Vì sao nhiều doanh nghiệp sụp đổ trước IPO”?

Không ít doanh nghiệp từng là “ngôi sao sáng” trên thị trường, nhưng lại gục ngã ngay trước ngưỡng cửa IPO – nơi được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa gọi vốn hàng triệu đô. Họ không thất bại vì sản phẩm kém hay ý tưởng thiếu đột phá, mà vì nội lực chưa đủ vững vàng để vượt qua hàng loạt rào cản khắt khe về tài chính, pháp lý và quản trị.

Nỗi đau lớn nhất không chỉ là mất cơ hội gọi vốn, mà còn là mất uy tín, mất niềm tin từ nhà đầu tư, thậm chí là tan rã cả hệ thống. Trong khi đó, khát khao vươn ra biển lớn, mong muốn được chứng minh năng lực trước thị trường vẫn âm ỉ cháy trong mỗi nhà sáng lập.

Bài viết này, HALOBIZ phân tích sâu những nguyên nhân phổ biến khiến doanh nghiệp “vỡ trận” trước IPO, từ đó đề xuất giải pháp giúp doanh nghiệp gọi vốn an toàn – hiệu quả – bền vững, tránh “ch.ết non” ngay trước vạch đích.

1. Thiếu chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý và tài chính

Việc chuẩn bị pháp lý và tài chính không đầy đủ, thiếu tính hệ thống là nguyên nhân hàng đầu khiến nhiều doanh nghiệp sụp đổ trước IPO. Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu ngày càng minh bạch và yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hơn, doanh nghiệp phải tuân thủ nhiều quy định phức tạp về báo cáo tài chính, kiểm toán và công bố thông tin. Nếu các báo cáo tài chính chưa chuẩn hóa theo chuẩn mực quốc tế như IFRS hoặc GAAP, doanh nghiệp rất dễ bị kiểm toán viên phát hiện các sai lệch, gian lận hoặc trình bày không trung thực. Điều này không chỉ gây mất niềm tin với nhà đầu tư mà còn dẫn đến việc hồ sơ IPO bị từ chối hoặc phải điều chỉnh nhiều lần, kéo dài thời gian và làm tăng chi phí.

Bên cạnh đó, hệ thống quản trị nội bộ yếu kém, thiếu các quy trình kiểm soát rủi ro rõ ràng cũng làm tăng khả năng thất bại. Khi công ty không có quy trình kiểm soát chi tiêu, tài sản, và các báo cáo tài chính không được cập nhật thường xuyên, các sai phạm dễ dàng xảy ra mà ban lãnh đạo khó kiểm soát kịp thời. Những điểm yếu này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín mà còn gây ra hậu quả pháp lý nghiêm trọng nếu phát hiện vi phạm.

Một vấn đề khác thường gặp là tình trạng sở hữu cổ phần không minh bạch hoặc hợp đồng pháp lý chưa rõ ràng. Trước IPO, các tranh chấp về quyền sở hữu tài sản trí tuệ, hợp đồng kinh doanh chưa được hoàn thiện có thể làm gián đoạn quá trình thẩm định và phê duyệt. Thậm chí, các rủi ro pháp lý này còn có thể dẫn đến kiện tụng kéo dài, ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp và đánh mất cơ hội gọi vốn. Vì thế, doanh nghiệp cần đầu tư nguồn lực lớn cho việc chuẩn bị pháp lý – tài chính ngay từ giai đoạn sớm, xây dựng hệ thống kiểm toán nội bộ và pháp lý bài bản để đảm bảo minh bạch, chính xác, tạo nền tảng vững chắc cho IPO thành công.

2. Mô hình kinh doanh không đủ bền vững

Mô hình kinh doanh thiếu bền vững là nguyên nhân then chốt khiến nhiều doanh nghiệp không thể vượt qua cửa ải IPO. Thực tế, các nhà đầu tư ngày càng yêu cầu doanh nghiệp phải chứng minh khả năng tạo ra dòng tiền ổn định và lợi nhuận thực tế, không chỉ là tăng trưởng nóng dựa trên vốn đầu tư. Nhiều công ty khởi nghiệp có tốc độ tăng trưởng doanh thu cao nhưng lại không có khả năng sinh lời hoặc dòng tiền âm, khiến đánh giá rủi ro từ phía nhà đầu tư và các tổ chức thẩm định trở nên rất nghiêm trọng.

Sự phụ thuộc quá lớn vào một hoặc vài khách hàng lớn cũng làm tăng nguy cơ thất bại trước IPO. Nếu mất đi khách hàng chủ lực, doanh thu có thể lao dốc nhanh chóng và không thể bù đắp kịp, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành và phát triển. Do đó, độ đa dạng trong cơ cấu khách hàng và nguồn doanh thu là yếu tố không thể thiếu để doanh nghiệp được đánh giá cao.

Ngoài ra, chi phí vận hành, marketing, và nhân sự tăng nhanh trong khi hiệu quả kinh doanh chưa tương xứng là vấn đề thường thấy ở các công ty mở rộng quá nhanh. Tình trạng này dẫn đến lợi nhuận gộp giảm sút và đe dọa sự ổn định tài chính tổng thể. Doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ chi phí và xây dựng mô hình kinh doanh có khả năng thích ứng linh hoạt với biến động thị trường để tránh bẫy tăng trưởng nóng không bền vững. Điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, dữ liệu tài chính minh bạch và kế hoạch dài hạn rõ ràng, giúp xây dựng niềm tin với các nhà đầu tư trong giai đoạn chuẩn bị IPO.

3. Quản trị doanh nghiệp yếu

Quản trị doanh nghiệp kém là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến nhiều công ty không thể tiến tới IPO thành công. Trong bối cảnh cạnh tranh và yêu cầu minh bạch ngày càng cao, việc lãnh đạo doanh nghiệp chủ yếu dựa vào cảm tính, thiếu các hệ thống đo lường hiệu quả rõ ràng như KPI, báo cáo định kỳ khiến ban quản trị không thể nắm bắt chính xác tình hình kinh doanh và điều chỉnh chiến lược kịp thời. Điều này làm giảm khả năng kiểm soát rủi ro và phản ứng nhanh trước những biến động của thị trường.

Hơn nữa, đội ngũ ban điều hành thiếu kinh nghiệm hoặc chưa quen với việc quản lý doanh nghiệp đại chúng, công bố thông tin minh bạch cũng là một điểm yếu lớn. IPO không chỉ là việc huy động vốn mà còn đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải chấp nhận sự giám sát chặt chẽ của cổ đông, nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Nếu đội ngũ lãnh đạo không đủ năng lực quản trị và thiếu sự chuẩn bị cho giai đoạn minh bạch, doanh nghiệp sẽ khó có thể thuyết phục nhà đầu tư và đạt được thành công trên sàn chứng khoán.

Ngoài ra, sự thiếu vắng quỹ dự phòng rủi ro tài chính làm giảm khả năng ứng phó với các biến cố bất ngờ. Trong môi trường kinh tế đầy biến động hiện nay, doanh nghiệp cần có kế hoạch dự phòng tài chính và chiến lược quản trị rủi ro chặt chẽ để duy trì ổn định trong suốt quá trình IPO và sau khi niêm yết. Đây là yếu tố giúp nâng cao niềm tin từ các nhà đầu tư và đảm bảo sự phát triển bền vững.

4. Thiếu chuẩn bị tâm lý và chiến lược truyền thông

Một điểm yếu không thể bỏ qua khiến doanh nghiệp sụp đổ trước IPO chính là sự thiếu chuẩn bị về mặt tâm lý và truyền thông. IPO không chỉ đơn thuần là quá trình tài chính mà còn là cuộc đua về niềm tin và hình ảnh trước công chúng và nhà đầu tư. Nếu doanh nghiệp thiếu minh bạch trong việc công bố thông tin, che giấu hoặc trình bày không đầy đủ các rủi ro tiềm ẩn, nhà đầu tư sẽ nhanh chóng mất niềm tin, khiến quá trình gọi vốn trở nên khó khăn hoặc bị đình trệ.

Chiến lược truyền thông hời hợt, thiếu bài bản cũng là nguyên nhân gây mất điểm. Nhiều doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc xây dựng hình ảnh rực rỡ mà không chú trọng đến sự đồng nhất và bền vững của thông điệp. Điều này dễ dẫn đến nghi ngờ từ các nhà đầu tư chuyên nghiệp khi họ phát hiện sự không tương thích giữa báo cáo tài chính và các thông tin truyền thông.

Bên cạnh đó, khả năng ứng phó với khủng hoảng truyền thông rất quan trọng. Khi xảy ra những tin tức tiêu cực như kiểm toán nghi vấn, kiện tụng hay rò rỉ thông tin bất lợi, nếu doanh nghiệp không có kế hoạch xử lý bài bản và nhanh chóng sẽ khiến tình hình xấu đi, lan rộng trên thị trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và giá trị cổ phiếu. Vì vậy, chuẩn bị tâm lý và chiến lược truyền thông hiệu quả là bước đệm không thể thiếu để doanh nghiệp giữ vững vị thế trên hành trình IPO.

5. Thị trường chứng khoán biến động và yếu tố thời điểm

Thị trường chứng khoán luôn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và tâm lý nhà đầu tư, do đó yếu tố thời điểm trở thành nhân tố quyết định sự thành công hay thất bại của một đợt IPO. Trong giai đoạn suy thoái kinh tế hoặc biến động thị trường như khủng hoảng tài chính toàn cầu, đại dịch hay chính sách thắt chặt tín dụng, các doanh nghiệp sẽ khó thu hút được nhà đầu tư, dẫn đến việc phải hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch IPO.

Chi phí vốn tăng cao khi lãi suất ngân hàng tăng cũng khiến dòng vốn đầu tư dịch chuyển sang các kênh an toàn hơn, làm giảm sức hấp dẫn của các đợt IPO mới. Thêm vào đó, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các doanh nghiệp cùng ngành hoặc các IPO quy mô lớn diễn ra đồng thời cũng gây chia sẻ sự chú ý và nguồn vốn của nhà đầu tư, khiến doanh nghiệp khó có thể gọi vốn đúng mục tiêu.

Chọn thời điểm IPO phù hợp, theo dõi sát sao các biến động vĩ mô và tâm lý thị trường là điều doanh nghiệp cần ưu tiên để tối ưu hóa khả năng gọi vốn thành công. Không chỉ là sự chuẩn bị nội lực, mà chiến lược về thời điểm cũng quyết định sự “sống còn” của doanh nghiệp trong cuộc đua IPO.

6. Ví dụ thực tế

Các câu chuyện thất bại của những doanh nghiệp lớn như WeWork và Theranos đã trở thành bài học đắt giá cho nhiều công ty trẻ chuẩn bị IPO. WeWork từng được đánh giá là “kỳ lân” với mô hình cho thuê không gian làm việc sáng tạo, nhưng khi tiến hành IPO, các nhà đầu tư phát hiện ra thua lỗ nặng, chi phí thuê mặt bằng vượt quá khả năng kiểm soát, đồng thời thiếu minh bạch trong quản trị và báo cáo tài chính. Kết quả là kế hoạch IPO bị hủy bỏ, giá trị thị trường tụt giảm mạnh, khiến công ty phải tái cấu trúc toàn diện.

Trong khi đó, Theranos, công ty công nghệ y tế hứa hẹn cách mạng hóa xét nghiệm máu, đã thất bại hoàn toàn trước khi lên sàn khi bị phanh phui là không có bằng chứng khoa học xác thực cho các công nghệ của mình. Sự lừa dối này không chỉ khiến công ty phá sản mà còn khiến nhà sáng lập phải đối mặt với các cáo buộc hình sự.

Những ví dụ này minh chứng rằng, không chỉ cần ý tưởng tốt hay tiềm năng tăng trưởng, doanh nghiệp còn phải xây dựng nền tảng pháp lý, tài chính và quản trị minh bạch, bền vững. IPO không phải là điểm đến cuối cùng mà là một hành trình dài đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng, từng bước để duy trì niềm tin của nhà đầu tư và phát triển lâu dài trên thị trường chứng khoán.

7. Làm thế nào để tránh “vỡ trận” trước IPO?

Để tránh rơi vào “bẫy” thất bại trước IPO, doanh nghiệp cần chuẩn hóa toàn bộ quy trình từ tài chính, pháp lý đến quản trị và truyền thông. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS hoặc GAAP giúp tạo sự minh bạch và tin cậy khi kiểm toán và đánh giá. Kiểm soát chi tiêu và quản lý tài sản chặt chẽ giúp hạn chế rủi ro phát sinh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các đợt kiểm toán chuyên sâu.

Về mặt mô hình kinh doanh, doanh nghiệp cần chứng minh khả năng tạo ra dòng tiền ổn định, lợi nhuận bền vững và có sự đa dạng trong nguồn khách hàng để giảm thiểu rủi ro. Ban điều hành phải có kinh nghiệm, năng lực quản trị tốt, biết cách ứng phó với các tình huống bất ngờ và sẵn sàng công khai minh bạch thông tin. Xây dựng chiến lược truyền thông bài bản, rõ ràng và có kế hoạch xử lý khủng hoảng giúp doanh nghiệp duy trì hình ảnh tích cực trước nhà đầu tư và thị trường.

Cuối cùng, việc lựa chọn thời điểm IPO phù hợp dựa trên phân tích kỹ lưỡng thị trường và các yếu tố kinh tế vĩ mô sẽ tối ưu hóa hiệu quả gọi vốn. Sự chuẩn bị toàn diện và chiến lược linh hoạt sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp vượt qua những thử thách, tiến gần hơn tới thành công trên con đường IPO.

Đặc biệt “TĂNG TRƯỞNG THẦN TỐC X10 QUY MÔ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khóa học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. 

Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘TĂNG TRƯỞNG THẦN TỐC X10 QUY MÔ’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]