Không ít doanh nghiệp khởi nghiệp rơi vào trạng thái hụt hơi tài chính mà không kịp trở tay, bởi lẽ họ chỉ nghĩ đến việc gọi vốn khi “thực sự cần”. Hệ quả là, khi cạn kiệt nguồn lực và bị động trước nhà đầu tư, họ phải chấp nhận định giá thấp, đánh đổi cổ phần lớn hoặc tệ hơn – không gọi được vốn.
Trong nhiều trường hợp, không có dòng tiền dự phòng, doanh nghiệp có thể “giải thể trong im lặng” – không tuyên bố phá sản, không có lối thoát, chỉ đơn giản là dừng lại. Ở chiều ngược lại, một số startup lựa chọn đợi đến khi “đủ điều kiện” mới gọi vốn, nhưng lại đánh mất cơ hội vàng khi thị trường đang sôi động. Vậy, đâu là thời điểm đúng để gọi vốn? Câu hỏi tưởng chừng đơn giản này lại là “bài toán sống còn” của mọi mô hình kinh doanh khởi nghiệp.
Bài viết này, HALOBIZ sẽ đi sâu phân tích hai chiến lược “gọi vốn lúc cần” và “gọi vốn lúc được”, giúp doanh nghiệp hiểu rõ bản chất, đánh giá đúng thời điểm và lựa chọn phương án huy động vốn phù hợp với năng lực và mục tiêu phát triển dài hạn.
1. Giải thích và tầm quan trọng của Gọi vốn
Gọi vốn là quá trình doanh nghiệp huy động nguồn lực tài chính từ bên ngoài, nhằm phục vụ cho việc mở rộng quy mô, phát triển sản phẩm hoặc tối ưu hệ thống vận hành. Hình thức gọi vốn có thể đa dạng: Từ các nhà đầu tư thiên thần, quỹ đầu tư mạo hiểm, ngân hàng đến phát hành cổ phần khi IPO.
Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh khốc liệt, gọi vốn không chỉ là giải pháp tài chính, mà còn là chiến lược thúc đẩy tăng trưởng.
Thứ nhất, dòng tiền từ nhà đầu tư giúp doanh nghiệp tăng tốc triển khai sản phẩm, mở rộng thị trường và thu hút nhân sự giỏi.
Thứ hai, giúp giảm áp lực lên nguồn vốn tự thân – vốn thường mỏng và dễ cạn trong giai đoạn đầu khởi nghiệp. Cuối cùng, quá trình này góp phần nâng cao uy tín doanh nghiệp trên thị trường: Khi được nhà đầu tư lựa chọn rót vốn, doanh nghiệp gần như được xác tín về tiềm năng. Do đó, hiểu đúng và chọn đúng thời điểm gọi vốn là bước đi then chốt để startup vượt qua giai đoạn khó khăn và hướng tới phát triển bền vững.
2. Gọi vốn “lúc cần”: Ưu – nhược điểm
Gọi vốn lúc cần là phương án phổ biến của nhiều startup khi rơi vào tình huống thiếu hụt dòng tiền hoặc cần gấp nguồn lực để duy trì hoạt động. Ưu điểm lớn nhất của cách tiếp cận này là sự linh hoạt và nhanh chóng, đặc biệt khi số vốn cần thiết không quá lớn (dưới 100.000 USD).
Doanh nghiệp có thể huy động từ người quen, cố vấn hoặc các nguồn vốn ngắn hạn mà không phải chuẩn bị hồ sơ phức tạp hay mất thời gian xây dựng mối quan hệ lâu dài với nhà đầu tư. Ngoài ra, việc gọi vốn trong tình huống khẩn cấp đôi khi giúp doanh nghiệp giữ quyền kiểm soát cao hơn nếu chỉ cần trao đổi một phần nhỏ cổ phần.
Tuy nhiên, chiến lược này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khi gọi vốn trong thế bị động, doanh nghiệp thường bị ép giá thấp do thiếu sự cạnh tranh giữa các nhà đầu tư. Điều này dễ dẫn đến việc phải chia sẻ phần lớn cổ phần hoặc chấp nhận điều kiện bất lợi.
Một ví dụ điển hình là startup X tại Thung lũng Silicon, khi gọi vốn quá sớm và chưa có minh chứng thị trường rõ ràng, đã bị định giá thấp hơn kỳ vọng 30%, khiến họ mất quyền sở hữu đáng kể chỉ để duy trì hoạt động tạm thời.
3. Gọi vốn “lúc được” – Khi startup đã đủ điều kiện
Gọi vốn lúc được là chiến lược đòi hỏi sự kiên nhẫn và chuẩn bị bài bản từ đội ngũ sáng lập. Khác với việc gọi vốn trong tình thế cấp bách, đây là thời điểm doanh nghiệp đã đạt được các chỉ số tăng trưởng rõ ràng (traction), có hệ thống KPI minh bạch, đội ngũ ổn định và mô hình kinh doanh chứng minh được tính khả thi.
Khi đó, doanh nghiệp sẽ tận dụng sức hút từ kết quả thực tế để đạt định giá cao hơn, giúp giảm lượng cổ phần cần trao đổi và thu hút được các nhà đầu tư chất lượng. Một điểm mạnh nữa là nhà sáng lập có thể chủ động lựa chọn đối tác tài chính phù hợp về tầm nhìn chiến lược, không chỉ dừng ở vốn mà còn nhận được giá trị cộng hưởng như kinh nghiệm, mạng lưới kết nối hay khả năng mở rộng thị trường.
Tuy nhiên, nhược điểm của chiến lược này là thời gian chuẩn bị dài, có thể khiến doanh nghiệp bỏ lỡ “làn sóng thị trường”. Ngoài ra, nếu quá tự tin vào khả năng nội tại mà trì hoãn gọi vốn quá lâu, startup dễ bị tụt lại so với đối thủ. Ví dụ, startup Y tại Singapore chờ đủ điều kiện mới gọi vốn và đã thành công lớn với định giá gấp đôi so với nếu gọi sớm hơn.
4. Khi nào nên “gọi vốn lúc cần”?
Gọi vốn lúc cần phù hợp trong những giai đoạn doanh nghiệp gặp khó khăn tức thời về tài chính, hoặc khi có nhu cầu cấp bách để triển khai một phần quan trọng trong kế hoạch kinh doanh như hoàn thiện sản phẩm mẫu, khởi động chiến dịch marketing hoặc trả lương cho đội ngũ cốt lõi.
Thông thường, các startup đang trong giai đoạn tiền sản phẩm (pre-product) hoặc vừa mới ra mắt MVP sẽ gặp tình trạng hụt dòng tiền do chưa có nguồn thu ổn định. Trong bối cảnh này, việc gọi vốn từ các nguồn quen biết như cố vấn, bạn bè, nhà đầu tư thiên thần nhỏ lẻ là giải pháp hiệu quả, miễn là định giá doanh nghiệp không bị “bán rẻ”.
Lúc này, ưu tiên không phải là tối đa hóa giá trị mà là đảm bảo sự sống còn và tiến độ phát triển. Tuy nhiên, để tránh mất kiểm soát cổ phần về lâu dài, startup nên giới hạn số vốn gọi ở mức tối thiểu cần thiết, kèm kế hoạch rõ ràng cho việc sử dụng nguồn vốn này.
Một ví dụ thực tế là startup A tại Hà Nội đã kêu gọi 30.000 USD từ cố vấn thân cận để hoàn thiện ứng dụng đúng tiến độ, từ đó mở cửa vòng gọi vốn lớn hơn với định giá tốt hơn sau 6 tháng.
5. Khi nào nên “gọi vốn lúc được”?
“Gọi vốn lúc được” là chiến lược phù hợp với các doanh nghiệp đã bước vào giai đoạn tăng trưởng ổn định và có đủ tín hiệu tích cực để thuyết phục nhà đầu tư. Điểm nhận diện rõ ràng nhất là khi startup đã có ít nhất 6 tháng traction đều đặn, doanh thu định kỳ (ARR) đạt tối thiểu 1 triệu USD, đội ngũ quản lý ổn định và mô hình kinh doanh có khả năng nhân rộng.
Những điều kiện này chứng minh rằng doanh nghiệp không chỉ có ý tưởng tốt mà còn có năng lực triển khai hiệu quả. Đây cũng là thời điểm giúp doanh nghiệp kiểm soát định giá và lựa chọn nhà đầu tư phù hợp về chiến lược dài hạn.
Đặc biệt, nếu startup hoạt động trong các ngành sôi động như Fintech, HealthTech hay AgriTech – nơi cạnh tranh cao và vốn đầu tư tăng nhanh – thì việc gọi vốn đúng thời điểm sẽ giúp tận dụng được làn sóng thị trường.
Trong năm 2024, tỷ lệ gọi vốn Series A của ngành HealthTech tăng tới 45%, với mức định giá gấp 8 lần so với giai đoạn hạt giống, khẳng định lợi thế lớn khi gọi vốn vào đúng thời điểm và đủ điều kiện “lúc được”.
6. So sánh chiến lược gọi vốn
Khi cân nhắc giữa hai chiến lược “gọi vốn lúc cần” và “gọi vốn lúc được”, nhà sáng lập cần hiểu rõ sự khác biệt trong từng khía cạnh để đưa ra quyết định phù hợp với giai đoạn phát triển hiện tại của doanh nghiệp. Với “gọi vốn lúc cần”, ưu điểm là sự linh hoạt, giúp giải quyết nhanh các vấn đề tài chính cấp bách.
Tuy nhiên, việc này thường đi kèm với rủi ro cao do bị động trong đàm phán, dễ dẫn đến việc bị ép giá hoặc chia sẻ cổ phần nhiều hơn mong muốn. Ngược lại, “gọi vốn lúc được” mang lại lợi thế lớn về định giá và khả năng lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, nhờ đó giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền sở hữu và tạo điều kiện tăng trưởng bền vững.
Chiến lược này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và thời gian chờ đợi phù hợp. Tóm lại, nếu startup đang trong đà tăng trưởng tốt, có số liệu và mô hình rõ ràng, nên ưu tiên gọi vốn khi “đã sẵn sàng”. Ngược lại, với các doanh nghiệp cần vốn gấp để duy trì hoạt động, gọi vốn khi “cần thiết” vẫn là giải pháp khả thi, miễn là có kế hoạch quản trị rủi ro đi kèm.
7. 8 Bước chuẩn bị để “gọi vốn lúc được” hiệu quả
Để gọi vốn thành công vào thời điểm “lúc được”, startup cần có sự chuẩn bị toàn diện, không chỉ về sản phẩm mà còn về đội ngũ, dữ liệu và chiến lược kết nối nhà đầu tư.
Trước hết, sản phẩm cần được hoàn thiện với ít nhất 6 đến 12 tháng tăng trưởng đều, chứng minh tính khả thi của mô hình kinh doanh.
Tiếp theo, bảng pitch deck phải trình bày rõ ràng giá trị cốt lõi, thị trường mục tiêu, đội ngũ và lộ trình tăng trưởng. Các số liệu định lượng như KPI, LTV, CAC phải minh bạch, cập nhật, giúp nhà đầu tư dễ dàng đánh giá tiềm năng. Đội ngũ cốt lõi cần được ổn định, kèm theo sự đồng hành của các cố vấn uy tín, tăng sức thuyết phục.
Startup cũng nên xây dựng danh sách nhà đầu tư phù hợp và tạo quan hệ từ sớm. Nếu chưa tự tin gọi vốn lớn, có thể thử nghiệm gọi vốn nhỏ (Mini-round). Việc định vị thương hiệu qua truyền thông, giải thưởng và báo chí cũng đóng vai trò tạo uy tín.
Cuối cùng, luôn chuẩn bị phương án dự phòng nếu gọi vốn không thành công, bảo đảm khả năng vận hành bằng bootstrapping để giữ thế chủ động.
“Gọi vốn” không đơn thuần là việc huy động tiền bạc, mà là một chiến lược định vị tương lai doanh nghiệp. Chọn gọi vốn lúc cần hay gọi vốn lúc được chính là câu hỏi mang tính chiến lược sống còn với mỗi startup. Gọi vốn lúc cần giúp giải quyết nhanh chóng vấn đề tài chính, phù hợp với giai đoạn ngắn hạn, nhưng đi kèm nhiều rủi ro về định giá và quyền kiểm soát. Trong khi đó, gọi vốn lúc được – khi doanh nghiệp đã có nền tảng vững chắc – giúp nâng cao giá trị, thu hút nhà đầu tư chiến lược và tạo đà phát triển bền vững về dài hạn. Tuy nhiên, không có thời điểm “hoàn hảo tuyệt đối”, mà chỉ có sự chuẩn bị đủ tốt để biến mọi thời điểm thành cơ hội.
Nếu bạn là nhà sáng lập hoặc lãnh đạo doanh nghiệp đang đứng trước quyết định gọi vốn, hãy để HALOBIZ đồng hành. Từ tư duy chiến lược đến triển khai thực tiễn, từ kết nối mạng lưới đến quản trị sau gọi vốn – Halo Biz cam kết sát cánh cùng doanh nghiệp trên hành trình vươn tới thành công.
Liên hệ ngay với HALOBIZ để được tư vấn lộ trình gọi vốn phù hợp – đúng thời điểm, đúng giá trị, đúng đối tác.
GIẢI MÃ KỲ LÂN & IPO
Bí mật doanh nghiệp tỷ đô – Điều mà giới tài phiệt luôn muốn ẩn giấu khỏi số đông còn lại.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO.
Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
