Tại sao doanh nghiệp Việt có thể mất 10 đến 20 năm vẫn chỉ loay hoay ở quy mô nhỏ, trong khi nhiều startup công nghệ toàn cầu chỉ cần 2 đến 3 năm đã đạt định giá hàng tỷ đô? Vì sao dù có sản phẩm tốt, nhiều công ty vẫn thất bại khi gọi vốn, không thể bước ra thị trường quốc tế? Nỗi đau lớn nhất của phần đông doanh nhân Việt không nằm ở ý tưởng hay năng lực thực thi – mà ở chỗ thiếu “một bản đồ”, thiếu một mô hình đã được giải mã thành công để tăng trưởng theo cấp số nhân.
Trong bối cảnh đó, sự trỗi dậy của các “kỳ lân công nghệ” như MoMo, Sky Mavis, VNPay hay VNG không chỉ là điểm sáng hiếm hoi mà còn là lời giải cho khát vọng bứt phá của hàng nghìn startup Việt. Họ đã gọi vốn như thế nào? Họ đã dùng đòn bẩy gì để tăng trưởng vượt bậc? Và liệu mô hình nào đang tạo ra đột phá thực sự?
Bài viết này HALO BIZ tổng hợp và phân tích chuyên sâu hành trình “Giải Mã Kỳ Lân” của 4 doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Việt Nam giúp bạn tìm ra chiến lược phù hợp để bước tiếp với ít sai lầm hơn, nhanh hơn, chắc chắn hơn.
MoMo
Momo, khởi nguồn từ năm 2007, nay đã trở thành biểu tượng tiên phong trong lĩnh vực ngân hàng số và ví điện tử tại Việt Nam. Với độ phủ hơn 31 triệu người dùng – tương đương gần một phần ba dân số – Momo không chỉ đơn thuần là một ứng dụng thanh toán, mà đã tiến hóa thành một super‑app, nơi người dùng có thể sử dụng từ chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, đến vay nhỏ và đầu tư. Việc đặt mục tiêu IPO vào năm 2025 không chỉ đánh dấu bước ngoặt về tài chính, mà còn là thông điệp mạnh mẽ gửi đến thị trường toàn cầu: Momo đủ quy mô, đủ tính ổn định và đủ tham vọng để sánh vai với các fintech hàng đầu Đông Nam Á.
Bước ngoặt tài chính lớn nhất của Momo đến vào năm 2024 khi lần đầu tiên ghi nhận lợi nhuận ròng, báo hiệu rằng chiến lược mở rộng hệ sinh thái đa module đã bước vào giai đoạn thu hoạch. Đồng thời, dữ liệu mới nhất từ năm 2025 cũng cho thấy Momo là ứng dụng siêu tổng hợp hàng đầu tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, với mức sử dụng trung bình 4,16 lần/tuần, vượt xa các đối thủ cạnh tranh như Grab, Shopee, ZaloPay. Điều này xác nhận rõ: người dùng không chỉ tải ứng dụng Momo, mà thực sự gắn bó hàng ngày, lựa chọn Momo là “ngân hàng bỏ túi” mọi lúc mọi nơi.
Mang tính khoa học, thành công của Momo nằm ở việc áp dụng thuật toán phân tích hành vi người dùng để cá nhân hóa đề xuất tài chính – từ mở vay tín chấp nhỏ (tối đa 5 triệu đồng) đến kết nối với hơn 50 ngân hàng, công ty bảo hiểm hay tổ chức chứng khoán. Điều này tạo nên một vòng tròn giá trị kín, nơi mỗi dịch vụ hỗ trợ và thúc đẩy sử dụng các dịch vụ khác. Chỉ khi có nền tảng dữ liệu lớn và mô hình định giá chính xác, mô hình đa dịch vụ mới hoạt động hiệu quả.
Trong một bối cảnh thị trường tổng thanh toán điện tử Việt Nam ước đạt gần 40 tỷ USD vào năm 2025, Momo đang giữ trên 50 % thị phần ví điện tử cả về giao dịch và tần suất sử dụng. Điều này không chỉ chứng minh vị trí dẫn đầu, mà còn tạo đòn bẩy mạnh mẽ cho kế hoạch IPO và mở rộng sang ngân hàng số.
Momo đã giải mã bài toán tăng trưởng theo cấp số nhân bằng cách biến nhu cầu thanh toán hàng ngày thành một hệ sinh thái tài chính đầy đủ, liên tục thử nghiệm, điều chỉnh sản phẩm và cá nhân hóa trải nghiệm – thiết kế chuẩn cho một kỳ lân fintech Việt Nam.
Sky Mavis (Axie Infinity)
Sky Mavis đại diện cho thế hệ startup công nghệ mới của Việt Nam với bước đột phá mang tính toàn cầu trong lĩnh vực blockchain. Được thành lập năm 2018 bởi nhóm kỹ sư trẻ, startup này tạo dấu ấn khi phát triển Axie Infinity – trò chơi NFT đầu tiên đạt quy mô toàn cầu từ Việt Nam. Năm 2021, Sky Mavis trở thành “kỳ lân” khi định giá vượt 3 tỷ USD sau vòng gọi vốn Series B. Nhưng đằng sau con số đó là một hành trình thử nghiệm mô hình kinh doanh dựa trên tài sản số, thị trường mở và niềm tin vào nền kinh tế phi tập trung.
Khác với Momo, Sky Mavis không đi từ thị trường nội địa mà bứt phá trực tiếp trên sân chơi quốc tế. Axie Infinity vào thời kỳ đỉnh điểm đã thu hút hàng triệu người chơi từ Philippines, Venezuela, Brazil – nơi trò chơi không chỉ để giải trí, mà là nguồn thu nhập chính. Tuy nhiên, sự cố mất 600 triệu USD năm 2022 từ lỗ hổng bảo mật trên mạng Ronin đã kéo startup này về bài toán cốt lõi: An toàn hệ thống và tính bền vững của mô hình play-to-earn.
Vượt qua khủng hoảng, Sky Mavis đã tái cấu trúc, củng cố blockchain riêng Ronin, xây dựng ví điện tử riêng, marketplace Mavis Market và chuẩn hóa toàn bộ cơ sở hạ tầng blockchain để kiểm soát an toàn hơn. Tới năm 2025, nền tảng Ronin ghi nhận hơn 1,4 triệu ví hoạt động hàng tháng – một tín hiệu rõ ràng rằng Sky Mavis không còn chỉ là nhà phát hành game, mà đang chuyển hóa thành một nền tảng blockchain chuyên dụng cho trò chơi.
Từ góc nhìn khoa học, Sky Mavis đã chứng minh rằng một startup Việt Nam hoàn toàn có thể nắm quyền kiểm soát cả hạ tầng blockchain lẫn mô hình kinh doanh nội dung số nếu đủ nhanh và đủ tập trung vào trải nghiệm người dùng. Họ đang xây dựng một “Apple Store” cho thế giới game Web3 – nơi mà mỗi game, mỗi người dùng, mỗi giao dịch được mã hóa, bảo mật và khai thác như một phần trong chuỗi giá trị phi tập trung.
Sự phục hồi sau khủng hoảng không chỉ là câu chuyện sinh tồn. Nó là bằng chứng rằng Sky Mavis đang đặt nền móng cho kỳ lân blockchain đầu tiên của Đông Nam Á – nơi Việt Nam không chỉ là thị trường tiêu thụ công nghệ, mà là nơi xuất khẩu công nghệ lõi ra toàn cầu.
VNPay (VNLIFE)
VNPay – thuộc tập đoàn công nghệ VNLIFE – là kỳ lân công nghệ thứ ba của Việt Nam nhưng lại mang tính nền tảng nhiều hơn là biểu tượng truyền thông. Thành lập từ năm 2007, VNPay âm thầm xây dựng hệ sinh thái thanh toán số với trọng tâm là kết nối trực tiếp các ngân hàng truyền thống, thay vì phát triển ứng dụng cho người dùng cuối như Momo. Điểm khác biệt chiến lược này giúp VNPay sở hữu một mạng lưới API tài chính liên kết với hơn 40 ngân hàng, hàng trăm doanh nghiệp lớn và hàng triệu điểm chấp nhận thanh toán trên toàn quốc.
Theo đánh giá cập nhật năm 2025, VNPay hiện là đơn vị trung gian chiếm thị phần cao nhất về tổng giá trị thanh toán QR code tại Việt Nam, đạt tỷ lệ thâm nhập tới hơn 90% hệ thống ngân hàng nội địa. Tuy ít được người tiêu dùng biết đến trực tiếp, nhưng phần lớn giao dịch “quẹt QR” trên app ngân hàng như BIDV, Vietcombank hay Techcombank đều đang vận hành thông qua hạ tầng của VNPay. Điều này khiến công ty trở thành “xương sống” của hệ sinh thái thanh toán phi tiền mặt tại Việt Nam – một dạng hạ tầng gần như vô hình, nhưng không thể thiếu.
Về mặt kỹ thuật, VNPay triển khai các thuật toán xử lý giao dịch theo mô hình gateway ảo phân tán, giúp giảm thiểu độ trễ và tối ưu hóa chi phí xử lý ở quy mô hàng trăm triệu giao dịch mỗi tháng. Việc tích hợp sâu vào ứng dụng ngân hàng còn cho phép VNPay tránh được chi phí cao về marketing và cạnh tranh người dùng đầu cuối – chiến lược giúp tăng trưởng ổn định và quy mô bền vững.
Tới năm 2025, VNLIFE còn phát triển mạnh ở lĩnh vực du lịch số (VNTravel), logistics (VNPost) và ngân hàng số thông qua liên doanh. Từ đó hình thành hệ sinh thái đa tầng hướng đến người dùng không cần rời khỏi nền tảng để mua sắm, đặt vé, thanh toán, tích điểm và sử dụng dịch vụ tài chính. Đây chính là chìa khóa giúp VNPay trở thành kỳ lân từ năm 2019 với khoản đầu tư hơn 250 triệu USD từ các quỹ quốc tế mà không cần quá phụ thuộc vào thị trường bán lẻ.
Nếu Momo đại diện cho “siêu ứng dụng tiêu dùng”, Sky Mavis đại diện cho “công nghệ blockchain”, thì VNPay chính là “hạ tầng số tài chính” thầm lặng nhưng cực kỳ hiệu quả – nơi doanh nghiệp Việt học được cách tăng trưởng tuyến tính thông minh, tránh tiêu hao nguồn lực mà vẫn kiểm soát được luồng tiền thị trường.
VNG – “kỳ lân đầu tiên” của Việt Nam – là một minh chứng rõ ràng cho chiến lược dài hơi và sự thích nghi linh hoạt trong thị trường công nghệ. Được thành lập từ năm 2004 với tên gọi VinaGame, VNG bắt đầu với lĩnh vực phát hành game trực tuyến và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường với các tựa game quốc dân như Võ Lâm Truyền Kỳ. Tuy nhiên, thành công thực sự của VNG không nằm ở game mà ở việc liên tục mở rộng hệ sinh thái công nghệ, đặc biệt là các nền tảng có tệp người dùng lớn.
Vào năm 2014, VNG chính thức được định giá hơn 1 tỷ USD, trở thành startup kỳ lân đầu tiên của Việt Nam. Tính đến năm 2025, các sản phẩm chủ lực của VNG bao gồm: Zalo (nền tảng nhắn tin nội địa số một), ZaloPay (ví điện tử), Zing MP3 (âm nhạc), VNG Cloud (điện toán đám mây) và hệ thống game mobile với doanh thu lớn tại thị trường nội địa và Đông Nam Á. Với hơn 100 triệu người dùng Zalo và hàng triệu doanh nghiệp đang sử dụng ZaloPay, VNG tạo ra một “quốc gia số” thu nhỏ – nơi họ kiểm soát không gian kết nối, tiêu dùng, thanh toán và truyền thông.
Về mặt khoa học quản trị, VNG xây dựng kiến trúc hệ thống theo mô hình đa module độc lập – liên kết chéo, cho phép mỗi nền tảng hoạt động như một công ty con riêng biệt nhưng vẫn chia sẻ dữ liệu người dùng, công nghệ nền và tài nguyên vận hành. Điều này giúp VNG dễ dàng thử nghiệm nhanh, nhân rộng sản phẩm hiệu quả và thu hút nguồn lực phát triển bền vững mà không cần phụ thuộc quá mức vào một sản phẩm duy nhất.
Đặc biệt, VNG là công ty Việt đầu tiên từng tuyên bố kế hoạch IPO tại sàn Nasdaq (Mỹ) – một bước đi táo bạo thể hiện tham vọng quốc tế hóa. Dù kế hoạch này tạm dừng sau giai đoạn biến động thị trường tài chính toàn cầu, VNG vẫn đang chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý, cải thiện chuẩn mực báo cáo tài chính và kiểm toán quốc tế để sẵn sàng trở lại đường đua.
Sự bền bỉ của VNG trong suốt hơn 20 năm là minh chứng cho tầm quan trọng của việc liên tục tái cấu trúc, không ngừng mở rộng hệ sinh thái và đầu tư dài hạn vào hạ tầng công nghệ cốt lõi. VNG không chỉ là một công ty game hay mạng xã hội – mà là hệ sinh thái công nghệ số hiếm hoi do chính người Việt xây dựng từ số 0. Đây là mẫu hình kỳ lân tiêu biểu cho sự chuyển đổi từ “nội dung” sang “nền tảng”, từ “sản phẩm” sang “hệ sinh thái” mà mọi startup công nghệ tại Việt Nam có thể học hỏi.
5. So sánh và bài học tổng hợp từ 4 kỳ lân công nghệ Việt Nam
Dù đến từ các lĩnh vực khác nhau – từ fintech, blockchain đến giải trí và hạ tầng thanh toán – cả bốn kỳ lân công nghệ Việt Nam đều có một điểm chung: Khả năng xây dựng hệ sinh thái khép kín, tối ưu dữ liệu người dùng và ứng dụng công nghệ như đòn bẩy tăng trưởng. Việc họ đạt mốc định giá trên 1 tỷ USD không phải do may mắn, mà là kết quả của quá trình hoạch định chiến lược rõ ràng, liên tục điều chỉnh theo biến động thị trường và khát vọng mở rộng ra ngoài biên giới Việt Nam.
Cụ thể, MoMo dùng chiến lược siêu ứng dụng tiêu dùng để “bám sát ví tiền” người Việt, khai thác dữ liệu hành vi thanh toán hàng ngày để cá nhân hóa tài chính vi mô. Sky Mavis, ngược lại, chọn thị trường toàn cầu ngay từ đầu, sử dụng blockchain làm công nghệ cốt lõi để mở ra nền kinh tế phi tập trung, không biên giới. Trong khi đó, VNPay đi theo chiến lược hạ tầng API – âm thầm nhưng bền vững, kết nối hệ thống tài chính ngân hàng thành một mạng lưới thanh toán mạnh mẽ. Còn VNG lại là bậc thầy về chuyển đổi mô hình: từ game sang truyền thông, thanh toán, điện toán đám mây và tham vọng IPO quốc tế.
Từ góc nhìn thực tiễn, bài học lớn nhất từ hành trình của các kỳ lân này là khả năng kết hợp giữa đổi mới công nghệ và chiến lược tài chính thông minh. Cả bốn doanh nghiệp đều từng trải qua khủng hoảng – từ vụ hack tiền điện tử của Sky Mavis đến áp lực pháp lý và cạnh tranh của MoMo – nhưng họ không sụp đổ mà ngược lại, tận dụng nghịch cảnh để củng cố hệ sinh thái, thu hút vốn đầu tư mới và cải tiến mô hình kinh doanh.
Đây là thời điểm quan trọng để các startup Việt nhận ra: Tăng trưởng bền vững không đến từ việc chỉ làm một sản phẩm tốt, mà đến từ việc hiểu đúng hành vi người dùng, chọn đúng mô hình tăng trưởng và có chiến lược vốn hóa phù hợp. Bài học từ các kỳ lân không chỉ truyền cảm hứng, mà còn là bản đồ thực chiến cho thế hệ doanh nhân Việt kế tiếp bước vào hành trình “Giải Mã Kỳ Lân” – nơi không chỉ tồn tại mà còn dẫn đầu.
6. Tương lai kỳ lân công nghệ Việt: Cơ hội bứt phá hay rào cản mới?
Dự báo đến năm 2030, Việt Nam có thể sở hữu từ 10 đến 15 kỳ lân công nghệ nếu duy trì tốc độ phát triển hiện tại và cải thiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp. Tuy nhiên, để đạt được điều này, các startup cần vượt qua một số rào cản lớn mang tính hệ thống: Thiếu vốn giai đoạn tăng trưởng, hạn chế kết nối với thị trường quốc tế, khó khăn trong chuẩn hóa pháp lý khi gọi vốn từ các quỹ ngoại và năng lực đội ngũ chưa theo kịp mô hình mở rộng nhanh chóng.
Trong bối cảnh đó, bài học từ MoMo, Sky Mavis, VNPay và VNG cho thấy mô hình phát triển hiệu quả không nhất thiết phải giống nhau, nhưng đều cần dựa trên 3 trụ cột: Công nghệ lõi, chiến lược vốn hóa và khả năng mở rộng hệ sinh thái. Các doanh nghiệp phải học cách dùng đòn bẩy – không chỉ tài chính mà cả nhân sự, dữ liệu và pháp lý – để tối ưu hóa chi phí mở rộng, vừa nhanh vừa bền.
Thị trường năm 2025 đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh sang các lĩnh vực mới như AI, chuỗi cung ứng số, dữ liệu lớn (big data), năng lượng tái tạo và giáo dục số, nơi startup Việt có thể nhảy vọt nếu tận dụng lợi thế bản địa: dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng smartphone cao và tốc độ chuyển đổi số nhanh bậc nhất khu vực.
Đây là giai đoạn vàng để những doanh nghiệp đang ở quy mô Series A hoặc B chuẩn bị “nhảy vọt”. Nhưng để làm được điều đó, họ cần một bản đồ chi tiết, một tấm gương thành công thực tế và đặc biệt là đội ngũ đủ khát vọng, dám phá bỏ giới hạn cũ.
Từ một ý tưởng tốt đến một kỳ lân không phải là con đường tuyến tính – mà là một chuỗi hành động táo bạo, dựa trên mô hình đã được giải mã, chứng minh và cải tiến liên tục. Và những kỳ lân công nghệ đầu tiên của Việt Nam chính là minh chứng rõ ràng nhất cho điều đó.
Giải mã kỳ lân – Từ khát vọng đến chiến lược hành động
Hành trình từ startup đến kỳ lân không phải là câu chuyện cổ tích. Đó là một chuỗi quyết định đúng lúc, lựa chọn chiến lược hợp lý và khả năng thích nghi phi thường. Những cái tên như MoMo, Sky Mavis, VNPay, VNG không chỉ cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể sản sinh ra các doanh nghiệp tỷ đô, mà còn hé lộ những mô hình tăng trưởng có thể sao chép, cải tiến và nhân rộng.
Nếu bạn đang là một nhà sáng lập, chủ doanh nghiệp hay người dẫn dắt đội ngũ khởi nghiệp ở giai đoạn đầu, điều quan trọng không chỉ là sản phẩm – mà là tư duy hệ sinh thái, năng lực gọi vốn chiến lược và khả năng mở rộng mô hình ra thị trường lớn hơn. Những “kỳ lân” không bao giờ đi theo lối mòn: Họ tạo ra chuẩn mực mới, thiết kế trải nghiệm mới và kết nối được với nguồn vốn toàn cầu.
Từ góc nhìn hiện thực, điều khiến doanh nghiệp Việt “mãi nhỏ” không nằm ở quy mô thị trường, mà ở tư duy giới hạn. Khi tư duy được mở khóa – khi bạn hiểu rõ cơ chế vận hành của các mô hình kỳ lân – bạn không cần mất 20 năm để lớn mạnh. Bạn có thể đạt điều đó trong 3–5 năm, nếu biết chọn đúng chiến lược, đúng đối tác và đúng thời điểm.
Gợi ý từ HALO BIZ:
Nếu bạn đang tìm kiếm một con đường rõ ràng để bứt phá và không muốn lặp lại những sai lầm phổ biến, HALO BIZ sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình “Giải Mã Kỳ Lân”
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
