Sai lầm khi sử dụng vốn nhiều startup sụp đổ

Gọi vốn thành công là bước ngoặt quan trọng giúp startup tăng tốc phát triển. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp trẻ lại sụp đổ ngay sau khi nhận được dòng tiền đầu tiên. Nguyên nhân không nằm ở việc thiếu vốn, mà ở cách sử dụng vốn sai lầm, thiếu chiến lược và thiếu kiểm soát. Bài viết này, HALOBIZ sẽ chỉ ra những sai lầm phổ biến trong quá trình sử dụng vốn khiến startup thất bại, từ đó giúp nhà sáng lập trẻ và lãnh đạo doanh nghiệp tránh vết xe đổ.

1. Chi Tiêu Không Kiểm Soát: Đốt Tiền Vào Những Thứ Không Sinh Lợi

Chi tiêu không kiểm soát là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến các doanh nghiệp khởi nghiệp thất bại, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khi nguồn lực tài chính còn hạn chế. Theo báo cáo của CB Insights, có đến 38% startup thất bại do cạn kiệt tiền mặt hoặc không thể huy động thêm vốn .

Hệ quả của việc chi tiêu không kiểm soát

Một ví dụ điển hình là Zero Grocery, một startup giao hàng tạp hóa không sử dụng nhựa tại Mỹ. Dù đã huy động được 12 triệu USD vào tháng 2 năm 2022, công ty vẫn phải đóng cửa chỉ sau một tháng hoạt động do không thể duy trì hoạt động trong môi trường cạnh tranh khốc liệt và chi phí vận hành cao .

Giải pháp: Kiểm soát chi tiêu và dòng tiền hiệu quả

Để tránh rơi vào tình trạng tương tự, các doanh nghiệp khởi nghiệp nên:

• Xây dựng kế hoạch tài chính chi tiết: Dự báo doanh thu, chi phí và dòng tiền trong ngắn hạn và dài hạn để có cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính.
• Ưu tiên đầu tư vào các hoạt động tạo ra doanh thu và lợi nhuận: Tập trung nguồn lực vào các hoạt động cốt lõi mang lại giá trị thực sự cho khách hàng và doanh nghiệp.
• Kiểm soát dòng tiền chặt chẽ: Theo dõi sát sao các khoản thu chi, đảm bảo luôn có đủ tiền mặt để duy trì hoạt động kinh doanh.
• Đánh giá hiệu quả chi tiêu định kỳ: Thường xuyên xem xét và điều chỉnh các khoản chi để đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp với mục tiêu kinh doanh.

Chi tiêu không kiểm soát có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp với nguồn lực tài chính hạn chế. Việc xây dựng một kế hoạch tài chính chi tiết, ưu tiên đầu tư vào các hoạt động sinh lợi và kiểm soát dòng tiền chặt chẽ là những bước đi cần thiết để đảm bảo sự sống còn và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

2. Tuyển Dụng Ồ Ạt: Mở Rộng Đội Ngũ Trước Khi Có Nhu Cầu Thực Sự

Tuyển dụng ồ ạt sau khi gọi vốn là một trong những sai lầm chiến lược phổ biến, đặc biệt đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp quy mô dưới 100 triệu USD. Việc mở rộng đội ngũ mà không dựa trên nhu cầu thực tế có thể dẫn đến chi phí vận hành tăng cao, trong khi doanh thu chưa đủ để bù đắp, gây áp lực lớn lên dòng tiền và hiệu quả kinh doanh.

Hệ quả của việc tuyển dụng ồ ạt

Một ví dụ điển hình là WeWork, công ty cung cấp không gian làm việc chung. Dưới sự lãnh đạo của Adam Neumann, WeWork đã mở rộng quá nhanh, tuyển dụng hàng loạt mà không kiểm soát, dẫn đến thất bại trong IPO và tổn thất lớn cho nhà đầu tư. 

Cụ thể, WeWork đã mở gần 100 văn phòng mới chỉ trong quý III năm 2019, nâng tổng số lên 625 địa điểm, khiến tỷ lệ lấp đầy giảm từ 82% xuống còn 79% và lỗ ròng tăng gấp đôi lên 1,3 tỷ USD trong quý đó .

Giải pháp: Tuyển dụng dựa trên nhu cầu thực tế

Để tránh rơi vào tình trạng tương tự, các doanh nghiệp khởi nghiệp nên:

• Đánh giá nhu cầu thực tế: Chỉ tuyển dụng khi có nhu cầu rõ ràng và doanh thu ổn định để đảm bảo khả năng chi trả lương và phúc lợi cho nhân viên.
• Kiểm soát chi phí nhân sự: Thiết lập ngân sách rõ ràng cho tuyển dụng và đào tạo, tránh vượt quá khả năng tài chính của doanh nghiệp.
• Đánh giá hiệu quả công việc định kỳ: Thường xuyên xem xét và điều chỉnh cơ cấu nhân sự dựa trên hiệu suất làm việc và đóng góp vào mục tiêu chung.

-NƯu tiên chất lượng hơn số lượng: Tập trung vào việc tuyển dụng những nhân sự chất lượng, phù hợp với văn hóa và chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Tuyển dụng ồ ạt mà không dựa trên nhu cầu thực tế có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp với nguồn lực tài chính hạn chế. Việc xây dựng một chiến lược tuyển dụng hợp lý, kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả công việc định kỳ là những bước đi cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3. Mở Rộng Quá Nhanh Khi Chưa Có Mô Hình Kinh Doanh Ổn Định

Chiến lược “blitzscaling” – tăng trưởng thần tốc – từng được xem là con đường nhanh nhất để chiếm lĩnh thị trường. Tuy nhiên, nếu áp dụng khi mô hình kinh doanh chưa ổn định, chiến lược này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Trường hợp của Getir và Gorillas là minh chứng rõ ràng cho rủi ro khi mở rộng quá nhanh mà không có nền tảng vững chắc.

Getir, một startup giao hàng nhanh của Thổ Nhĩ Kỳ, đã mở rộng sang nhiều quốc gia châu Âu và Mỹ trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, đến tháng 4 năm 2024, công ty này thông báo rút khỏi các thị trường như Anh, Đức, Hà Lan và Mỹ để tập trung vào thị trường nội địa, nơi chiếm 93% doanh thu của họ .

Trước đó, vào tháng 12 năm 2022, Getir đã mua lại Gorillas, một đối thủ tại Đức, với giá 1,2 tỷ USD. Tuy nhiên, chỉ sau hơn một năm, cả hai thương hiệu đều phải đóng cửa hoạt động tại châu Âu do không thể duy trì hiệu quả kinh doanh.

Nguyên nhân chính dẫn đến thất bại này bao gồm:

• Mô hình kinh doanh chưa được kiểm chứng: Việc mở rộng khi chưa có mô hình kinh doanh ổn định dẫn đến việc không thể thích ứng với các thị trường mới.
• Chi phí vận hành cao: Việc duy trì các “dark store” và đội ngũ giao hàng lớn khiến chi phí tăng cao, trong khi doanh thu không đủ bù đắp.
• Cạnh tranh khốc liệt: Sự xuất hiện của các đối thủ như Deliveroo, Uber Eats và các dịch vụ giao hàng nhanh của các siêu thị lớn khiến thị trường trở nên bão hòa .

Giải pháp: Tăng trưởng bền vững và kiểm soát mô hình kinh doanh

Để tránh rơi vào tình trạng tương tự, các doanh nghiệp khởi nghiệp nên:

• Kiểm chứng mô hình kinh doanh trước khi mở rộng: Đảm bảo rằng sản phẩm hoặc dịch vụ đã được thị trường chấp nhận và có lợi nhuận trước khi mở rộng sang các thị trường mới.
• Tăng trưởng theo từng giai đoạn: Mở rộng từng bước, đánh giá hiệu quả tại mỗi giai đoạn để điều chỉnh chiến lược kịp thời.
• Quản lý dòng tiền chặt chẽ: Theo dõi sát sao dòng tiền để đảm bảo doanh nghiệp có đủ nguồn lực tài chính cho hoạt động và mở rộng.
• Đánh giá rủi ro thị trường: Phân tích kỹ lưỡng các yếu tố cạnh tranh, nhu cầu khách hàng và chi phí vận hành tại các thị trường mục tiêu.

Mở rộng quá nhanh khi chưa có mô hình kinh doanh ổn định có thể dẫn đến thất bại, như trường hợp của Getir và Gorillas. Doanh nghiệp khởi nghiệp nên tập trung vào việc xây dựng nền tảng vững chắc, kiểm soát dòng tiền và tăng trưởng bền vững để đảm bảo sự thành công lâu dài.

4. Thiếu Kiểm Soát Dòng Tiền: Không Dự Báo Được “Runway”

Thiếu kiểm soát dòng tiền là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thất bại của các doanh nghiệp khởi nghiệp. 29% startup thất bại vì cạn kiệt tiền mặt, đứng thứ hai sau việc không phù hợp với thị trường . Việc không dự báo được “runway” – thời gian còn lại trước khi hết tiền – khiến doanh nghiệp không kịp xoay sở khi gặp khó khăn.

Một ví dụ điển hình là Homejoy, một startup cung cấp dịch vụ dọn dẹp nhà cửa tại Mỹ. Dù đã huy động được 40 triệu USD từ các nhà đầu tư như Google Ventures, công ty vẫn phải đóng cửa vào năm 2015 do chi phí vận hành cao, chất lượng dịch vụ không đồng đều và không thể huy động thêm vốn .

Giải pháp: Kiểm soát dòng tiền và dự báo “runway” hiệu quả

Để tránh rơi vào tình trạng tương tự, các doanh nghiệp khởi nghiệp nên:

• Xây dựng báo cáo dòng tiền định kỳ: Theo dõi sát sao các khoản thu chi hàng tháng để có cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính.
• Dự báo chi phí và doanh thu: Sử dụng các công cụ dự báo để ước tính dòng tiền trong tương lai, giúp xác định thời điểm cần huy động vốn hoặc cắt giảm chi phí .
• Thiết lập quỹ dự phòng: Dành một phần ngân sách làm quỹ dự phòng để ứng phó với các tình huống khẩn cấp hoặc biến động thị trường.
• Tính toán “runway”: Sử dụng công thức:
  Thời gian runway (tháng) = Số dư tiền mặt hiện tại / Tỷ lệ đốt tiền hàng tháng
  
  Ví dụ, nếu doanh nghiệp có 200.000 USD và tỷ lệ đốt tiền là 15.000 USD/tháng, thì runway là khoảng 13 tháng .

Việc thiếu kiểm soát dòng tiền và không dự báo được “runway” có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Bằng cách xây dựng báo cáo dòng tiền định kỳ, dự báo chi phí và doanh thu, thiết lập quỹ dự phòng và tính toán “runway” chính xác, doanh nghiệp có thể đảm bảo sự ổn định tài chính và tăng khả năng thành công trong dài hạn.

5. Đầu Tư Vào Sản Phẩm Không Có Nhu Cầu Thị Trường

Một sai lầm phổ biến là phát triển sản phẩm dựa trên ý tưởng chủ quan, không dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường. Điều này dẫn đến việc sản phẩm không được đón nhận, doanh thu không đạt kỳ vọng.

Ví dụ thực tế: Nhiều startup phần cứng như Juicero đã thất bại vì sản phẩm không đáp ứng nhu cầu thực tế, dù đã huy động được nhiều vốn. 

Giải pháp: Thực hiện nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng, thử nghiệm sản phẩm với nhóm khách hàng mục tiêu trước khi đầu tư lớn vào phát triển.

Việc thiếu chiến lược gọi vốn và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại của nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp. Gọi vốn không chỉ đơn thuần là huy động tài chính mà còn là quá trình tìm kiếm đối tác chiến lược đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình phát triển.

Hệ quả của việc thiếu chiến lược gọi vốn

Một số hậu quả thường gặp khi doanh nghiệp không có chiến lược gọi vốn rõ ràng và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp bao gồm:

• Xung đột về tầm nhìn và chiến lược: Nhà đầu tư có thể thúc đẩy doanh nghiệp theo hướng tăng trưởng nhanh để đạt lợi nhuận ngắn hạn, trong khi nhà sáng lập mong muốn phát triển bền vững và lâu dài.
• Áp lực về thời gian và kỳ vọng: Nhà đầu tư có thể đặt ra các mốc thời gian khắt khe và kỳ vọng cao, gây áp lực lớn lên đội ngũ quản lý và nhân viên.
• Mất quyền kiểm soát: Việc chấp nhận các điều khoản không có lợi trong hợp đồng đầu tư có thể dẫn đến mất quyền kiểm soát doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyết định chiến lược và vận hành.

Giải pháp: Xây dựng chiến lược gọi vốn hiệu quả

Để tránh những rủi ro trên, doanh nghiệp cần:

• Xác định rõ mục tiêu gọi vốn: Trước khi tìm kiếm nhà đầu tư, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu của việc gọi vốn, bao gồm số tiền cần huy động, mục đích sử dụng và kỳ vọng từ nhà đầu tư.
• Lựa chọn nhà đầu tư phù hợp: Tìm kiếm những nhà đầu tư có kinh nghiệm trong ngành, chia sẻ tầm nhìn và giá trị với doanh nghiệp. Việc này giúp đảm bảo sự đồng thuận trong chiến lược phát triển và giảm thiểu xung đột trong tương lai.
• Thẩm định nhà đầu tư: Nghiên cứu kỹ lưỡng về nhà đầu tư, bao gồm các khoản đầu tư trước đây, mối quan hệ với các doanh nghiệp khác và phong cách làm việc. Việc này giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nhà đầu tư và đánh giá mức độ phù hợp.
• Xây dựng mối quan hệ lâu dài: Gọi vốn là bước khởi đầu của một mối quan hệ hợp tác. Doanh nghiệp cần chủ động giao tiếp, chia sẻ thông tin và xây dựng lòng tin với nhà đầu tư để đảm bảo sự hợp tác hiệu quả và bền vững.

Việc thiếu chiến lược gọi vốn và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Bằng cách xác định rõ mục tiêu, lựa chọn nhà đầu tư phù hợp, thẩm định kỹ lưỡng và xây dựng mối quan hệ lâu dài, doanh nghiệp có thể tăng khả năng thành công và phát triển bền vững.
6. Thiếu Chiến Lược Gọi Vốn: Không Lựa Chọn Nhà Đầu Tư Phù Hợp

Việc thiếu chiến lược gọi vốn và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại của nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp. Gọi vốn không chỉ đơn thuần là huy động tài chính mà còn là quá trình tìm kiếm đối tác chiến lược đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình phát triển.

Hệ quả của việc thiếu chiến lược gọi vốn

Một số hậu quả thường gặp khi doanh nghiệp không có chiến lược gọi vốn rõ ràng và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp bao gồm:

• Xung đột về tầm nhìn và chiến lược: Nhà đầu tư có thể thúc đẩy doanh nghiệp theo hướng tăng trưởng nhanh để đạt lợi nhuận ngắn hạn, trong khi nhà sáng lập mong muốn phát triển bền vững và lâu dài.
• Áp lực về thời gian và kỳ vọng: Nhà đầu tư có thể đặt ra các mốc thời gian khắt khe và kỳ vọng cao, gây áp lực lớn lên đội ngũ quản lý và nhân viên.
• Mất quyền kiểm soát: Việc chấp nhận các điều khoản không có lợi trong hợp đồng đầu tư có thể dẫn đến mất quyền kiểm soát doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyết định chiến lược và vận hành.

Giải pháp: Xây dựng chiến lược gọi vốn hiệu quả

Để tránh những rủi ro trên, doanh nghiệp cần:

• Xác định rõ mục tiêu gọi vốn: Trước khi tìm kiếm nhà đầu tư, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu của việc gọi vốn, bao gồm số tiền cần huy động, mục đích sử dụng và kỳ vọng từ nhà đầu tư.
• Lựa chọn nhà đầu tư phù hợp: Tìm kiếm những nhà đầu tư có kinh nghiệm trong ngành, chia sẻ tầm nhìn và giá trị với doanh nghiệp. Việc này giúp đảm bảo sự đồng thuận trong chiến lược phát triển và giảm thiểu xung đột trong tương lai.
• Thẩm định nhà đầu tư: Nghiên cứu kỹ lưỡng về nhà đầu tư, bao gồm các khoản đầu tư trước đây, mối quan hệ với các doanh nghiệp khác và phong cách làm việc. Việc này giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nhà đầu tư và đánh giá mức độ phù hợp.
• Xây dựng mối quan hệ lâu dài: Gọi vốn là bước khởi đầu của một mối quan hệ hợp tác. Doanh nghiệp cần chủ động giao tiếp, chia sẻ thông tin và xây dựng lòng tin với nhà đầu tư để đảm bảo sự hợp tác hiệu quả và bền vững.

Việc thiếu chiến lược gọi vốn và lựa chọn nhà đầu tư không phù hợp có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Bằng cách xác định rõ mục tiêu, lựa chọn nhà đầu tư phù hợp, thẩm định kỹ lưỡng và xây dựng mối quan hệ lâu dài, doanh nghiệp có thể tăng khả năng thành công và phát triển bền vững.
7. Không Có Mô Hình Kinh Doanh Rõ Ràng: Thiếu Định Hướng Phát Triển

Việc thiếu một mô hình kinh doanh rõ ràng là nguyên nhân dẫn đến thất bại của nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp. 17% startup thất bại do không có mô hình kinh doanh rõ ràng và khả năng tạo doanh thu bền vững. Điều này thường xảy ra khi doanh nghiệp tập trung vào tăng trưởng người dùng mà quên xây dựng chiến lược tạo ra giá trị và lợi nhuận thực sự.

Hệ quả của việc thiếu mô hình kinh doanh rõ ràng

Một ví dụ điển hình là Webvan, một startup giao hàng thực phẩm tại Mỹ. Dù huy động được hơn 800 triệu USD, công ty vẫn phá sản vào năm 2001 do mở rộng quá nhanh mà không có mô hình kinh doanh hiệu quả. Webvan đầu tư mạnh vào hạ tầng kho bãi và đội ngũ giao hàng mà không kiểm chứng khả năng sinh lợi tại từng thị trường .

Tương tự, Juicero – một startup sản xuất máy ép nước trái cây – đã huy động 120 triệu USD nhưng phải đóng cửa vào năm 2017. Người dùng phát hiện có thể ép túi nước bằng tay mà không cần đến máy ép đắt tiền, cho thấy mô hình kinh doanh không mang lại giá trị thực sự cho khách hàng .

Giải pháp: Xây dựng mô hình kinh doanh rõ ràng và bền vững

Để tránh rơi vào tình trạng tương tự, các doanh nghiệp khởi nghiệp nên:

-Xác định giá trị cốt lõi: Xác định rõ ràng giá trị mà sản phẩm hoặc dịch vụ mang lại cho khách hàng.

-Xác định nguồn doanh thu chính: Lựa chọn mô hình doanh thu phù hợp như bán hàng trực tiếp, đăng ký dịch vụ, quảng cáo hoặc mô hình freemium.

-Kiểm tra và điều chỉnh mô hình kinh doanh: Sử dụng phản hồi từ khách hàng và dữ liệu thị trường để điều chỉnh mô hình kinh doanh, đảm bảo phù hợp với nhu cầu thực tế.

-Sử dụng công cụ hỗ trợ: Áp dụng các công cụ như Business Model Canvas để xây dựng và đánh giá mô hình kinh doanh một cách toàn diện.

Gọi vốn thành công chỉ là bước khởi đầu. Việc sử dụng vốn hiệu quả, có chiến lược và kiểm soát chặt chẽ mới là yếu tố quyết định sự sống còn của startup. Tránh những sai lầm phổ biến như chi tiêu không kiểm soát, mở rộng quá nhanh, thiếu chiến lược gọi vốn và không có mô hình kinh doanh rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

Nếu bạn đang muốn rút ngắn thời gian chuẩn bị, tăng xác suất chốt deal với nhà đầu tư và sở hữu lộ trình từng bước rõ ràng, hãy tìm hiểu Gọi Vốn Thần Tốc từ HALOBIZ – nơi bạn sẽ được hướng dẫn cách chuẩn hóa quy trình, dựng hồ sơ tài chính và luyện pitching trực tiếp với cố vấn giàu kinh nghiệm. Để lại thông tin để chúng tôi tư vấn cho bạn.