Thiếu vốn – “Nỗi đau” dai dẳng của doanh nghiệp Việt và lời giải từ chiến lược gọi vốn thông minh

Thiếu vốn không chỉ là một vấn đề tài chính, mà còn là rào cản lớn nhất ngăn cản sự phát triển và mở rộng của nhiều doanh nghiệp Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế biến động và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc tìm ra giải pháp gọi vốn hiệu quả trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp. Bài viết này sẽ phân tích thực trạng thiếu vốn hiện nay và đề xuất những chiến lược gọi vốn thông minh, giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức và vươn lên mạnh mẽ.

1.Thực trạng thiếu vốn của doanh nghiệp Việt Nam: Tín hiệu báo động và nhu cầu cấp thiết gọi vốn

Tình hình chung

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng trong việc duy trì hoạt động sản xuất và mở rộng kinh doanh do thiếu vốn. 

Báo cáo từ Bộ Tài chính chỉ ra rằng nguyên nhân chính là do quy mô vốn chủ sở hữu nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo, không có người bảo lãnh tín dụng. Điều này làm hạn chế khả năng tiếp cận vốn vay từ ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính truyền thống, khiến quá trình gọi vốn trở nên khó khăn.

Khảo sát tại TP.HCM: Góc nhìn cận cảnh từ thực tiễn doanh nghiệp

Theo một khảo sát do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) thực hiện, có đến 39% doanh nghiệp tham gia phản ánh đang rơi vào tình trạng thiếu vốn kinh doanh. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn phải đối mặt với nhiều áp lực khác: 37% thiếu đơn hàng mới, 38% chịu ảnh hưởng từ giá nguyên liệu đầu vào tăng mạnh, và đặc biệt là 50% đang bị tác động tiêu cực bởi sự suy giảm nhu cầu tiêu dùng.

Những con số này cho thấy tình trạng thiếu vốn không còn là vấn đề riêng lẻ mà đang trở thành một thách thức chung của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là tại các trung tâm kinh tế như TP.HCM, nơi tập trung đông đảo doanh nghiệp vừa và nhỏ đang trong giai đoạn gọi vốn để phát triển.

Tác động đến doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs)

Theo báo cáo gần đây của nền tảng tài chính Validus Việt Nam, có tới 65% doanh nghiệp SMEs được khảo sát đang gặp khó khăn về vốn lưu động do không tiếp cận được nguồn tín dụng từ ngân hàng. Hệ quả là 52% doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô sản xuất hoặc tạm ngưng kinh doanh, 48% phải cắt giảm nhân sự để tiết kiệm chi phí vận hành.

Tình trạng này cho thấy nếu không có các giải pháp hỗ trợ hoặc kênh gọi vốn thay thế phù hợp, hàng loạt doanh nghiệp SMEs có thể sẽ bị loại khỏi thị trường, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế và giải quyết việc làm.

Thực trạng thiếu vốn đang là một rào cản lớn cản trở quá trình phát triển và mở rộng của doanh nghiệp Việt, nhất là trong giai đoạn kinh tế còn nhiều biến động. Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các giải pháp gọi vốn linh hoạt như quỹ đầu tư tư nhân, nền tảng huy động vốn cộng đồng, hợp tác chiến lược hoặc tư vấn chuyên sâu từ các đơn vị cố vấn uy tín.

2. Nguyên nhân dẫn đến thiếu vốn

Hạn chế trong tiếp cận vốn ngân hàng

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là doanh nghiệp khó tiếp cận vốn tín dụng từ ngân hàng do không đáp ứng được các điều kiện vay. Các yêu cầu như có tài sản đảm bảo có giá trị, doanh thu ổn định, và lợi nhuận minh bạch thường là thử thách lớn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 

(SMEs). 

Việt Nam, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi quy mô hoạt động còn nhỏ, dòng tiền chưa ổn định và thiếu lịch sử tín dụng rõ ràng. Điều này khiến tỷ lệ được duyệt vay rất thấp.

Quản trị tài chính yếu kém

Một nguyên nhân phổ biến khác là năng lực quản trị tài chính còn yếu. Nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng được kế hoạch tài chính dài hạn, hoặc sử dụng vốn không hiệu quả dẫn đến không tạo được niềm tin cho nhà đầu tư. Việc thiếu chiến lược quản lý dòng tiền, chi phí và đầu tư khiến doanh nghiệp rơi vào tình trạng “đói vốn” ngay cả khi có doanh thu tăng trưởng. Theo Báo cáo của PwC năm 2023, hơn 45% doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Đông Nam Á không có hệ thống quản trị tài chính chuyên nghiệp.

Thiếu thông tin minh bạch

Thông tin minh bạch là một trong những yếu tố tiên quyết khi doanh nghiệp muốn gọi vốn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng hệ thống báo cáo tài chính chuẩn mực, thiếu kiểm toán độc lập, hoặc báo cáo không phản ánh đúng hiệu quả hoạt động. Điều này làm giảm độ tin cậy với các quỹ đầu tư và tổ chức tín dụng. Ví dụ, theo khảo sát của UOB năm 2024, hơn 60% nhà đầu tư từ chối đầu tư vào doanh nghiệp nếu thiếu thông tin tài chính minh bạch.

Để cải thiện khả năng gọi vốn, doanh nghiệp cần:

• Tái cấu trúc quản trị tài chính, chuẩn hóa báo cáo và lập kế hoạch sử dụng vốn cụ thể.
• Minh bạch hóa dữ liệu kinh doanh, kiểm toán báo cáo tài chính và xây dựng lòng tin với nhà đầu tư.
• Tìm kiếm đơn vị tư vấn gọi vốn chuyên nghiệp như Halo Biz để có chiến lược phù hợp với quy mô và giai đoạn phát triển.

3.Chiến lược gọi vốn thông minh cho doanh nghiệp

Trong hành trình mở rộng và phát triển, việc lựa chọn chiến lược gọi vốn phù hợp là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp duy trì sức cạnh tranh và tăng trưởng bền vững. Dưới đây là 5 chiến lược gọi vốn thông minh mà doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể cân nhắc:

Gọi vốn từ nhà đầu tư thiên thần (Angel Investors)

Nhà đầu tư thiên thần là các cá nhân có tiềm lực tài chính và kinh nghiệm trong điều hành doanh nghiệp. Họ thường đầu tư ở giai đoạn sớm, khi sản phẩm hoặc dịch vụ chưa hoàn thiện nhưng có tiềm năng phát triển. Thay vì chỉ cung cấp vốn, họ còn mang đến mạng lưới quan hệ, kiến thức ngành và lời khuyên chiến lược. Ví dụ, nhà đầu tư Peter Thiel từng là nhà đầu tư thiên thần cho Facebook vào năm 2004 với khoản đầu tư 500.000 đô la Mỹ.

Huy động vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital)

Quỹ đầu tư mạo hiểm thường tìm kiếm các doanh nghiệp có mô hình kinh doanh đổi mới, có khả năng tăng trưởng đột phá. Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ đầu tư chuyên nghiệp, trình bày rõ kế hoạch tài chính, định hướng tăng trưởng và năng lực đội ngũ sáng lập. Khoảng 20% startup nhận được vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm đạt được vòng gọi vốn tiếp theo.

Gọi vốn cộng đồng (Crowdfunding)

Crowdfunding là hình thức huy động vốn từ một số lượng lớn người ủng hộ qua các nền tảng trực tuyến như Kickstarter hoặc GoFundMe. Phù hợp với các sản phẩm sáng tạo, công nghệ mới hoặc dự án có tác động xã hội, crowdfunding còn giúp doanh nghiệp kiểm chứng thị trường trước khi tung sản phẩm. 

Ví dụ, đồng hồ Pebble từng huy động thành công hơn 10 triệu đô la Mỹ qua Kickstarter.

 Hợp tác với đối tác chiến lược

Hợp tác chiến lược giúp doanh nghiệp gọi vốn thông qua việc chia sẻ nguồn lực, thị trường và công nghệ. Đây là hình thức huy động vốn thông minh vì đồng thời giúp tăng tốc quy mô và giảm thiểu rủi ro. Một số doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ đã hợp tác cùng các tập đoàn lớn để nhận vốn đầu tư và hỗ trợ phát triển sản phẩm.

Phát hành cổ phiếu ra công chúng (IPO)

Khi doanh nghiệp đạt được quy mô lớn và lợi nhuận ổn định, IPO là con đường để huy động vốn lớn, nâng cao uy tín và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, IPO yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ quy định nghiêm ngặt và minh bạch thông tin. Theo báo cáo của Nasdaq, trong năm 2023 có hơn 180 doanh nghiệp thực hiện IPO thành công tại Hoa Kỳ.

Việc lựa chọn chiến lược gọi vốn phù hợp không chỉ phụ thuộc vào quy mô và giai đoạn phát triển, mà còn ở khả năng quản trị vốn hiệu quả. Doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng từ hồ sơ tài chính, mô hình kinh doanh đến chiến lược tăng trưởng.

4.Lời khuyên từ chuyên gia giúp doanh nghiệp tăng khả năng gọi vốn thành công

 Chuẩn bị hồ sơ tài chính minh bạch

Một bộ hồ sơ tài chính rõ ràng, trung thực và được kiểm toán độc lập không chỉ phản ánh sức khỏe tài chính mà còn giúp doanh nghiệp ghi điểm mạnh với nhà đầu tư. Nhiều quỹ đầu tư hiện nay đánh giá tiêu chí minh bạch tài chính là điều kiện tiên quyết trước khi ra quyết định rót vốn. Theo báo cáo của PwC Việt Nam năm 2023, 87% nhà đầu tư ưu tiên doanh nghiệp có báo cáo tài chính kiểm toán khi lựa chọn dự án đầu tư.

Xây dựng kế hoạch kinh doanh chi tiết

Kế hoạch kinh doanh là bản đồ chiến lược giúp doanh nghiệp truyền tải rõ ràng về tầm nhìn, thị trường mục tiêu, chiến lược tiếp thị và mô hình doanh thu. Một bản kế hoạch khả thi, có tính thực thi cao sẽ chứng minh được tiềm năng tăng trưởng và khả năng hoàn vốn những yếu tố mà nhà đầu tư đặc biệt quan tâm.

 Ví dụ, startup Abivin – từng chiến thắng tại Startup World Cup – đã gây ấn tượng mạnh với nhà đầu tư nhờ mô hình kinh doanh bài bản và số liệu thị trường chi tiết.

Tận dụng mạng lưới quan hệ

Việc tham gia các sự kiện kết nối đầu tư, diễn đàn khởi nghiệp hay các chương trình tăng tốc khởi nghiệp là cách hiệu quả để doanh nghiệp mở rộng mối quan hệ với nhà đầu tư, đối tác chiến lược và cố vấn. Hơn 60% thương vụ đầu tư giai đoạn đầu ở Đông Nam Á được kết nối qua mối quan hệ cá nhân và giới thiệu từ các bên trung gian uy tín.

Thiếu vốn không còn là trở ngại bất khả thi nếu doanh nghiệp biết cách chủ động xây dựng nền tảng tài chính minh bạch, hoạch định chiến lược rõ ràng và tận dụng các mối quan hệ đúng lúc. Để gọi vốn thành công, mỗi doanh nghiệp cần xem đây là quá trình chuẩn bị chuyên sâu, chứ không chỉ là hoạt động tìm kiếm tiền bạc tức thời.

HALOBIZ tự hào là đơn vị đồng hành chiến lược cùng các doanh nghiệp quy mô dưới 100 triệu USD trong hành trình chinh phục nhà đầu tư. Hãy để chúng tôi giúp bạn mở rộng cánh cửa gọi vốn hiệu quả và bền vững.

Nếu bạn đang muốn rút ngắn thời gian chuẩn bị, tăng xác suất chốt deal với nhà đầu tư và sở hữu lộ trình từng bước rõ ràng, hãy tìm hiểu Gọi Vốn Thần Tốc từ HALOBIZ – nơi bạn sẽ được hướng dẫn cách chuẩn hóa quy trình, dựng hồ sơ tài chính và luyện pitching trực tiếp với cố vấn giàu kinh nghiệm. Để lại thông tin để chúng tôi tư vấn cho bạn.