Tại sao 95% startup thất bại khi gọi vốn? Làm sao để kêu gọi vốn thành công.

Gọi vốn là một trong những bước ngoặt sống còn của bất kỳ startup nào. Nhưng theo thống kê toàn cầu, có đến 95% startup thất bại khi bước vào hành trình huy động vốn. Nguyên nhân không chỉ nằm ở sản phẩm hay thị trường, mà còn đến từ sự thiếu chuẩn bị chiến lược và không hiểu rõ bản chất của việc gọi vốn cũng như thoái vốn.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích các sai lầm phổ biến khiến startup thất bại khi gọi vốn và lý do tại sao xây dựng lộ trình thoái vốn ngay từ đầu là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp sống sót và phát triển.

Phần 1: Thiếu chiến lược thoái vốn rõ ràng ngay từ đầu
Nhiều startup bắt đầu gọi vốn với một mục tiêu duy nhất: có tiền để tiếp tục vận hành. Họ không thiết kế được “điểm ra” cho nhà đầu tư, khiến các vòng gọi vốn sau rối loạn, định giá thất thường và tạo ra tâm lý hoài nghi từ phía quỹ đầu tư.

Chiến lược thoái vốn không phải là điều tính sau, mà nên được định hình từ ngày đầu tiên startup lên ý tưởng kinh doanh. Theo Harvard Business Review, các startup thiết kế được lộ trình thoái vốn rõ ràng ngay từ vòng seed round có tỷ lệ tăng trưởng gấp 2,5 lần so với nhóm không làm điều này.

Phần 2: Không hiểu rõ nhu cầu và kỳ vọng của nhà đầu tư
Một trong những lý do phổ biến khiến startup bị từ chối là họ không hiểu rõ nhà đầu tư cần gì ngoài lợi nhuận. Nhà đầu tư muốn biết:

• Khi nào có thể thoái vốn?
• Lợi nhuận dự kiến khi thoái vốn là bao nhiêu?
• Định giá ra sao khi đến vòng IPO hoặc M&A?

Thiếu lộ trình thoái vốn khiến nhà đầu tư mất niềm tin vào khả năng exit, từ đó ngần ngại rót tiền vào startup dù mô hình kinh doanh hấp dẫn.

Phần 3: Định giá thiếu thực tế và thiếu linh hoạt
Nhiều startup quá tự tin vào sản phẩm hoặc thị trường nên đặt định giá phi thực tế trong các vòng gọi vốn. Khi bị nhà đầu tư phản hồi, họ không có lý do vững chắc để bảo vệ con số đó.

Điều này dẫn đến hai hậu quả: Gây tranh cãi kéo dài, làm chậm quá trình gọi vốn. Khi phải giảm giá trị để chốt deal, startup rơi vào thế yếu trong thương lượng điều khoản thoái vốn.

4. Không chuẩn hóa hồ sơ gọi vốn  mất cơ hội dù có tiềm năng

Nhiều startup dù có ý tưởng tốt, thị trường tiềm năng nhưng lại thất bại vì không có bộ hồ sơ gọi vốn đạt chuẩn, khiến nhà đầu tư thiếu niềm tin. Gọi vốn không chỉ là chuyện “gõ cửa”, mà là hành trình xây dựng niềm tin bằng dữ liệu, bằng tư duy hệ thống và sự chuyên nghiệp.

Hồ sơ gọi vốn không chỉ là một bản slide đẹp. Đó là tổ hợp của nhiều yếu tố, trong đó bao gồm:

• Pitch deck: Bản trình bày ngắn gọn nhưng hấp dẫn về vấn đề thị trường, giải pháp, mô hình kinh doanh, đội ngũ, và tiềm năng lợi nhuận.
• Kế hoạch tài chính 3–5 năm: Cho thấy startup hiểu rõ chi phí vận hành, lộ trình tăng trưởng và mức độ đốt vốn.
• Chiến lược thoái vốn rõ ràng: Đây là phần các startup hay bỏ quên. Nhưng từ góc độ nhà đầu tư, thoái vốn là điều kiện tiên quyết: nếu không có điểm “exit”, họ sẽ không thể thu hồi vốn và lợi nhuận.

Tại Đông Nam Á không chuẩn hóa hồ sơ gọi vốn trước khi tiếp cận quỹ và gần 40% bị từ chối chỉ vì thiếu thông tin tài chính minh bạch hoặc chiến lược thoái vốn không rõ ràng. Việc không chuẩn hóa bộ hồ sơ sẽ khiến startup bị đánh giá thiếu chuyên nghiệp, làm giảm niềm tin và dẫn đến việc không được cấp vốn dù tiềm năng vẫn còn.

5. Thiếu lộ trình tài chính và kế hoạch thoái vốn bài bản

Đây là một trong những sai lầm chết người khiến nhiều startup sụp đổ dù đã gọi được vốn. Khi không có lộ trình tài chính rõ ràng và kế hoạch thoái vốn hợp lý, startup dễ rơi vào tình trạng “cháy tiền” hoặc bị mất kiểm soát về cổ phần, dẫn đến thoái vốn thất bại hoặc phải bán rẻ trong tình huống bị động.

Kế hoạch tài chính cần bám sát 3 nguyên tắc chính:

• Kiểm soát dòng tiền chặt chẽ: Không phải cứ gọi được tiền là tiêu. Nhiều startup tiêu tiền nhanh hơn tốc độ tăng trưởng, dẫn đến vòng gọi vốn sau bị đình trệ.
• Thiết kế chiến lược pha loãng cổ phần hợp lý: Để tránh việc mất quyền kiểm soát doanh nghiệp quá sớm.
• Có lộ trình thoái vốn rõ ràng cho nhà đầu tư: Đây là yếu tố bắt buộc để thuyết phục nhà đầu tư rót vốn lớn. Một startup hấp dẫn không chỉ ở khả năng tăng trưởng mà còn ở viễn cảnh exit (IPO hoặc M&A) rõ ràng.

Hơn 60% nhà đầu tư trong các vòng Series B và C từ chối startup không có kế hoạch thoái vốn cụ thể, bất kể tăng trưởng doanh thu có ấn tượng đến đâu.Thoái vốn không phải là “chuyện cuối cùng mới tính”. Nó cần được tích hợp từ đầu trong chiến lược tài chính và roadmap phát triển startup.

HaloBiz có lời khuyên cho doanh nghiệp:

• Hãy xem “thoái vốn” là một phần của lộ trình tăng trưởng, không phải điểm kết thúc.
• Đưa mục tiêu thoái vốn vào pitch deck ngay từ vòng seed hoặc series A.
• Chủ động trao đổi với nhà đầu tư về các kịch bản thoái vốn: IPO, M&A, hoặc bán lại cổ phần.

Gọi vốn là nghệ thuật, thoái vốn là chiến lược

Startup không thất bại vì họ không có ý tưởng tốt. Họ thất bại vì không chuẩn bị đủ kỹ, không xác định đúng chiến lược, và quan trọng hơn cả  không hiểu nhà đầu tư cần gì để thoái vốn.

Gọi vốn không đơn thuần là huy động tiền. Đó là hành trình xây dựng niềm tin, vạch lộ trình tài chính rõ ràng và chủ động dẫn dắt tương lai của chính doanh nghiệp mình. Và để nhà đầu tư tin tưởng đồng hành, startup cần phải cho họ thấy lối ra kế hoạch thoái vốn khả thi, an toàn, và có tiềm năng sinh lời. 95% startup thất bại khi gọi vốn là con số biết nói. Nhưng 5% còn lại thành công không phải vì may mắn mà vì họ hiểu rằng, gọi vốn đúng là nền móng, còn thoái vốn đúng là đòn bẩy để phát triển bền vững.

Bạn đã sẵn sàng xây chiến lược gọi vốn & thoái vốn cho riêng mình?

Tại HALOBIZ, chúng tôi đã tư vấn thành công cho hàng trăm doanh nghiệp và startup tại Việt Nam, giúp họ:

• Xây dựng hồ sơ gọi vốn chuyên nghiệp
• Thiết kế lộ trình tài chính bài bản
• Lập kế hoạch IPO hoặc M&A
• Tư vấn chiến lược thoái vốn phù hợp từng giai đoạn

Nếu bạn đang ở giai đoạn chuẩn bị gọi vốn, hoặc cần rà soát chiến lược thoái vốn để tối ưu định giá, hãy liên hệ với HALOBIZ để được đồng hành từng bước, từ kế hoạch đến hành động.

THEO HALOBIZ.