Trong hành trình khởi nghiệp, có những thời điểm doanh nghiệp buộc phải “giành giật sự sống” từng ngày vì thiếu tiền mặt, không đủ chi phí vận hành, trả lương, duy trì sản phẩm gọi là gọi vốn để sống. Nhưng cũng có giai đoạn, doanh nghiệp lại đứng trước cơ hội bứt phá thị trường sẵn sàng, sản phẩm tốt, đội ngũ mạnh chỉ thiếu một cú hích tài chính để tăng trưởng vượt trội, đó là lúc cần gọi vốn để phát triển.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy rất nhiều doanh nghiệp:
Đây chính là những “nỗi đau” mà HALOBIZ từng chứng kiến từ hàng trăm startup tại Việt Nam. Với kinh nghiệm cố vấn và kết nối rất nhiều thương vụ đầu tư từ 100.000 USD đến 10 triệu USD, HALOBIZ CAM KẾT ĐỒNG HÀNH giúp doanh nghiệp gọi đúng vốn, đúng thời điểm, đúng chiến lược.
1. Gọi vốn để sống và gọi vốn để phát triển: Khác biệt quan trọng mà mọi doanh nghiệp phải hiểu
Trong bức tranh khởi nghiệp đầy biến động, việc gọi vốn không đơn thuần chỉ là tìm kiếm tiền từ nhà đầu tư. Thực chất, gọi vốn phản ánh tình trạng nội tại của doanh nghiệp và chiến lược vận hành trong từng giai đoạn cụ thể. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam hiện nay vẫn đang lẫn lộn giữa hai mục tiêu hoàn toàn khác nhau: Gọi vốn để sống và gọi vốn để phát triển. Đây là sự nhầm lẫn nguy hiểm – có thể khiến doanh nghiệp “chết” ngay cả khi vừa nhận được tiền đầu tư.
Gọi vốn để sống (tiếng Anh: survival funding) là khi doanh nghiệp cần nguồn tiền khẩn cấp để tiếp tục tồn tại. Đây thường là các startup ở giai đoạn đầu hoặc các doanh nghiệp đang rơi vào tình trạng cạn kiệt dòng tiền, mất khách hàng, sản phẩm chưa tạo ra lợi nhuận, đội ngũ nản lòng, và thậm chí có nguy cơ dừng hoạt động chỉ trong vòng vài tuần hoặc vài tháng nếu không có tiền. Tình huống này không hiếm gặp trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam. Một ví dụ điển hình là một startup công nghệ tại TP. Hồ Chí Minh năm 2023 – họ chỉ còn đủ ngân sách để vận hành trong 28 ngày, nhưng vẫn chưa thể gọi vốn thành công do không phân biệt rõ mình đang gọi vốn để “sống sót” hay để “tăng trưởng”.
Ngược lại, gọi vốn để phát triển (growth funding) diễn ra khi doanh nghiệp đã có sản phẩm, đã xác định được thị trường, mô hình kinh doanh khả thi và cần thêm nguồn lực để mở rộng quy mô. Doanh nghiệp lúc này không “chết nếu không có tiền” mà đang ở thời điểm “đáng đầu tư” – bởi họ đã chứng minh được năng lực vận hành, sản phẩm đã có người dùng, doanh thu đang tăng trưởng và chỉ thiếu “đòn bẩy tài chính” để bùng nổ. Với các nhà đầu tư, đây là giai đoạn hấp dẫn vì tiền của họ được dùng để sinh lời, chứ không chỉ để “cứu” một doanh nghiệp đang hấp hối.
Khác biệt lớn nhất giữa hai hình thức gọi vốn nằm ở mục tiêu sử dụng tiền và kỳ vọng từ nhà đầu tư. Khi gọi vốn để sống, nhà sáng lập thường tập trung vào vấn đề sống còn: Làm sao trả lương, tiếp tục vận hành, duy trì server, giữ chân khách hàng. Trong khi đó, gọi vốn để phát triển đặt trọng tâm vào việc gia tăng hiệu quả, nhân rộng mô hình, chiếm lĩnh thị trường nhanh hơn đối thủ. Hai mục tiêu này kéo theo các chiến lược hoàn toàn khác nhau: từ kế hoạch tài chính, loại hình nhà đầu tư tìm kiếm, cách trình bày pitch deck, đến các chỉ số chứng minh năng lực vận hành.
Tuy nhiên, một vấn đề nghiêm trọng mà nhiều startup Việt gặp phải là: KHÔNG NHẬN THỨC ĐƯỢC SỰ KHÁC BIỆT NÀY. Nhiều doanh nghiệp đang trong tình trạng “ngáp ngáp”, thiếu vốn sống, nhưng lại dựng kế hoạch ảo tưởng về tăng trưởng để gọi vốn như một doanh nghiệp Series A. Kết quả là nhà đầu tư không thấy logic, doanh nghiệp không được rót vốn, mà còn mất luôn cơ hội gọi lại sau này. Ở chiều ngược lại, cũng có doanh nghiệp đã có sản phẩm tốt, thị trường phản hồi tích cực, nhưng vẫn tiếp cận nhà đầu tư bằng giọng điệu xin trợ giúp như một startup “bệnh nặng”. Điều này không chỉ giảm giá trị hình ảnh của công ty, mà còn khiến các vòng gọi vốn bị “đóng băng” vô thời hạn.
Trong bối cảnh đó, HALOBIZ nhận thấy rằng: Hiểu đúng về hai khái niệm “gọi vốn để sống” và “gọi vốn để phát triển” là bước khởi đầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và tăng trưởng – trong môi trường cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. Đây là bài học chiến lược, không thể bỏ qua cho mọi nhà sáng lập.
2. Phân biệt giai đoạn gọi vốn và nguồn vốn phù hợp: Bản đồ chiến lược tài chính cho doanh nghiệp
Một trong những yếu tố quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ trong hành trình gọi vốn chính là giai đoạn phát triển của doanh nghiệp và nguồn vốn phù hợp với từng giai đoạn đó. Việc xác định sai có thể khiến doanh nghiệp tiếp cận nhầm nhà đầu tư, trình bày sai thông điệp, dẫn đến thất bại trong gọi vốn hoặc thậm chí đánh mất cổ phần quý giá một cách không cần thiết.
1. Giai đoạn gọi vốn để sống: Ưu tiên sự tồn tại
Giai đoạn này thường rơi vào thời điểm doanh nghiệp mới hình thành hoặc vừa vận hành thời gian ngắn, còn nhiều lỗ hổng trong mô hình kinh doanh, dòng tiền chưa ổn định. Các vòng vốn phổ biến gồm: bootstrapping (tự xoay vốn cá nhân), pre-seed hoặc round “FFF” (Family – Friends – Fools). Đây là lúc doanh nghiệp cần vốn như oxy, nên nguồn vốn lúc này thường đến từ:
Số vốn ở giai đoạn này thường nhỏ (từ vài triệu đến vài trăm triệu đồng), rủi ro cao và rất ít ràng buộc pháp lý. Nhưng đồng thời, việc “cháy vốn” nhanh cũng rất phổ biến vì chưa có kỹ năng quản trị tài chính. Vì vậy, HALOBIZ thường cảnh báo doanh nghiệp giai đoạn này nên lập kế hoạch sinh tồn chi tiết 3–6 tháng, tập trung duy trì đội ngũ nòng cốt và phát triển sản phẩm ở mức khả thi tối thiểu (MVP).
2. Giai đoạn gọi vốn để phát triển: Bài bản và quy mô lớn hơn
Khi doanh nghiệp đã qua được giai đoạn “sống sót” và bắt đầu có doanh thu, phản hồi từ khách hàng, cấu trúc nhân sự ổn định và sản phẩm hoàn thiện, lúc này có thể bước vào gọi vốn để phát triển. Các vòng gọi phổ biến là: Seed, Series A, Series B, C,… tùy quy mô và chiến lược mở rộng.
Nguồn vốn phù hợp trong giai đoạn này gồm:
Với mức vốn này, doanh nghiệp có thể nhận được từ vài trăm nghìn đến vài triệu đô la Mỹ, đi kèm là điều kiện đánh giá rất chặt: Định giá doanh nghiệp, kiểm toán tài chính, kế hoạch sử dụng vốn chi tiết, các chỉ số như LTV/CAC, churn rate, retention,…
Không giống giai đoạn sống sót, giai đoạn tăng trưởng không cho phép sự cảm tính. Nhà đầu tư yêu cầu tính toán ROI, kế hoạch rõ ràng từng tháng, và đội ngũ đủ sức triển khai. Doanh nghiệp nếu không chuẩn bị tốt sẽ mất cơ hội ngay cả khi có sản phẩm tiềm năng.
Giai đoạn và nguồn vốn phải “khớp” với nhau đây là nguyên lý tài chính nền tảng. HALOBIZ luôn nhấn mạnh: “Không có vốn tốt hay xấu, chỉ có vốn đúng hoặc sai thời điểm.” Doanh nghiệp gọi sai vòng vốn có thể dẫn tới dilution quá mức, rủi ro pháp lý, hoặc quan trọng nhất không đủ vốn sống để đi đến lúc tăng trưởng.
3. Kết quả kỳ vọng từ gọi vốn: Sống sót hay bứt phá – doanh nghiệp cần chọn đúng mục tiêu
Gọi vốn không chỉ là hành động tìm tiền. Đó là một quyết định chiến lược, phản ánh định hướng phát triển của doanh nghiệp. Với mỗi hình thức gọi vốn – gọi vốn để sống (survival funding) hay gọi vốn để phát triển (growth funding) – sẽ có những kết quả kỳ vọng hoàn toàn khác nhau. Nếu doanh nghiệp không xác định rõ điều này từ đầu, rất dễ rơi vào cảnh vừa không giải quyết được vấn đề trước mắt, vừa đánh mất cơ hội tăng trưởng dài hạn.
1. Survival funding – Cho doanh nghiệp thời gian “thở”
Khi gọi vốn để sống, mục tiêu duy nhất và quan trọng nhất là kéo dài thời gian tồn tại của doanh nghiệp. Nguồn vốn này thường được sử dụng để chi trả những khoản thiết yếu: lương nhân sự, thuê văn phòng, duy trì hạ tầng sản phẩm (server, công cụ công nghệ), chăm sóc khách hàng cũ,… Nó giúp doanh nghiệp có thêm thời gian để:
Ví dụ: Một startup cung cấp dịch vụ quản lý bán hàng, vì chưa có doanh thu ổn định, đã gọi được 300 triệu đồng từ một angel investor để duy trì hoạt động trong 5 tháng. Trong thời gian đó, họ tập trung hoàn thiện sản phẩm và xây dựng hệ thống CRM mới. Sau 4 tháng, họ quay lại thị trường với phiên bản sản phẩm tối ưu hơn, thu hút được hơn 1.000 người dùng thử và tiến tới gọi được vòng vốn Seed trị giá 2 tỷ đồng từ quỹ khởi nghiệp trong nước.
Trong trường hợp này, kết quả kỳ vọng của survival funding không phải là tăng trưởng, mà là kéo dài sự sống để tạo điều kiện cho tăng trưởng sau này. Đó là “quãng chạy đà”, chứ chưa phải cú bật nhảy.
2. Growth funding – Đòn bẩy tạo bước nhảy vọt
Trái ngược hoàn toàn, gọi vốn để phát triển hướng đến mục tiêu tăng tốc và chiếm lĩnh thị trường. Doanh nghiệp lúc này đã có nền tảng hoạt động ổn định, sản phẩm đã kiểm chứng, và cần vốn để:
Kết quả kỳ vọng trong growth funding là tăng trưởng vượt trội về người dùng, doanh thu và vị thế thương hiệu. Đó không còn là “sống sót” mà là “vượt lên”.
Ví dụ: Một công ty fintech cung cấp giải pháp thanh toán QR cho bán lẻ truyền thống đã có 50.000 người dùng. Họ gọi vốn 1,5 triệu USD từ một quỹ đầu tư mạo hiểm để mở rộng sang miền Trung và miền Tây, xây dựng hệ thống chăm sóc khách hàng tự động, đồng thời mở rộng hợp tác với các sàn thương mại điện tử. Sau 9 tháng, lượng người dùng tăng gấp 4 lần, định giá doanh nghiệp tăng từ 2 triệu USD lên 12 triệu USD – đó chính là kỳ vọng đúng đắn từ gọi vốn để phát triển.
3. Cẩn trọng với kỳ vọng sai lệch
Sai lầm lớn nhất của nhiều startup là trộn lẫn kỳ vọng giữa hai loại vốn. Một startup còn đang thiếu dòng tiền nhưng lại mong muốn sau gọi vốn sẽ “scale up” – hoặc doanh nghiệp đã có mô hình vững nhưng lại dùng vốn mới để “chống cháy”. Cả hai tình huống đều khiến vốn bị sử dụng sai mục tiêu, dẫn đến hiệu quả kém, đánh mất lòng tin từ nhà đầu tư và đội ngũ nội bộ.
4. Yêu cầu đối với startup khi gọi vốn: Không chỉ cần vốn – cần chuẩn bị kỹ lưỡng
Một trong những sai lầm phổ biến của các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là startup trẻ, là chưa sẵn sàng nhưng đã vội gọi vốn. Họ không hiểu rằng nhà đầu tư không chỉ cấp vốn mà còn đánh giá khả năng sử dụng vốn hiệu quả. Vì vậy, trước khi bước vào bất kỳ vòng gọi vốn nào, startup cần chuẩn bị đúng theo loại hình gọi vốn mình hướng tới – “sống sót” hay “phát triển”.
1. Startup gọi vốn để sống: Ưu tiên kế hoạch duy trì và tiết kiệm
Ở giai đoạn này, doanh nghiệp thường đang gặp vấn đề về dòng tiền, chưa có hoặc có rất ít doanh thu. Điều quan trọng nhất là startup phải thể hiện được khả năng kiểm soát chi phí và kế hoạch xoay sở thực tế. Cụ thể:
Một ví dụ đến từ nền tảng dịch vụ y tế online: Họ rơi vào tình trạng hụt dòng tiền do chi phí quảng cáo vượt kế hoạch. Startup này đã trình bày với nhà đầu tư kế hoạch giảm 50% ngân sách marketing, tập trung tối ưu nhóm khách hàng cũ và sử dụng nguồn vốn gọi được chỉ để duy trì đội vận hành trong 4 tháng – nhằm hoàn thiện bản thử nghiệm mới. Nhà đầu tư đồng ý rót 500 triệu với điều kiện startup phải đạt được lượng dùng thử tăng 3 lần trong thời gian đó.
Điều then chốt ở đây là tư duy thực tế và kỹ năng quản trị khủng hoảng, không phóng đại tiềm năng, mà tập trung vào chứng minh khả năng sinh tồn ngắn hạn. HALOBIZ luôn khuyến nghị các startup gọi vốn dạng này cần có “Survival Report” – bản kế hoạch 3 trang, thể hiện dòng tiền, các chỉ số sống còn và lộ trình hồi phục rõ ràng.
2. Startup gọi vốn để phát triển: Phải chuyên nghiệp và có hệ thống
Khi gọi vốn để phát triển, nhà đầu tư không quan tâm đến việc bạn cần tiền để sống, mà họ muốn thấy lý do rõ ràng vì sao doanh nghiệp bạn xứng đáng tăng trưởng nhanh hơn nếu có vốn.
Yêu cầu bắt buộc gồm:
Ví dụ từ một nền tảng giáo dục trực tuyến: Sau khi đạt 10.000 người dùng trả phí qua MVP, họ gọi vốn 1 triệu USD để mở thêm 5 thị trường Đông Nam Á. Nhờ có dữ liệu chứng minh thị trường, retention rate cao, chi phí chuyển đổi khách hàng thấp, họ đã nhận được khoản đầu tư từ một quỹ Singapore trong chưa đầy 2 tháng sau khi pitch.
5. Ví dụ minh họa: Phân biệt rõ ràng hai chiến lược gọi vốn
Để thấy rõ sự khác biệt giữa hai mục tiêu gọi vốn, cùng xem xét hai trường hợp điển hình:
Startup A là một nền tảng thương mại điện tử đang trong giai đoạn khó khăn: lượng người dùng giảm, doanh thu chỉ còn đủ duy trì một phần hoạt động, không còn khả năng chi trả đủ lương cho nhân sự. Họ cần khoảng 50–100 triệu đồng, và người sáng lập đã kêu gọi từ bạn bè, người thân. Mục tiêu duy nhất: duy trì hoạt động 3 tháng để tìm hướng xoay trục hoặc pivot. Đây là gọi vốn để sống – ngắn hạn, quy mô nhỏ, tập trung vào duy trì.
tartup B phát triển nền tảng học tiếng Anh trực tuyến, đã có MVP thành công với 30.000 người dùng, tăng trưởng doanh thu 20% mỗi tháng. Giờ họ cần vốn để mở rộng đội ngũ marketing, tăng cường quảng bá thương hiệu, và phát triển ứng dụng phiên bản quốc tế. Họ gọi vốn Series A, kỳ vọng nhận từ 1 đến 5 triệu USD từ các quỹ VC hoặc nhà đầu tư thiên thần chuyên ngành. Đây là gọi vốn để phát triển – có chiến lược rõ ràng, lộ trình tăng trưởng cụ thể.
6. Chiến lược gọi vốn phù hợp: 4 bước vàng
Để tăng tỷ lệ thành công trong hành trình gọi vốn, doanh nghiệp cần áp dụng các chiến lược sau:
Kết luận: Hiểu để gọi đúng
Nếu doanh nghiệp của bạn đang gặp khó khăn về dòng tiền nhưng vẫn sở hữu một sản phẩm tiềm năng, đội ngũ tốt, thị trường rõ ràng – đừng ngần ngại gọi vốn sớm từ các nhà đầu tư thiên thần hoặc quỹ micro-VC.
HALOBIZ CAM KẾT ĐỒNG HÀNH từ khâu xác định đúng loại vốn cần gọi, chuẩn bị pitch deck, đến kết nối nhà đầu tư và tư vấn chiến lược sử dụng vốn.
Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. Nếu bạn thấy mình trong câu chuyện ở bài viết, nếu bạn từng lúng túng trước nhà đầu tư hay chưa rõ con đường đến IPO, thì chương trình này chính là bước đầu để bạn lấy lại lợi thế và tăng tốc.
Giải Mã Kỳ Lân 01, bạn KHÔNG PHẢI TRẢ BẤT KỲ CHI PHÍ NÀO!
🎁 Đặc biệt: 88 suất miễn phí đầu tiên sẽ được ưu tiên cho những người đăng ký sớm nhất. Sau khi hết 88 suất, chương trình sẽ mở bán với mức giá ưu đãi 1.680.000 VNĐ và sẽ tăng giá theo thời gian. Hãy chớp lấy cơ hội ngay bây giờ.
(GỬI VÉ NGAY CHO TÔI)
Và nếu bạn nằm trong 19 người đầu tiên, bạn còn nhận được bộ quà tặng trị giá hơn 2.000 USD, bao gồm buổi tư vấn chiến lược 1:1 cùng chuyên gia – giải đáp trực tiếp mọi vướng mắc liên quan đến gọi vốn, tái cấu trúc, tăng trưởng doanh nghiệp.
📌 Chỉ với 2 ngày qua Zoom online, bạn sẽ được khai mở và nắm được lộ trình tăng trưởng bứt phá và cơ hội gọi vốn thực chiến – một “deal” quá hời mà bạn không nên bỏ lỡ!
Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!
[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]
