Gọi vốn giữa khủng hoảng kinh tế – cơ hội hay thử thách dành cho doanh nghiệp?

Khi kinh tế toàn cầu rơi vào khủng hoảng, dòng tiền cạn kiệt, niềm tin nhà đầu tư lung lay, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng “khát vốn” nhưng lại không dám gọi vốn – sợ định giá thấp, sợ bị thâu tóm, sợ gánh nặng tài chính chồng chất. Đó là lúc nhiều nhà sáng lập đứng giữa ngã ba đường: tiếp tục cầm cự hay mạo hiểm huy động nguồn lực để vượt sóng? 

Nỗi đau lớn nhất không chỉ là thiếu vốn, mà là thiếu định hướng đúng để gọi vốn an toàn, hiệu quả trong thời điểm bất ổn. Mong muốn của hàng ngàn doanh nghiệp Việt lúc này không chỉ là tiền – mà là chiến lược bài bản, là lối ra vững vàng giữa bức tranh tài chính mù mịt.

Bài viết này HALO BIZ không chỉ phân tích thực trạng và chiến lược gọi vốn giữa khủng hoảng kinh tế, mà còn đưa ra những phương pháp thực tiễn, dữ liệu đáng tin cậy, ví dụ thành công và công cụ hữu hiệu – giúp các doanh nghiệp đang khát vốn dưới 100 triệu USD có thể hành động ngay hôm nay, với sự tự tin và kiểm soát rủi ro cao nhất.

1. Bối cảnh kinh tế – vốn và dòng tiền

Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế kéo dài, hệ thống tài chính toàn cầu bước vào trạng thái phòng thủ: tín dụng bị siết chặt, nhà đầu tư thu hẹp danh mục và khẩu vị rủi ro bị thu hẹp đến mức tối thiểu. Một trong những biểu hiện rõ ràng nhất là sự co lại tín dụng truyền thống. 

Theo Báo Bình Dương, các ngân hàng thương mại nội địa đang thắt chặt tín dụng vì lo ngại nợ xấu tăng cao, nhất là trong nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ – nhóm vốn là đối tượng chính đang khát vốn để duy trì hoạt động hoặc mở rộng quy mô. Việc thắt tín dụng không chỉ cản trở lưu chuyển vốn trong nền kinh tế, mà còn làm tăng chi phí huy động, khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào thế “kẹt vốn, không lối ra”.

Không chỉ hệ thống ngân hàng, các thương vụ M&A – vốn là con đường ngắn để tiếp cận nguồn vốn chiến lược – cũng ghi nhận mức giảm đáng lo ngại. Số liệu từ Báo Đầu Tư cho thấy, tổng giá trị giao dịch M&A năm 2022 tại Việt Nam giảm tới 14% so với 2021. Điều đó chứng tỏ không chỉ các startup non trẻ, mà cả các doanh nghiệp có quy mô trung bình cũng đang khó khăn trong việc “gọi tiền” qua con đường chuyển nhượng cổ phần.

Tình hình càng thêm u ám khi ngay cả các thị trường phát triển cũng không tránh khỏi cơn co cụm. Trên sàn London – nơi từng được xem là trung tâm IPO của châu Âu – chỉ có khoảng 160 triệu bảng được huy động trong nửa đầu năm 2025, mức thấp nhất trong vòng 30 năm qua (Financial Times). Con số này gửi đi một tín hiệu rõ ràng: nhà đầu tư toàn cầu đang rút khỏi các thương vụ rủi ro cao, chuyển dòng tiền về các tài sản phòng thủ hoặc doanh nghiệp đã chứng minh khả năng sinh tồn trong khủng hoảng.

Tại Việt Nam, xu hướng đầu tư cũng chuyển hướng tương tự. Các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) nay không còn mặn mà với các startup chỉ có “ý tưởng lớn”, mà tập trung vào những doanh nghiệp đã có doanh thu ổn định, mô hình kinh doanh rõ ràng, và tiềm năng tồn tại trong dài hạn. Điều này làm dấy lên “mùa đông gọi vốn” – thuật ngữ ám chỉ sự lạnh lẽo của thị trường đầu tư khởi nghiệp, nơi rất ít thương vụ được hoàn tất và tỷ lệ gọi vốn thành công rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.

Tóm lại, khủng hoảng kinh tế không chỉ khiến cầu về vốn tăng mạnh, mà còn khiến nguồn cung vốn thu hẹp nghiêm trọng – tạo ra thế kẹp “hai đầu” khiến doanh nghiệp rơi vào tình thế khó khăn kép: Cần tiền hơn bao giờ hết nhưng lại khó tiếp cận hơn bao giờ hết.

2. Thách thức khi gọi vốn giữa khủng hoảng

Trong môi trường kinh tế bất ổn, gọi vốn không chỉ đơn thuần là tìm được nhà đầu tư rót tiền, mà còn là một hành trình đầy rào cản, nơi mỗi bước đi đều tiềm ẩn rủi ro chiến lược lẫn vận hành. Một trong những thách thức nghiêm trọng nhất chính là định giá doanh nghiệp bị sụt giảm đáng kể. 

Khi thị trường chung trượt dốc, nhà đầu tư có xu hướng “ép giá”, đưa ra mức định giá thấp hơn rất nhiều so với giai đoạn tăng trưởng. Điều này đồng nghĩa với việc nhà sáng lập phải hy sinh tỷ lệ cổ phần lớn hơn để đổi lấy cùng một lượng vốn, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền kiểm soát và tầm ảnh hưởng lâu dài trong doanh nghiệp.

Tiếp theo là áp lực đến từ gánh nặng thông tin tư duy và minh bạch tài chính. Khác với thời kỳ bình thường, khi niềm tin thị trường còn cao, các nhà đầu tư trong thời khủng hoảng đòi hỏi minh bạch ở mức tuyệt đối. Họ muốn nhìn thấy dữ liệu dòng tiền, cấu trúc chi phí, tỷ suất sinh lời cụ thể và cả kịch bản dự báo trong những tình huống xấu nhất. 

Việc chuẩn bị những báo cáo này không chỉ mất thời gian mà còn đòi hỏi trình độ quản trị và đội ngũ tài chính vững vàng – điều mà không phải doanh nghiệp vừa và nhỏ nào cũng có sẵn.

Song song với đó, hệ thống pháp lý và chi phí huy động vốn cũng trở nên ngặt nghèo hơn. Do rủi ro thị trường tăng, quy định kiểm soát việc phát hành trái phiếu, cổ phiếu tại Việt Nam được siết chặt, yêu cầu thêm nhiều bước kiểm tra và báo cáo chi tiết. Điều này kéo dài thời gian gọi vốn, làm phát sinh thêm chi phí luật sư, kiểm toán, định giá… vốn dĩ đã là gánh nặng trong giai đoạn doanh nghiệp cần “tiết kiệm từng đồng”.

Cuối cùng, nếu gọi vốn thành công mà không có chiến lược vận hành tối ưu, doanh nghiệp vẫn có thể rơi vào tình trạng “cháy tiền”. Khi đổ vốn mà không quản lý tốt burn rate, mô hình kinh doanh kém linh hoạt, thiếu kịch bản dự phòng — khủng hoảng tài chính sẽ tái lập chỉ sau vài tháng. 

Đó chính là nghịch lý “có tiền vẫn chết” mà nhiều startup từng gặp phải. Gọi vốn giữa khủng hoảng vì thế không còn là lựa chọn hấp dẫn đơn thuần, mà là một phép thử nghiêm khắc cho năng lực quản trị toàn diện của đội ngũ sáng lập.

3. Cơ hội tiềm ẩn từ khủng hoảng

Dù khủng hoảng kinh tế gây ra những áp lực lớn về tài chính và niềm tin thị trường, song trong bức tranh ảm đạm ấy lại xuất hiện những khe sáng – nơi những doanh nghiệp bản lĩnh, có chiến lược rõ ràng, có thể tận dụng để bật lên mạnh mẽ. Một trong những cơ hội rõ ràng nhất là làn sóng M&A mang tính chiến lược. 

Khi thị trường suy yếu, nhiều doanh nghiệp nhỏ, yếu không thể cầm cự sẽ chấp nhận sáp nhập hoặc bán lại với mức giá thấp. Đây là thời điểm lý tưởng để các doanh nghiệp vững mạnh “gom hàng” – không chỉ mở rộng quy mô mà còn tiếp cận nhanh các tài sản như công nghệ, tệp khách hàng, hoặc nhân sự chất lượng mà bình thường rất khó để sở hữu. M&A trong khủng hoảng không còn là hành động phòng thủ, mà trở thành công cụ tăng tốc đầy uy lực.

Song song đó, dòng vốn từ quỹ đầu tư dạng “private debt” hoặc “distressed funding” vẫn âm thầm chảy vào các thị trường có tiềm năng phục hồi. Các quỹ lớn như Oaktree đã huy động tới 16 tỷ USD cho các thương vụ cứu trợ doanh nghiệp có giá trị nội tại nhưng đang gặp khó về thanh khoản. 

Đây là loại vốn có điều kiện linh hoạt hơn ngân hàng, thích hợp với các doanh nghiệp đang cần dòng tiền để tái cấu trúc hoặc vượt qua giai đoạn khó khăn ngắn hạn. Tuy nhiên, chỉ những doanh nghiệp có hồ sơ tài chính rõ ràng và mô hình kinh doanh bền vững mới có thể tiếp cận được loại vốn này.

Bên cạnh đó, mô hình gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) đang trở thành cứu cánh cho nhiều startup không đủ điều kiện tiếp cận VC truyền thống. Nền tảng như Republic chứng minh rằng việc chia nhỏ cổ phần cho hàng ngàn nhà đầu tư cá nhân không chỉ giúp giải quyết bài toán vốn, mà còn mở ra mạng lưới hỗ trợ khách hàng, tiếp thị và cộng đồng trung thành. Với chi phí triển khai thấp và tốc độ nhanh, đây là chiến lược đáng cân nhắc trong bối cảnh “mùa đông gọi vốn”.

Đáng chú ý, nhà đầu tư nội địa đang nổi lên như lực đỡ quan trọng. Dữ liệu từ VietnamNet cho thấy hơn 50% giao dịch VC tại Việt Nam giai đoạn 2020–2021 đến từ các quỹ trong nước. Trong khi quỹ ngoại đang thận trọng, thì dòng vốn nội vốn hiểu rõ văn hóa thị trường, hành vi người tiêu dùng và rủi ro địa phương lại là nguồn lực ổn định, bền vững. Việc xây dựng mối quan hệ chiến lược với nhà đầu tư Việt sẽ là “tấm lá chắn” hiệu quả cho doanh nghiệp trước những biến động toàn cầu.

4. Chiến lược gọi vốn hiệu quả giữa khủng hoảng

Trong khủng hoảng, việc gọi vốn không thể dựa vào may rủi hay theo thói quen cũ. Đây là lúc doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược gọi vốn tổng thể, dựa trên nội lực, dữ liệu và hành vi thị trường. Trước tiên, yếu tố then chốt là củng cố nội lực và giá trị cốt lõi. 

Nhà đầu tư không tìm kiếm doanh nghiệp “đủ sống” trong ngắn hạn, mà là những tổ chức có khả năng đứng vững và phát triển trong dài hạn. Do đó, việc tối ưu vận hành, loại bỏ quy trình thừa, tập trung vào sản phẩm chủ lực không chỉ giúp giảm burn rate mà còn nâng tầm định vị trong mắt nhà đầu tư. Đây là cách duy nhất để doanh nghiệp “đắt giá” hơn trong một thị trường vốn khan hiếm.

Bên cạnh đó, minh bạch và xây dựng niềm tin trở thành yếu tố sống còn. Trong thời điểm bất ổn, sự thiếu cập nhật, giao tiếp mơ hồ hay che giấu rủi ro sẽ khiến doanh nghiệp bị loại khỏi danh sách đầu tư ngay lập tức. Ngược lại, doanh nghiệp càng chủ động minh bạch, chia sẻ thẳng thắn về thách thức, càng dễ tạo niềm tin bền vững. Niềm tin này chính là “tài sản mềm” giúp rút ngắn quy trình đàm phán và nâng cao xác suất gọi vốn thành công.

Một chiến lược thông minh là kết hợp huy động dài hạn và ngắn hạn. Không ít doanh nghiệp gặp khó vì chỉ chạy theo các vòng gọi vốn lớn, mà quên rằng dòng tiền ngắn hạn – thông qua khoản vay chiến lược hoặc crowdfunding – có thể giúp vượt qua giai đoạn thiếu thanh khoản tạm thời. Linh hoạt nguồn lực là yếu tố then chốt trong bối cảnh kinh tế không đoán định.

Tiếp đến, việc đa dạng hóa kênh gọi vốn là xu hướng tất yếu. Không chỉ dựa vào ngân hàng hoặc quỹ VC truyền thống, doanh nghiệp nên tận dụng trái phiếu doanh nghiệp, quỹ private, thậm chí mở rộng sang gọi vốn cộng đồng để tiếp cận dòng tiền phân tán nhưng bền vững. Điều này giúp doanh nghiệp không bị lệ thuộc vào một nguồn duy nhất, giảm thiểu rủi ro “tắc vốn toàn diện”.

Không thể không kể đến lợi thế khi tập trung vào các ngành chống sốc như công nghệ, y tế, năng lượng tái tạo. Đây là các lĩnh vực ít bị ảnh hưởng bởi suy thoái, có tiềm năng tăng trưởng dài hạn, thường được nhà đầu tư ưu tiên trong mọi hoàn cảnh.

Cuối cùng, điều kiện tiên quyết để gọi vốn thành công là bộ dữ liệu tài chính chặt chẽ. KPMG cho biết, trong thời kỳ bất ổn, nhà đầu tư yêu cầu doanh nghiệp phải có dự báo dòng tiền ít nhất 12 tháng, báo cáo chi tiết từng chi phí, mô hình doanh thu minh bạch. Một báo cáo tài chính rõ ràng không chỉ giúp doanh nghiệp chủ động điều hành, mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp trong mắt nhà đầu tư – yếu tố rất cần thiết khi “cửa gọi vốn” ngày càng hẹp.

5. Ví dụ thực tiễn

Trong bối cảnh gọi vốn giữa khủng hoảng đầy biến động, một số doanh nghiệp và quỹ đầu tư lớn trên thế giới đã áp dụng thành công những chiến lược táo bạo – trở thành hình mẫu cho các nhà sáng lập và lãnh đạo doanh nghiệp học hỏi. Đầu tiên phải kể đến Oaktree Opportunities Fund – quỹ đầu tư tư nhân tại Mỹ vừa đóng thành công gói vốn “distressed-debt” lớn nhất từ trước đến nay với tổng trị giá lên tới 16 tỷ USD. 

Điểm đặc biệt là quỹ này không nhắm đến những doanh nghiệp hoàn hảo, mà tìm kiếm các công ty đang gặp khó khăn tạm thời nhưng sở hữu mô hình bền vững, đội ngũ thích nghi tốt và tiềm năng hồi phục cao. Điều này chứng minh rằng, nếu doanh nghiệp đủ minh bạch và có chiến lược rõ ràng, họ vẫn có thể tiếp cận những dòng vốn “chất lượng” ngay trong thời kỳ bất ổn.

Ở một khía cạnh khác, nền tảng Republic đã trở thành biểu tượng của xu hướng gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) – nơi startup có thể huy động hàng trăm ngàn đô la từ hàng ngàn nhà đầu tư nhỏ lẻ. 

Republic không chỉ đơn thuần cung cấp vốn, mà còn mở ra hệ sinh thái hỗ trợ truyền thông, xây dựng cộng đồng người dùng trung thành, đồng thời là một “công cụ marketing” mạnh mẽ. Các startup nhỏ, thiếu quan hệ với quỹ lớn, hoàn toàn có thể đi theo mô hình này để gọi vốn mà không phụ thuộc vào VC truyền thống.

Một ví dụ đáng chú ý khác đến từ châu Á – Samsung. Mặc dù phải đối mặt với chi phí sản xuất tăng, chuỗi cung ứng gián đoạn và lợi nhuận sụt giảm trong khủng hoảng, tập đoàn này không chọn cách cắt giảm đầu tư, mà ngược lại, đẩy mạnh R&D trong lĩnh vực AI và nâng cấp dòng sản phẩm chiến lược. 

Chính nhờ “gọi vốn nội bộ” từ các đơn vị tài chính trong tập đoàn và sự hậu thuẫn từ cổ đông dài hạn, Samsung đã biến thời kỳ khủng hoảng thành cơ hội tái sinh – tăng cường năng lực cạnh tranh trong trung và dài hạn.

Những ví dụ này đều cho thấy một điểm chung: Khủng hoảng là phép thử về tư duy chiến lược. Doanh nghiệp nào dám nhìn xa, đầu tư đúng chỗ, biết lựa chọn kênh gọi vốn phù hợp – sẽ không chỉ sống sót mà còn vươn lên mạnh mẽ hơn trước.

6. Kết luận & Giải pháp từ HALOBIZ

Gọi vốn giữa khủng hoảng không chỉ là một bài toán tài chính – mà là bài kiểm tra toàn diện về năng lực lãnh đạo, khả năng ra quyết định và tư duy chiến lược của doanh nghiệp. Trong thời điểm mà dòng tiền suy yếu, tâm lý thị trường bất ổn và nhà đầu tư dè dặt hơn bao giờ hết, việc gọi vốn nếu không chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ dễ dẫn đến định giá thấp, mất quyền kiểm soát hoặc thậm chí gánh thêm rủi ro pháp lý, vận hành. 

Thế nhưng, ở chiều ngược lại, nếu biết khai thác đúng cơ hội, biết chọn đúng thời điểm và phương pháp, gọi vốn trong khủng hoảng lại có thể trở thành “đòn bẩy ngược” giúp doanh nghiệp vượt lên dẫn đầu khi thị trường phục hồi.

Điều đầu tiên doanh nghiệp cần làm là tập trung tối đa vào nội lực: Tái cấu trúc vận hành, rà soát dòng tiền, loại bỏ các khoản chi kém hiệu quả. Một mô hình tinh gọn, rõ ràng và hiệu suất cao sẽ là tín hiệu tích cực đầu tiên trong mắt nhà đầu tư, chứng tỏ sự chủ động và kiểm soát tốt từ đội ngũ sáng lập.

Tiếp đến, đa dạng hóa kênh huy động vốn là yếu tố bắt buộc trong thời đại biến động. Thay vì chỉ phụ thuộc vào ngân hàng hoặc quỹ đầu tư mạo hiểm, doanh nghiệp cần linh hoạt tiếp cận các hình thức như crowdfunding, private debt, M&A chiến lược hoặc thậm chí là vay nội bộ từ đối tác và cổ đông. Mỗi dòng vốn có đặc điểm và yêu cầu riêng, việc lựa chọn đúng “tệp vốn” giúp giảm áp lực trả nợ, tăng khả năng ứng biến khi thị trường tiếp tục thay đổi.

Bên cạnh đó, minh bạch thông tin và giao tiếp thường xuyên với nhà đầu tư không chỉ giúp tăng độ tin cậy mà còn giúp giữ chân nhà đầu tư dài hạn – những người sẵn sàng đồng hành qua giai đoạn khó khăn. Thay vì giấu khuyết điểm, doanh nghiệp nên chọn cách chủ động trình bày các vấn đề đang gặp phải, cùng với đó là giải pháp cụ thể và lộ trình cải thiện.

Cuối cùng, không thể bỏ qua yếu tố cốt lõi: Chiến lược tài chính dài hạn được xây dựng bài bản. Một hồ sơ gọi vốn thành công không thể thiếu bộ tài liệu rõ ràng: Báo cáo tài chính, mô hình kinh doanh, kế hoạch sử dụng vốn và kịch bản dòng tiền theo từng giai đoạn. Đây không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật, mà là “tấm gương” phản ánh tư duy điều hành và năng lực quản trị chiến lược của ban lãnh đạo.

HALOBIZ hiểu rằng không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn lực, thời gian và kinh nghiệm để hoàn thiện quy trình gọi vốn giữa muôn vàn rào cản. Chính vì thế, chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình này – từ việc rà soát mô hình tài chính, xây dựng bộ hồ sơ chuyên nghiệp, cho tới kết nối với mạng lưới nhà đầu tư phù hợp. Với hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, Halo Biz tin rằng mỗi khủng hoảng – nếu được nhìn nhận đúng cách – đều là bước đệm mạnh mẽ để bứt phá và vươn xa.

Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. 

Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]