Gọi vốn mùa biến động: Doanh nghiệp phải làm sao không bán rẻ mình?

Thị trường biến động, dòng tiền bị siết, nhà đầu tư trở nên dè dặt – khiến nhiều doanh nghiệp, dù tiềm năng, cũng phải chấp nhận “bán rẻ mình” chỉ để tồn tại. Không ít startup từng tự hào về tốc độ tăng trưởng, giờ đây đứng trước nguy cơ “đốt tiền không kịp gọi vốn“. Định giá bị ép xuống, điều khoản ràng buộc ngày càng khắt khe, và thời gian thương thảo kéo dài khiến nhiều người sáng lập cảm thấy mất kiểm soát chính công ty của mình. Mong muốn lớn nhất lúc này là giữ được giá trị thật, tìm được nhà đầu tư đồng hành thay vì chỉ là kẻ “rót vốn lạnh lùng”.

Bài viết này, HALO BIZ sẽ cùng bạn phân tích sâu các chiến lược, kỹ thuật và tư duy giúp doanh nghiệp vẫn gọi được vốn trong giai đoạn đầy bất định mà không phải hy sinh quyền lực hay giá trị cốt lõi của mình.

1. Bối cảnh “gọi vốn mùa biến động”

Giai đoạn từ 2022 đến nay được xem là thời kỳ thử thách nhất đối với hoạt động gọi vốn mùa biến động, không chỉ với các startup mà ngay cả doanh nghiệp đang mở rộng quy mô. Những yếu tố vĩ mô như lãi suất toàn cầu neo cao, lạm phát tại nhiều quốc gia vẫn ở ngưỡng rủi ro, đồng thời căng thẳng địa chính trị như xung đột Nga–Ukraine, chiến tranh thương mại Mỹ–Trung hay các bất ổn ở Trung Đông đã làm thay đổi khẩu vị đầu tư toàn cầu.

Các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) không còn “rót tiền theo tăng trưởng” như giai đoạn hậu COVID-19. Thay vào đó, họ ưu tiên những mô hình đã kiểm chứng được dòng tiền, khả năng sinh lời, tỷ suất hoàn vốn trên đơn vị đầu tư (ROI), và thời gian thu hồi vốn ngắn hơn. Nhiều quỹ chọn cách “ngồi trên đống tiền” (dry powder) hơn là giải ngân nóng vội – tạo áp lực lớn cho những doanh nghiệp đang cần vốn cấp thiết để duy trì hoạt động.

Tại Việt Nam, hệ sinh thái khởi nghiệp đã đạt gần 4.600 startup tính đến cuối 2024, tuy nhiên chỉ khoảng 8–10% gọi vốn thành công trong điều kiện hiện tại. Không ít trường hợp phải chấp nhận giảm định giá đến 30–50% so với các vòng trước đó để có được dòng tiền duy trì hoạt động, hoặc phải chia sẻ quyền kiểm soát công ty cho nhà đầu tư chỉ để “giữ lấy thanh khoản”.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) hay startup đang trong giai đoạn mở rộng thị trường, đây là tình thế đầy tiến thoái lưỡng nan: Nếu không gọi được vốn, doanh nghiệp sẽ hụt hơi và đánh mất cơ hội chiếm lĩnh thị phần; nhưng nếu gọi vốn trong thế yếu, rất dễ đánh đổi quá nhiều cho nhà đầu tư – từ định giá đến quyền ra quyết định chiến lược.

Chính vì vậy, hiểu rõ “luật chơi mới” của giới đầu tư trong mùa biến động là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp không bị “đẩy vào thế bán rẻ”, mà ngược lại, biết cách biến nghịch cảnh thành đòn bẩy chiến lược khi bước vào thương thảo gọi vốn.

2. Xác định mục tiêu rõ ràng: Gọi vốn để làm gì?

Một trong những sai lầm lớn nhất của doanh nghiệp khi bước vào quá trình gọi vốn mùa biến động là không làm rõ mục tiêu sử dụng vốn. Việc “đi gọi tiền” mà không biết mình cần bao nhiêu, dùng để làm gì, hiệu quả ra sao – chẳng khác nào bước vào bàn đàm phán với tay không. Nhà đầu tư trong bối cảnh hiện tại không còn chi tiền cho những giấc mơ chung chung hay mục tiêu mơ hồ. Họ đòi hỏi sự cụ thể đến từng đồng và muốn thấy rõ khả năng chuyển hóa vốn thành giá trị thực tế.

Doanh nghiệp cần xác định rõ ràng: Gọi vốn để làm gì? Có thể là để mở rộng thị trường, tăng trưởng khách hàng, nâng cấp nền tảng công nghệ, chi trả vận hành, hoặc tái cấu trúc tài chính. Tuy nhiên, mỗi mục tiêu đều phải gắn với chỉ số đo lường cụ thể. Ví dụ: Nếu gọi vốn để mở rộng thị trường, cần chứng minh rằng việc triển khai thêm 5 tỉnh thành sẽ tăng trưởng doanh thu bao nhiêu phần trăm, sau bao lâu đạt điểm hòa vốn (break-even). Nếu dùng vốn để hoàn thiện sản phẩm, cần thuyết minh thời gian R&D, kỳ vọng tăng trưởng tệp người dùng hay tỷ lệ chuyển đổi.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần lượng hóa runway – tức thời gian doanh nghiệp còn có thể hoạt động nếu không được rót thêm vốn. Đây là một thông số cực kỳ quan trọng, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh thương lượng. Một doanh nghiệp chỉ còn 3 tháng runway sẽ rất dễ rơi vào thế bị ép giá, ngược lại, nếu còn 12–18 tháng thì có thể chọn lọc nhà đầu tư tốt hơn.

Cuối cùng, mục tiêu gọi vốn cũng phải phù hợp với giai đoạn phát triển của doanh nghiệp. Startup ở vòng seed thì mục tiêu khác với vòng series A hay pre-IPO. Việc trộn lẫn mục tiêu phát triển sản phẩm với mục tiêu M&A hoặc chi trả nợ vay sẽ làm nhà đầu tư hoài nghi về chiến lược của doanh nghiệp. Một bộ chỉ tiêu cụ thể, hợp lý, có tính đo lường và khả thi là yếu tố bắt buộc nếu muốn thành công khi gọi vốn giữa mùa biến động đầy thử thách.

3. Chuẩn bị dữ liệu & nền tảng vững chắc

Trong một thương vụ gọi vốn mùa biến động, dữ liệu chính là “vũ khí” quan trọng nhất để doanh nghiệp tăng sức nặng trên bàn đàm phán. Thời điểm thị trường thuận lợi, nhà đầu tư có thể bỏ qua một vài con số chưa hoàn thiện. Nhưng khi dòng vốn bị thắt chặt, họ buộc phải ra quyết định dựa trên các chỉ số cụ thể, minh bạch và có khả năng chứng minh được tính hiệu quả tài chính.

Trước hết, doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ tài chính chuyên nghiệp, bao gồm: Báo cáo kết quả kinh doanh (P&L), bảng cân đối kế toán, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, chi tiết về dòng tiền (cash burn rate) và runway hiện tại. Việc thể hiện doanh thu tăng trưởng theo từng quý, từng thị trường, từng dòng sản phẩm sẽ giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác sức khỏe vận hành. Ngoài ra, các chỉ số như CAC (chi phí tạo khách hàng), LTV (giá trị vòng đời khách hàng), gross margin (biên lợi nhuận gộp) cũng là yếu tố bắt buộc, đặc biệt với các startup công nghệ hoặc mô hình đăng ký (subscription).

Bên cạnh tài chính, các chỉ số vận hành như số lượng người dùng/tháng, tốc độ tăng trưởng tệp khách hàng, tỷ lệ giữ chân người dùng (retention rate), vòng đời sản phẩm cũng cần được theo dõi sát sao. Một doanh nghiệp có thể chưa sinh lời, nhưng nếu chứng minh được tính hiệu quả vận hành và biên lợi nhuận tiềm năng, vẫn sẽ thu hút được nhà đầu tư chiến lược.

Ngoài ra, yếu tố pháp lý và cấu trúc doanh nghiệp cũng là phần quan trọng của nền tảng. Startup nên kiểm tra kỹ các thỏa thuận cổ phần, quyền biểu quyết, thỏa thuận ESOP (cổ phần cho nhân viên), hợp đồng với khách hàng lớn hoặc nhà cung cấp chiến lược. Việc có một mô hình quản trị rõ ràng, minh bạch không chỉ tạo thiện cảm mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp và sẵn sàng cho việc scale-up sau gọi vốn.

Cuối cùng, đừng quên chuẩn bị các tài liệu hỗ trợ như pitch deck, data room, bảng cap table và lộ trình sử dụng vốn chi tiết. Những dữ liệu này không chỉ giúp rút ngắn thời gian thương thảo mà còn thể hiện cam kết, tư duy hệ thống và sự chủ động điều mà nhà đầu tư đánh giá rất cao, nhất là trong giai đoạn thị trường bất ổn.

4. Lựa chọn nhà đầu tư thông minh

Trong bối cảnh gọi vốn mùa biến động, lựa chọn nhà đầu tư không còn là việc “ai rót tiền cũng nhận” như giai đoạn tăng trưởng nóng trước đây. Khi dòng tiền khan hiếm, nhà đầu tư càng kỹ lưỡng, nhưng chính doanh nghiệp cũng cần thận trọng hơn để không rơi vào cái bẫy của vốn “lạnh” – rót tiền nhưng không đồng hành. Một nhà đầu tư sai không chỉ làm chậm tốc độ phát triển, mà còn ảnh hưởng đến quyền kiểm soát, chiến lược và thậm chí cả văn hóa doanh nghiệp.

Yếu tố đầu tiên cần cân nhắc là sự tương thích chiến lược. Nếu bạn là một startup công nghệ giai đoạn đầu, việc nhận vốn từ một quỹ chuyên về bất động sản hay FMCG sẽ thiếu sự hỗ trợ chuyên môn và hệ sinh thái cần thiết. Ngược lại, một nhà đầu tư có kinh nghiệm trong cùng ngành, từng đầu tư thành công vào các công ty tương tự, sẽ mang lại giá trị vượt xa dòng tiền – từ mentoring, kết nối đối tác, tuyển dụng nhân sự cấp cao đến hỗ trợ về quy trình quản trị.

Thứ hai là năng lực tài chính và khả năng theo đuổi dài hạn. Hãy kiểm tra “dry powder” – tức lượng vốn chưa giải ngân của quỹ, vì trong mùa biến động, nhiều quỹ buộc phải co cụm, ưu tiên portfolio cũ thay vì đầu tư mới. Một nhà đầu tư có khả năng follow-on funding (rót thêm ở vòng sau) sẽ giúp doanh nghiệp tránh tình huống bị “bỏ giữa đường” khi thị trường chưa hồi phục.

Yếu tố thứ ba, tuy mềm nhưng rất quan trọng: Phong cách và giá trị đồng hành. Một số nhà đầu tư thường can thiệp sâu vào điều hành, đòi hỏi quyền phủ quyết lớn, hoặc không tôn trọng tầm nhìn ban đầu của nhà sáng lập. Việc đồng thuận về tư duy chiến lược, tốc độ tăng trưởng, khả năng chấp nhận rủi ro là tiền đề quan trọng để mối quan hệ đầu tư bền vững.

Cuối cùng, hãy xây dựng pipeline nhà đầu tư từ sớm thậm chí 6–12 tháng trước khi thực sự cần vốn. Việc duy trì trao đổi, cập nhật tiến độ định kỳ sẽ giúp họ hiểu rõ bạn, tin tưởng vào tiềm năng, từ đó quá trình ra quyết định đầu tư diễn ra nhanh chóng và ít rủi ro hơn cho cả hai bên.

5. Chiến lược định giá khôn khéo

Định giá luôn là điểm nhạy cảm trong mọi thương vụ đầu tư, nhưng trong giai đoạn gọi vốn mùa biến động, nó trở thành yếu tố quyết định việc doanh nghiệp có được rót vốn hay không và với cái giá nào. Một định giá quá cao khiến nhà đầu tư e ngại rủi ro pha loãng không tương xứng với lợi ích kỳ vọng; một định giá quá thấp lại đẩy doanh nghiệp vào thế mất kiểm soát, hy sinh quyền lực mà không thực sự giải quyết bài toán tăng trưởng dài hạn.

Khác với thời điểm thị trường tăng trưởng nóng, khi định giá chủ yếu dựa vào kỳ vọng, hiện nay nhà đầu tư đòi hỏi mô hình định giá phải bám sát hiệu quả thực tế. Doanh nghiệp cần hiểu rõ các phương pháp định giá phổ biến như: theo doanh thu (Revenue Multiple), lợi nhuận (P/E), chiết khấu dòng tiền (DCF) hoặc định giá theo người dùng (User-based Valuation), từ đó chọn cách tiếp cận phù hợp với mô hình kinh doanh.

Ví dụ, một startup SaaS chưa có lãi nhưng có ARR (doanh thu định kỳ hằng năm) 1 triệu USD, có thể được định giá ở mức 3–5 lần ARR, thay vì kỳ vọng gấp 10–15 lần như giai đoạn 2020–2021. Đối với mô hình đã có lợi nhuận, phương pháp P/E với hệ số hợp lý theo ngành sẽ tăng tính thuyết phục.

Để giữ vị thế thương lượng, doanh nghiệp có thể sử dụng các cấu trúc gọi vốn linh hoạt như trái phiếu chuyển đổi, SAFE (Simple Agreement for Future Equity) hoặc convertible note – cho phép trì hoãn định giá cụ thể đến vòng sau khi thị trường ổn định hơn. Đây là cách nhiều startup sử dụng để tránh bị ép giá quá sớm mà vẫn có thể gọi được vốn.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên xây dựng “room tăng giá” thông qua milestone. Ví dụ: nếu đạt mốc doanh thu A, mở rộng thị trường B hoặc hoàn thành sản phẩm C, định giá sẽ tự động tăng tương ứng. Điều này không chỉ tạo động lực cho doanh nghiệp mà còn làm nhà đầu tư cảm thấy cam kết lợi ích được chia sẻ.

Cuối cùng, hãy chuẩn bị sẵn nhiều kịch bản định giá, có phân tích rủi ro rõ ràng. Định giá không phải là con số tuyệt đối, mà là sự cân bằng giữa kỳ vọng tăng trưởng và mức độ chấp nhận rủi ro từ cả hai phía điều đặc biệt cần tinh tế trong mùa biến động tài chính.

6. Kỹ thuật thương thảo khi thị trường biến động

Trong điều kiện bình thường, quá trình thương thảo vốn dĩ đã đầy tính chiến lược. Nhưng khi bước vào mùa gọi vốn mùa biến động, nơi mà cán cân quyền lực nghiêng nhiều về phía nhà đầu tư kỹ năng thương lượng trở thành “nghệ thuật sinh tồn” của người sáng lập.

Điều đầu tiên và quan trọng nhất là doanh nghiệp cần trang bị sức mạnh số liệu. Một hồ sơ tài chính mạnh, các chỉ số vận hành minh bạch, tăng trưởng rõ ràng chính là “lá chắn” hiệu quả nhất trước những đề nghị ép giá. Khi thị trường biến động, nhà đầu tư có xu hướng phòng thủ, đặt nhiều câu hỏi nghi ngờ. Nếu không có số liệu cụ thể để phản biện, bạn sẽ bị đưa vào thế yếu ngay từ đầu. Thậm chí, việc cập nhật dữ liệu hàng tháng và cung cấp bản stress test (giả lập tình huống xấu nhất) giúp tạo cảm giác minh bạch, có trách nhiệm – gia tăng độ tin cậy và thiện chí đàm phán.

Thứ hai, cần xây dựng và bảo vệ một “BATNA” – lựa chọn thay thế tốt nhất nếu đàm phán thất bại. Đây là nguyên tắc vàng trong mọi cuộc thương lượng. Nếu bạn chỉ có một quỹ đang quan tâm, khả năng bị ép điều khoản là rất cao. Nhưng nếu bạn đang thương thảo song song với 3–4 đối tác, bạn có lợi thế chọn lọc, đẩy cao định giá hoặc đàm phán lại các điều khoản không thuận lợi.

Tiếp theo là khả năng linh hoạt chiến lược, biết nhượng bộ ở điểm nhỏ để giữ vững giá trị lớn. Ví dụ, bạn có thể chấp nhận mức cổ phần nhỉnh hơn kỳ vọng ban đầu nếu đổi lại được cam kết đầu tư tiếp theo, hoặc giữ được quyền phủ quyết chiến lược trong hội đồng quản trị. Trong mùa biến động, ưu tiên là giữ dòng tiền và quyền kiểm soát chứ không nhất thiết giữ từng % cổ phần.

Ngoài ra, hãy chuẩn bị các mô hình thương lượng khác nhau: đàm phán tách riêng phần đầu tư tài chính và đầu tư chiến lược, dùng công cụ như SAFE, vesting, hoặc bonus shares nếu doanh nghiệp đạt mốc. Những công cụ này giúp làm “mềm” điều kiện ban đầu và gắn lợi ích hai bên vào mục tiêu chung.

Cuối cùng, hãy nhớ: Sự tự tin đến từ chuẩn bị kỹ lưỡng. Trong một thị trường nơi mọi thứ đều có thể thay đổi chỉ sau một quý, thì khả năng đàm phán hiệu quả là lợi thế cạnh tranh sống còn cho bất kỳ startup nào đang gọi vốn.

7. Thắt lưng buộc bụng – tối ưu chi phí hoạt động

Gọi vốn không chỉ là chuyện “đi xin tiền”, mà còn là minh chứng về khả năng tự sinh tồn, tự vận hành hiệu quả của doanh nghiệp. Trong mùa gọi vốn mùa biến động, khi nhà đầu tư ngày càng khắt khe, việc chứng minh rằng bạn có thể sống sót – thậm chí phát triển – với nguồn lực hạn chế, sẽ là yếu tố gây ấn tượng mạnh mẽ. Đây là lý do vì sao “tối ưu chi phí” không còn là lựa chọn, mà trở thành bắt buộc với mọi doanh nghiệp đang gọi vốn.

Việc đầu tiên là đánh giá lại toàn bộ cấu trúc chi phí: Từ vận hành, nhân sự, marketing, đến logistics, công nghệ. Doanh nghiệp cần phân loại chi phí thành ba nhóm: thiết yếu – cần giảm – cần loại bỏ. Những khoản chi không trực tiếp mang lại doanh thu hoặc hiệu quả dài hạn nên được cắt giảm quyết liệt. Ví dụ: thay vì chi đậm cho sự kiện offline, hãy chuyển sang webinar; thay vì duy trì văn phòng lớn giữa trung tâm, hãy cân nhắc mô hình hybrid kết hợp làm việc từ xa.

Thứ hai là đàm phán lại với nhà cung cấp: Từ thuê văn phòng, dịch vụ nền tảng, hạ tầng công nghệ đến kênh phân phối. Nhiều đối tác sẽ sẵn sàng chia sẻ khó khăn nếu bạn chủ động minh bạch tình hình và đưa ra phương án cùng có lợi. Việc giãn thời gian thanh toán, giảm chiết khấu hoặc hoán đổi dịch vụ là cách giúp kéo dài runway đáng kể.

Tuy nhiên, tối ưu không có nghĩa là cắt “mù quáng”. Việc cắt giảm quá sâu có thể làm tổn hại đến chất lượng sản phẩm, trải nghiệm khách hàng hoặc khiến đội ngũ mất động lực. Vì vậy, cần ưu tiên giữ lại các chi phí mang tính chiến lược như R&D, công nghệ lõi hoặc nhân sự chủ chốt.

Cuối cùng, doanh nghiệp cần xây dựng tư duy vận hành tinh gọn (lean operation) như một phần văn hóa chứ không chỉ như biện pháp ứng phó tạm thời. Nhà đầu tư thường đánh giá cao startup biết tối ưu chi phí nhưng vẫn đạt hiệu quả, vì đó là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp hiểu rõ mình, biết sống sót trong khủng hoảng và sẵn sàng “bung nở” khi thị trường phục hồi.

8. Củng cố thương hiệu, uy tín & câu chuyện hấp dẫn

Trong những thương vụ gọi vốn mùa biến động, số liệu tài chính chỉ là một phần của bài toán – phần còn lại nằm ở niềm tin. Nhà đầu tư không chỉ “mua” sản phẩm hay mô hình kinh doanh, mà họ đầu tư vào tầm nhìn, đội ngũ và cả câu chuyện phía sau mỗi doanh nghiệp. Trong bối cảnh thị trường đầy rủi ro, một thương hiệu mạnh, đáng tin cậy và biết kể chuyện sẽ giúp startup nổi bật giữa hàng trăm hồ sơ gọi vốn khác.

Điều cốt lõi trước tiên là xây dựng một câu chuyện rõ ràng và truyền cảm hứng. Đó không phải là những câu slogan hoa mỹ, mà là chuỗi logic từ vấn đề thị trường – giải pháp của doanh nghiệp – bằng chứng tăng trưởng – kế hoạch sử dụng vốn – tầm nhìn dài hạn. Câu chuyện này cần phản ánh thực tế (dữ liệu), cảm xúc (tinh thần khởi nghiệp) và chiến lược (mục tiêu tăng trưởng). Một founder biết lồng ghép hành trình vượt qua khó khăn, học từ sai lầm, và dấn thân vì giá trị xã hội – thường để lại ấn tượng sâu hơn nhiều so với những con số đơn thuần.

Tiếp theo là củng cố uy tín thông qua “social proof”. Đây có thể là đánh giá từ khách hàng lớn, kết quả nghiên cứu độc lập, hợp tác chiến lược với doanh nghiệp uy tín, hoặc đơn giản là phản hồi tích cực từ cộng đồng sử dụng. Những yếu tố này làm tăng độ tin cậy và giúp nhà đầu tư cảm thấy ít rủi ro hơn khi ra quyết định.

Không thể thiếu là sự minh bạch và liên tục cập nhật thông tin. Doanh nghiệp nên duy trì kênh truyền thông chuyên nghiệp từ trang web, báo cáo hoạt động định kỳ, mạng xã hội, đến newsletter gửi riêng cho nhà đầu tư. Pitch deck không chỉ cần đẹp mắt, mà còn phải cập nhật thường xuyên để phản ánh đúng giai đoạn phát triển.

Cuối cùng, hãy tận dụng công nghệ để tăng trải nghiệm nhà đầu tư. Nhiều startup thành công đã dùng video storytelling, bản demo sản phẩm ảo, thậm chí công nghệ VR để giúp nhà đầu tư “chạm” vào tương lai doanh nghiệp. Điều này đặc biệt hiệu quả trong bối cảnh thương lượng online đang trở thành xu thế.

Một thương hiệu vững – một câu chuyện hấp dẫn – một cam kết rõ ràng: đó là nền tảng tạo nên niềm tin, từ đó chuyển hóa thành dòng vốn, ngay cả khi thị trường bất ổn.

9. Theo dõi đúng thời điểm gọi vốn

Trong hành trình gọi vốn mùa biến động, thời điểm chính là yếu tố chiến lược – thậm chí còn quan trọng hơn định giá. Không ít doanh nghiệp rơi vào bẫy “gọi vốn quá muộn” khi dòng tiền gần cạn, tinh thần đội ngũ rệu rã, còn nhà đầu tư thì ngửi thấy mùi khẩn cấp. Trong những tình huống đó, mọi lợi thế thương lượng gần như mất trắng.

Quy tắc cơ bản được nhiều chuyên gia tài chính khuyến nghị là: Doanh nghiệp nên bắt đầu quá trình chuẩn bị gọi vốn khi runway còn tối thiểu 9–12 tháng. Tức là bạn cần bắt đầu xây dựng hồ sơ, tìm kiếm nhà đầu tư tiềm năng, khởi động các cuộc gặp và gửi cập nhật định kỳ ngay cả khi chưa cần vốn ngay. Điều này giúp doanh nghiệp kiểm soát được nhịp độ đàm phán, có thời gian chọn lọc đối tác phù hợp và tránh việc “bị ép” vì cần tiền gấp.

Đồng thời, việc xác định thời điểm gọi vốn còn phải gắn chặt với chu kỳ phát triển nội tại của doanh nghiệp. Một startup đang chuẩn bị tung sản phẩm mới, hoặc vừa ký được hợp đồng chiến lược, có thể tận dụng thời điểm đó để tăng sức hấp dẫn đầu tư. Ngược lại, nếu công ty đang trong quá trình chuyển đổi mô hình, thay đổi nhân sự cấp cao hoặc phải xử lý sự cố truyền thông, đó chưa phải lúc nên gọi vốn, dù về tài chính là cần.

Bên cạnh yếu tố nội bộ, cần theo dõi cả chu kỳ thị trường và xu hướng đầu tư. Một số ngành sẽ có “thời điểm vàng” để gọi vốn, ví dụ: công nghệ giáo dục vào đầu năm học, thương mại điện tử vào mùa tiêu dùng, hoặc năng lượng tái tạo trong giai đoạn chính sách ưu đãi. Gọi đúng lúc không chỉ giúp tăng định giá mà còn làm giảm thời gian thương lượng đáng kể.

Cuối cùng, hãy xây dựng một lộ trình vốn rõ ràng cho ít nhất 18–24 tháng tiếp theo. Điều này giúp bạn chủ động phân bổ từng đợt gọi vốn nhỏ, linh hoạt theo kết quả thực tế và tránh phụ thuộc vào duy nhất một vòng tài trợ lớn. Khi thị trường biến động, việc chia nhỏ nhu cầu vốn để phù hợp với từng mốc phát triển sẽ tạo nên sự bền vững trong chiến lược gọi vốn dài hạn.

10. Kết hợp vốn vay và equity – dùng venture debt khi phù hợp

Khi nói đến gọi vốn mùa biến động, phần lớn doanh nghiệp chỉ nghĩ đến việc bán cổ phần (equity) để đổi lấy vốn. Tuy nhiên, trong bối cảnh bị ép định giá, pha loãng cổ phần quá mức hoặc cần vốn tức thời để xử lý các cơ hội chiến lược, việc kết hợp giữa vốn chủ sở hữu và vốn vay – đặc biệt là mô hình venture debt – trở thành một giải pháp linh hoạt và hiệu quả.

Venture debt là một hình thức vay vốn dành riêng cho các startup hoặc doanh nghiệp tăng trưởng, thường đi kèm với quyền chuyển đổi một phần khoản vay thành cổ phần trong tương lai. Điểm mạnh của nó là giúp doanh nghiệp tiếp cận dòng vốn mà không cần hy sinh nhiều cổ phần ngay lập tức – đặc biệt phù hợp trong giai đoạn định giá thấp hoặc chưa gọi được vòng gọi vốn lớn tiếp theo.

Lợi ích lớn nhất của hình thức này là giữ quyền kiểm soát và giảm áp lực pha loãng. Với venture debt, doanh nghiệp có thể duy trì tỷ lệ sở hữu của mình, đồng thời kéo dài runway, chuẩn bị cho vòng gọi vốn tiếp theo với định giá cao hơn. Điều này cực kỳ quan trọng khi thị trường đang bất ổn, định giá bị kéo xuống không phản ánh đúng tiềm năng dài hạn của công ty.

Tuy nhiên, venture debt không phải là lựa chọn an toàn cho mọi doanh nghiệp. Để tiếp cận được kênh vốn này, bạn cần có dòng tiền ổn định, khả năng trả lãi và lộ trình tài chính rõ ràng. Các nhà cung cấp venture debt sẽ đánh giá kỹ về dòng tiền vận hành, lịch sử tăng trưởng và khả năng đạt cột mốc KPI. Vì vậy, nếu startup chưa có doanh thu rõ ràng hoặc còn lỗ nặng, việc vay nợ có thể trở thành “con dao hai lưỡi”.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể cân nhắc kết hợp nhiều hình thức: Dùng equity để đầu tư dài hạn vào sản phẩm hoặc công nghệ, dùng venture debt cho chi phí vận hành hoặc mở rộng ngắn hạn. Sự phân bổ vốn thông minh không chỉ tối ưu chi phí sử dụng vốn mà còn tăng tính linh hoạt tài chính.

Trong mùa biến động, nơi vốn đắt đỏ và rủi ro cao, việc kết hợp khéo léo giữa equity và venture debt là cách để doanh nghiệp vừa đảm bảo tăng trưởng, vừa giữ được sức mạnh điều hành – một chiến lược tài chính đáng giá cho những người sáng lập bản lĩnh và có tầm nhìn xa.

KẾT LUẬN

Dưới áp lực của một thị trường đầy bất định, điều mà các doanh nghiệp thực sự mong muốn không chỉ là có vốn, mà là có thể gọi vốn đúng giá trị – vào đúng thời điểm – với đúng đối tác. Không ai muốn “bán rẻ” công sức gây dựng nhiều năm chỉ vì vài tháng cạn dòng tiền, cũng không ai muốn trao quyền kiểm soát công ty cho một nhà đầu tư không chung chí hướng. Nhưng trong mùa gọi vốn mùa biến động, điều đó hoàn toàn có thể xảy ra nếu không có sự chuẩn bị bài bản, chiến lược tài chính sắc bén và tư duy đàm phán chủ động.

Doanh nghiệp muốn duy trì quyền chủ động, cần biến khó khăn thành cơ hội tái định hình giá trị cốt lõi: Chuẩn hóa dữ liệu tài chính, tối ưu vận hành, định vị lại thương hiệu và làm chủ câu chuyện doanh nghiệp. Từ đó, gọi được dòng vốn chất lượng – không chỉ là tiền, mà còn là tri thức, mạng lưới, chiến lược – để vươn mình ra khỏi biến động.

HALOBIZ hiểu rõ áp lực và kỳ vọng của người sáng lập trong từng vòng gọi vốn. Chúng tôi đồng hành cùng doanh nghiệp từ khâu chuẩn hóa hồ sơ đầu tư, xây dựng pitch deck đột phá, định giá phù hợp, tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược, đến kỹ thuật thương thảo điều khoản chuyên sâu. Không chỉ để gọi được vốn – mà là để gọi vốn một cách xứng đáng.

Nếu bạn đang đứng giữa ngã ba gọi vốn – hãy để HALOBIZ giúp bạn đi đúng đường.

Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. 

Nếu bạn từng loay hoay khi gọi vốn, lúng túng trước nhà đầu tư, hay chưa rõ đâu là con đường ngắn nhất để đưa doanh nghiệp mình vươn ra công chúng – thì đây chính là bước ngoặt dành cho bạn. ‘Giải Mã Kỳ Lân & IPO’ không chỉ giúp bạn tháo gỡ những nút thắt chiến lược, mà còn trang bị tư duy tỷ phú, công cụ đòn bẩy tài chính và lộ trình IPO được chính những người trong cuộc thực hiện. Đây là cơ hội để bạn tăng tốc, bứt phá, và xây dựng một doanh nghiệp tăng trưởng theo cấp số nhân.

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]