước thúc đẩy đổi mới, cộng đồng startup năng động có tư duy đột phá và mạng lưới đầu tư mạo hiểm bắt đầu chuyên sâu hóa theo từng lĩnh vực như tài chính, công nghệ xanh, y tế, và giáo dục.
Tuy nhiên, điểm mấu chốt giúp Việt Nam “bật lên” trong thập kỷ này chính là việc thiết lập chuẩn tăng trưởng dựa trên lộ trình kỳ lân. Thay vì mơ hồ về định giá, ngày càng nhiều startup và nhà đầu tư nội địa bắt đầu xem mốc 100 triệu USD là “chuẩn đầu tiên” – tiền đề cho kỳ lân. Điều này phản ánh sự thay đổi tư duy: Từ khởi nghiệp sinh tồn sang khởi nghiệp quy mô lớn, có chiến lược IPO ngay từ đầu. Lộ trình trở thành công ty đại chúng, nếu được chuẩn hóa và hỗ trợ bởi các quỹ chiến lược, sẽ là “bệ phóng” giúp nhiều doanh nghiệp đạt định giá tỷ đô chỉ sau 3–5 năm.
Điều quan trọng là startup Việt cần chủ động thích nghi với môi trường toàn cầu – nơi các chuẩn mực về tài chính, pháp lý và quản trị ngày càng khắt khe. Nếu không cải thiện nội lực từ đội ngũ, công nghệ lõi, mô hình vận hành, khả năng giữ chân nhân tài và tốc độ mở rộng thị trường, thì tiềm năng cũng chỉ dừng lại ở ý tưởng. Bài toán lúc này không còn là “Startup có tiềm năng trở thành kỳ lân hay không?”, mà là “Startup nào sẽ biết tận dụng đúng nguồn lực và chiến lược để trở thành kỳ lân tiếp theo của Việt Nam”.
Kết luận: Cơ hội chỉ dành cho những ai sẵn sàng hành động
Không thể phủ nhận: Việt Nam đang sở hữu nhiều yếu tố thuận lợi để sản sinh thế hệ kỳ lân tiếp theo. Tuy nhiên, con đường từ ý tưởng đến doanh nghiệp tỷ đô không bao giờ là tuyến thẳng. Đó là hành trình đầy thử thách, đòi hỏi tư duy dài hạn, chiến lược rõ ràng và khả năng gọi vốn thông minh. Nỗi đau lớn nhất không nằm ở chỗ thiếu cơ hội, mà ở sự chuẩn bị chưa đầy đủ để tận dụng cơ hội đúng lúc. Trong khi startup toàn cầu ngày càng tăng tốc với mô hình IPO hóa sớm, tăng trưởng theo cấp số nhân và đội ngũ lãnh đạo quốc tế hóa, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn đang loay hoay trong “vòng lặp thị trường nội địa”, bị giới hạn bởi tư duy cũ và thiếu định hướng chiến lược.
Bài toán không chỉ là phát triển sản phẩm tốt mà là làm sao để xây dựng một công ty có khả năng hấp thụ mọi nguồn lực, mở rộng toàn cầu và thu hút những nhà đầu tư sẵn sàng rót vốn hàng chục triệu đô. Để làm được điều đó, startup Việt cần một “bản đồ kỳ lân” thực sự, chứ không chỉ là lời kêu gọi động viên.
Halo Biz tin rằng: Không phải doanh nghiệp nào cũng trở thành kỳ lân, nhưng mọi doanh nghiệp đều có thể tăng trưởng đột phá nếu được dẫn dắt đúng cách. Chúng tôi cung cấp chương trình “Giải Mã Kỳ Lân” – kết hợp chiến lược IPO, tư vấn gọi vốn, kết nối nhà đầu tư và đội ngũ mentor toàn cầu, đồng hành từ ý tưởng đến hiện thực hóa định giá tỷ đô. Nếu bạn là nhà sáng lập hoặc đang tìm hướng đi bền vững cho doanh nghiệp, hãy kết nối với Halo Biz hôm nay để cùng viết nên hành trình tăng trưởng đột phá cho doanh nghiệp Việt.
Hãy để “Giải Mã Kỳ Lân” không còn là giấc mơ – mà là chiến lược hành động cụ thể của bạn ngay từ hôm nay.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
