Làm chủ dòng vốn trong khủng hoảng có thể không?

Trong bối cảnh kinh tế đầy biến động, dòng vốn – “dòng máu sống” của doanh nghiệp đang bị gián đoạn nghiêm trọng, khiến không ít công ty rơi vào khủng hoảng tài chính. Doanh thu lao dốc, chi phí vận hành không kiểm soát, khó tiếp cận nguồn vốn khẩn cấp… là những “đòn chí mạng” nếu doanh nghiệp không có chiến lược tài chính kịp thời.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện rõ những nguyên nhân khiến dòng vốn gặp tắc nghẽn, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể như: Tối ưu chi phí vận hành, kiểm soát dòng tiền hiệu quả, tiếp cận nguồn vốn đúng thời điểm và xây dựng chiến lược “gọi vốn” thông minh, chuẩn hóa pháp lý trước khi gọi vốn để không chỉ vượt qua khủng hoảng mà còn tạo đà bứt phá.

Với sự đồng hành của HALOBIZ – đơn vị tư vấn tài chính và gọi vốn chuyên sâu cho doanh nghiệp dưới 100 triệu USD bạn sẽ có trong tay công cụ và lộ trình để kiểm soát dòng vốn, giảm thiểu rủi ro và mở rộng cơ hội phát triển bền vững ngay trong thời điểm khó khăn nhất.

1. Tại sao dòng vốn thường suy giảm trong khủng hoảng?

Trong bất kỳ cuộc khủng hoảng kinh tế nào, dù là khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, đại dịch COVID‑19 hay biến động lạm phát hậu xung đột, dòng vốn của doanh nghiệp luôn là điểm yếu dễ bị tổn thương nhất. Lý do đầu tiên đến từ việc giảm cầu tiêu dùng và đầu tư trên diện rộng. Khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, doanh thu sụt giảm mạnh, trong khi đó nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn khiến các khoản vốn mới khó chảy vào. 

Thực tế ghi nhận, trong giai đoạn 2008–2009, tỷ lệ đầu tư tư nhân tại Mỹ đã giảm tới 20%, và hơn 40% doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tại châu Âu phải trì hoãn kế hoạch mở rộng vì không thể tiếp cận thêm vốn. Đây chính là nỗi đau đầu tiên: Doanh nghiệp không thể tăng doanh thu, cũng không tiếp cận được vốn mới, trong khi vẫn phải duy trì các chi phí cố định như lương, thuê mặt bằng, vận hành hệ thống.

Một nguyên nhân thứ hai nghiêm trọng không kém là sự gián đoạn chuỗi cung ứng. Khi nguồn hàng không về kịp, đầu vào sản xuất bị tắc nghẽn, khả năng duy trì doanh thu đều đặn cũng sụp đổ. Giai đoạn đại dịch COVID‑19 là minh chứng rõ nét: Các doanh nghiệp sản xuất tại Đông Nam Á phải trả mức phí logistics cao gấp 2–3 lần bình thường, nhưng vẫn không đảm bảo được nguồn nguyên liệu đầu vào.

 Câu chuyện tưởng như chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất – nhập khẩu thực ra đã lan sang mọi ngành nghề, kể cả các startup công nghệ có phụ thuộc vào linh kiện, thiết bị. Đây chính là nỗi đau thứ hai: khi dòng vốn không thể xoay vòng vì đầu ra chậm, đầu vào đắt đỏ, doanh nghiệp dù có tiền cũng không thể duy trì vận hành hiệu quả.

Nguy cơ thứ ba là áp lực thanh khoản đến từ lãi suất tăng và ngân hàng siết tín dụng. Khi thị trường tài chính biến động, các tổ chức tín dụng thường gia tăng tiêu chuẩn đánh giá rủi ro, khiến doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ – không thể vay vốn như trước.

 Hơn nữa, lãi suất vay vốn tăng khiến chi phí tài chính đội lên, ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sinh lời (ROI). Số liệu từ Ngân hàng Trung ương Mỹ (Fed) giai đoạn 2021–2022 cho thấy, lãi suất cơ bản đã tăng liên tục từ 0,25% lên 5% trong vòng chưa đầy 18 tháng đây là một cú sốc với tất cả doanh nghiệp phụ thuộc vào vốn vay ngắn hạn. 

Thực tế, nhiều doanh nghiệp trong giai đoạn này đã phải thanh lý tài sản, đóng cửa chi nhánh hoặc giảm nhân sự để cứu lấy dòng tiền. Đây là nỗi đau thứ ba, rất điển hình và đang diễn ra ở nhiều quốc gia trong năm 2024–2025.

Tổng hợp ba yếu tố trên giảm cầu tiêu dùng, đứt gãy chuỗi cung ứng và siết tín dụng khiến các doanh nghiệp rơi vào trạng thái “tắc nghẽn dòng vốn nghiêm trọng”. Quan trọng hơn, đa phần chủ doanh nghiệp không kịp chuẩn bị phương án tài chính cho các tình huống khẩn cấp, không có quỹ dự phòng, cũng không xây dựng được báo cáo dòng tiền (cash flow statement) bài bản để theo dõi sự vận động của vốn. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp chỉ phát hiện tình trạng dòng tiền âm khi đã quá muộn.

Đây là lúc vai trò của một đơn vị đồng hành chuyên nghiệp như HALOBIZ trở nên cấp thiết. HALOBIZ không chỉ giúp doanh nghiệp nhận diện các điểm nghẽn dòng tiền qua báo cáo và KPI cụ thể, mà còn đưa ra các giải pháp gọi vốn hợp lý, từ gọi vốn thiên thần, bridge round đến các phương án số hóa quy trình tài chính để tối ưu chi phí. Trong khủng hoảng, người thắng không phải là người mạnh nhất, mà là người biết kiểm soát dòng vốn linh hoạt nhất. Và đó chính là thứ mà HALOBIZ cam kết mang lại.

2. Nguyên tắc “gọi vốn” và cân bằng dòng tiền

Sau khi xác định rõ ba điểm nghẽn khiến dòng vốn doanh nghiệp bị tắc trong khủng hoảng, bước tiếp theo chính là áp dụng các giải pháp tái cấu trúc tài chính linh hoạt, trong đó “gọi vốn” và “quản trị dòng tiền” là hai trụ cột sống còn. Doanh nghiệp muốn vượt khủng hoảng không thể chỉ cắt giảm chi phí một cách cơ học, mà cần phải chủ động xây dựng chiến lược gọi vốn phù hợp từng giai đoạn, đồng thời quản lý dòng tiền hiệu quả để duy trì thanh khoản.

Giải pháp đầu tiên chính là phân tích và dự báo dòng tiền một cách khoa học. Nhiều doanh nghiệp nhỏ hiện nay vẫn chưa có báo cáo dòng tiền đúng chuẩn quốc tế – đây là một hạn chế lớn khi cần thuyết phục nhà đầu tư hoặc ngân hàng. Việc lập báo cáo dòng tiền (Cash Flow Statement) giúp doanh nghiệp nhìn rõ được luồng vốn vào ra theo từng thời điểm, từ đó xác định các khoảng thời gian thiếu hụt. 

Quan trọng không kém là xây dựng các kịch bản chi phí theo 3 cấp độ: Thận trọng, trung bình và lạc quan để biết được mức chi tiêu tối thiểu cần giữ và điểm hòa vốn cần đạt. Khi doanh nghiệp có dữ liệu này, việc thương lượng với nhà đầu tư hay ngân hàng sẽ thuyết phục hơn rất nhiều. 

Ngoài ra, các KPI dòng tiền như Tỷ lệ đốt tiền (Cash Burn Rate), Lợi nhuận dòng tiền tự do (Free Cash Flow) hay vòng quay vốn (Operating Cycle) cũng là chỉ số bắt buộc nếu muốn xây dựng lộ trình gọi vốn bền vững. HALOBIZ thường xuyên giúp doanh nghiệp thiết lập các KPI này từ giai đoạn đầu để sẵn sàng tiếp cận vốn từ nhiều kênh khác nhau.

Tiếp theo, không thể không nhắc tới việc tối ưu hóa chi phí vận hành – bước đi cần thiết để tăng sức đề kháng tài chính cho doanh nghiệp. Thay vì cắt giảm hàng loạt, một giải pháp khôn ngoan là tái đàm phán các hợp đồng cố định như thuê mặt bằng, chi phí dịch vụ, hậu cần… Nhiều đối tác thương mại cũng đang trong khủng hoảng, vì vậy, việc cùng nhau chia sẻ rủi ro, gia hạn thanh toán là điều hoàn toàn khả thi nếu được đàm phán khéo léo. 

Bên cạnh đó, thuê ngoài (outsourcing) các hoạt động không cốt lõi như kế toán, marketing, chăm sóc khách hàng cũng giúp tiết kiệm 10–30% ngân sách mà không ảnh hưởng đến vận hành lõi. Một xu hướng nổi bật mà HALOBIZ khuyến khích là số hóa quy trình tài chính và quản trị từ sử dụng phần mềm kế toán online, đến ứng dụng quản lý dòng tiền tự động. Thực tế cho thấy, doanh nghiệp áp dụng số hóa thành công có thể tiết kiệm 15–25% chi phí vận hành trong vòng 12 tháng một khoản tiết kiệm cực kỳ quý giá trong giai đoạn khủng hoảng.

Về nguồn lực tài chính, doanh nghiệp không nên phụ thuộc vào một kênh vốn duy nhất. Trong bối cảnh thị trường biến động, việc đa dạng hóa kênh vốn giúp doanh nghiệp linh hoạt ứng biến hơn. Đầu tiên là tận dụng chính sách hỗ trợ từ Nhà nước – nhiều nước có gói vay ưu đãi 2–5%/năm cho doanh nghiệp nhỏ hoặc các ngành chiến lược. 

Thứ hai là gọi vốn tư nhân, đặc biệt từ các nhà đầu tư thiên thần (angel investors) hoặc quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) nơi các nhà sáng lập có thể tiếp cận dòng vốn nhanh nếu có mô hình kinh doanh rõ ràng và kế hoạch tài chính minh bạch. Thứ ba là gọi vốn cộng đồng (crowdfunding), vốn đang là xu hướng mạnh tại Đông Nam Á. 

Các nền tảng như Kickstarter, Fundrazr hay Shark VN đang mở ra cơ hội huy động hàng trăm nghìn đô từ cộng đồng đặc biệt hiệu quả với sản phẩm có yếu tố sáng tạo, khả năng lan tỏa cao.

Tất cả các phương án trên, nếu không được chuẩn bị trước, đều sẽ mất nhiều thời gian để triển khai trong khi khủng hoảng không chờ ai. Chính vì vậy, HALOBIZ khuyến nghị doanh nghiệp nên chủ động xây dựng chiến lược “gọi vốn” song song với kế hoạch dòng tiền ngay từ khi dấu hiệu khủng hoảng mới xuất hiện. Việc chuẩn bị tốt giúp doanh nghiệp không chỉ trụ vững mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng, chiếm lĩnh thị phần khi các đối thủ yếu hơn phải rút lui.

3. Chiến lược “gọi vốn” trong giai đoạn khủng hoảng

Khi khủng hoảng tài chính ập đến, việc “gọi vốn” không còn là lựa chọn mà trở thành nhu cầu cấp thiết để doanh nghiệp duy trì hoạt động, mở rộng cơ hội và giữ vững vị thế trên thị trường. Tuy nhiên, khác với giai đoạn ổn định, “gọi vốn trong khủng hoảng” đòi hỏi tư duy chiến lược và khả năng linh hoạt đặc biệt. 

Với các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc đang trong giai đoạn đầu, việc “gọi vốn vòng Seed và Series A” nên tập trung vào năng lực giải quyết nhu cầu thực – đây là yếu tố mà nhà đầu tư quan tâm nhất khi thị trường suy giảm. Không ai muốn rót vốn vào các ý tưởng mơ hồ trong lúc khủng hoảng, thay vào đó, những mô hình có khả năng xử lý các vấn đề cấp thiết (như tiết kiệm chi phí, tối ưu vận hành, chăm sóc sức khỏe, giáo dục…) luôn được ưu tiên.

 Một lưu ý quan trọng là trong thời kỳ này, định giá doanh nghiệp có thể giảm nhưng thay vì coi đây là thất bại, hãy xem đó là cái giá để tồn tại. Nhiều startup chọn chấp nhận vòng định giá thấp (down round) để nhanh chóng có vốn duy trì hoạt động, duy trì đội ngũ, từ đó chuẩn bị tốt cho vòng gọi vốn kế tiếp khi thị trường hồi phục. Đây là quyết định chiến lược, cần sự đồng thuận từ nhà sáng lập và đội ngũ cổ đông hiện hữu.

Đối với các doanh nghiệp đã qua giai đoạn khởi đầu, nhưng lại rơi vào trạng thái thiếu hụt dòng tiền ngắn hạn, việc triển khai một vòng “gọi vốn bổ sung” (Bridge Round) là cực kỳ hữu hiệu. 

Loại vốn này không nhằm mở rộng quy mô, mà đóng vai trò như một cây cầu tài chính giúp doanh nghiệp tồn tại thêm 6–12 tháng trong lúc chuẩn bị các điều kiện để gọi vốn Series B hoặc tiếp cận thị trường lớn hơn. Bridge round thường đến từ nhà đầu tư hiện hữu hoặc các đối tác chiến lược những người hiểu rõ mô hình và sẵn lòng hỗ trợ trong giai đoạn khó khăn.

Song song với vốn cổ phần, doanh nghiệp cũng nên xem xét sử dụng đòn bẩy tài chính một cách khôn ngoan. Nếu doanh nghiệp có lịch sử tín dụng tốt, việc tiếp cận các khoản vay dài hạn từ tổ chức tín dụng với lãi suất ưu đãi có thể giúp giảm áp lực pha loãng cổ phần. 

Đặc biệt với các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu, hình thức tài trợ thương mại (Trade Finance) như bảo lãnh thanh toán (Letter of Credit – LC), chiết khấu chứng từ, tài trợ temốn… rất hữu ích để duy trì dòng tiền đều đặn mà không phải vay nóng hoặc bán tài sản.

Một hình thức “gọi vốn” thông minh khác mà ít doanh nghiệp tận dụng là huy động vốn bằng tài sản hiện hữu. Với mô hình sale-leaseback, doanh nghiệp bán tài sản cố định như máy móc, nhà xưởng cho nhà đầu tư tài chính, sau đó thuê lại để tiếp tục sử dụng. 

Việc này không ảnh hưởng đến vận hành mà vẫn giúp giải phóng dòng vốn lớn. Tương tự, mô hình factoring – tức bán lại các khoản phải thu từ khách hàng cho bên thứ ba là cách hiệu quả để nhanh chóng chuyển đổi công nợ thành tiền mặt. Đặc biệt trong các ngành có chu kỳ thu tiền dài như bán sỉ, xuất khẩu hay xây dựng, factoring chính là “phao cứu sinh” giúp doanh nghiệp không bị đứt gãy dòng tiền.

Tất cả các hình thức kể trên đều có ưu nhược điểm riêng, nhưng điểm chung là cần sự chuẩn bị bài bản và dữ liệu minh bạch. Đó cũng là lý do vì sao HALOBIZ không chỉ dừng lại ở tư vấn gọi vốn, mà còn đồng hành từ việc xây dựng cấu trúc vốn, lập kế hoạch tài chính đến kết nối trực tiếp nhà đầu tư và định giá lại doanh nghiệp. Trong khủng hoảng, ai kiểm soát được vốn, người đó sẽ kiểm soát được tương lai doanh nghiệp và HALOBIZ chính là nền tảng để hiện thực hoá điều đó.

4. Ví dụ thực tế & số liệu minh chứng

Khi lý thuyết được áp dụng đúng vào thực tế, doanh nghiệp mới thấy rõ giá trị của việc kiểm soát dòng vốn và gọi vốn đúng thời điểm. Trường hợp của doanh nghiệp A – một công ty công nghệ nhỏ tại Mỹ là minh chứng điển hình. Trong giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch COVID‑19, doanh nghiệp này chứng kiến doanh thu giảm 30% chỉ trong ba tháng, trong khi chi phí thuê văn phòng và duy trì hệ thống tăng 10% do gián đoạn chuỗi cung ứng. 

Tuy nhiên, thay vì hoảng loạn cắt giảm nhân sự hàng loạt, ban lãnh đạo quyết định tối ưu quy trình nội bộ, sử dụng phần mềm quản lý dự án để rút ngắn thời gian giao việc, đồng thời cắt giảm các chi phí không tạo ra giá trị trực tiếp. Kết quả là chi phí vận hành giảm 20%, từ đó doanh nghiệp duy trì được hoạt động cốt lõi mà không làm gián đoạn quá trình phát triển sản phẩm. 

Sau khi ổn định quy trình, họ tiến hành một vòng gọi vốn bổ sung (Bridge Round) trị giá 1 triệu USD từ nhà đầu tư thiên thần quen thuộc, đủ để giữ lại 70% nhân sự quan trọng đặc biệt là trưởng bộ phận R&D và chuẩn bị cho vòng gọi vốn Series A trong quý tiếp theo. Bài học ở đây không chỉ là “có vốn”, mà là biết khi nào cần gọi vốn và gọi vốn để làm gì.

Một ví dụ thành công khác đến từ Startup B doanh nghiệp sản phẩm tiêu dùng tại châu Âu. Trong thời kỳ tiêu dùng sụt giảm, startup này đã linh hoạt chuyển hướng sang hình thức gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) kết hợp với chiến lược “đặt hàng trước” để duy trì dòng tiền. 

Nhờ sở hữu cộng đồng người dùng trung thành và sản phẩm có tính lan tỏa, họ triển khai hai chiến dịch gọi vốn trên nền tảng Indiegogo và Startnext, thu về tổng cộng 1,2 triệu EUR chỉ trong vòng 4 tháng. Quan trọng hơn, việc tương tác trực tiếp với cộng đồng giúp startup này tăng sức mạnh thương hiệu, không chỉ có vốn mà còn có niềm tin của người tiêu dùng. 

Đây là một ví dụ rõ nét cho thấy: Trong khủng hoảng, nếu gọi vốn đúng kênh, bạn không chỉ giải bài toán tài chính mà còn tăng thêm giá trị vô hình thương hiệu, cộng đồng, lòng trung thành.

5. Kiểm soát dòng vốn hậu gọi vốn

Sau khi gọi vốn thành công, thách thức tiếp theo không hề nhỏ: Làm thế nào để kiểm soát dòng vốn hiệu quả. Đây là giai đoạn nhiều doanh nghiệp vấp phải sai lầm khi không kiểm soát chi tiêu và sử dụng vốn thiếu minh bạch. Trước hết, hạch toán chi tiêu rõ ràng và báo cáo tài chính định kỳ là nền tảng giúp tạo lòng tin với nhà đầu tư hiện hữu cũng như đối tác chiến lược. Việc này không chỉ giúp minh bạch nội bộ mà còn là “tấm vé” để tiếp tục gọi vốn sau này.

Tiếp theo, doanh nghiệp cần xây dựng một quỹ dự phòng dòng tiền (Rainy Day Fund) đủ để duy trì hoạt động trong vòng 6–12 tháng kể cả khi doanh thu tạm thời bị gián đoạn. Đây là “lưới an toàn” giúp doanh nghiệp không phải hoảng loạn bán tháo cổ phần hoặc vay nóng khi thị trường chưa phục hồi. Song song, cần duy trì hệ thống KPI dòng tiền như Tỷ lệ Free Cash Flow, chỉ số DSO (ngày thu tiền) và DPO (ngày chi tiền) để chủ động nắm bắt biến động dòng vốn theo thời gian thực.

Quan trọng nhất, là phải gọi vốn đúng thời điểm. Gọi vốn quá sớm khi chưa tạo ra giá trị thực sẽ dẫn đến pha loãng cổ phần không cần thiết. Gọi vốn quá muộn lại khiến doanh nghiệp mất đà, phải gọi trong thế bị động và dễ bị ép giá. Chính vì vậy, HALOBIZ luôn khuyến nghị doanh nghiệp cần có lộ trình gọi vốn theo quý hoặc theo giai đoạn tăng trưởng rõ ràng, tránh hoàn toàn việc “gọi vốn để chống cháy”.

Làm chủ dòng vốn trong khủng hoảng không chỉ là giữ đủ tiền chi trả, mà là nghệ thuật của sự cân bằng: giữa tối ưu chi phí tái cấu trúc quy trình và gọi vốn chiến lược. Doanh nghiệp biết “chọn thời điểm”, biết “lựa mô hình gọi vốn phù hợp” và “duy trì minh bạch dòng tiền” sẽ không chỉ tồn tại, mà còn phát triển bền vững ngay giữa biến động.

HALOBIZ đề xuất các bước cụ thể:

1. Thực hiện đánh giá dòng tiền chuyên môn, dựa trên báo cáo chuẩn quốc tế và kịch bản tài chính thực tế.
   
   
2. Xây dựng quỹ dự phòng dòng tiền ngay từ vòng gọi vốn tiếp theo.
   
   
3. Khai thác hỗ trợ từ chính sách và đối tác tài chính, đồng thời truyền thông chiến lược “gọi vốn” một cách bài bản, chuyên nghiệp.

Đặc biệt “Giải Mã Kỳ Lân và IPO ” ra đời – như một lời giải, giúp doanh nghiệp gỡ rối tư duy. Một khoá học chiến lược hướng dẫn gọi vốn, xây dựng mô hình tăng trưởng và IPO. Nếu bạn thấy mình trong câu chuyện ở bài viết, nếu bạn từng lúng túng trước nhà đầu tư hay chưa rõ con đường đến IPO, thì chương trình này chính là bước đầu để bạn lấy lại lợi thế và tăng tốc.

Giải Mã Kỳ Lân 01, bạn KHÔNG PHẢI TRẢ BẤT KỲ CHI PHÍ NÀO!

🎁 Đặc biệt: 88 suất miễn phí đầu tiên sẽ được ưu tiên cho những người đăng ký sớm nhất. Sau khi hết 88 suất, chương trình sẽ mở bán với mức giá ưu đãi 1.680.000 VNĐ và sẽ tăng giá theo thời gian. Hãy chớp lấy cơ hội ngay bây giờ.

(GỬI VÉ NGAY CHO TÔI)

Và nếu bạn nằm trong 19 người đầu tiên, bạn còn nhận được bộ quà tặng trị giá hơn 2.000 USD, bao gồm buổi tư vấn chiến lược 1:1 cùng chuyên gia – giải đáp trực tiếp mọi vướng mắc liên quan đến gọi vốn, tái cấu trúc, tăng trưởng doanh nghiệp.

📌 Chỉ với 2 ngày qua Zoom online, bạn sẽ được khai mở và nắm được lộ trình tăng trưởng bứt phá và cơ hội gọi vốn thực chiến – một “deal” quá hời mà bạn không nên bỏ lỡ!

Cơ hội kết nối với nhà đầu tư, cố vấn cấp cao và hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ tất cả gói gọn trong một chương trình. Đừng đợi đến khi đối thủ của bạn gọi vốn thành công hãy là người đi trước!

[ĐĂNG KÝ NGAY – NHẬN SUẤT THAM DỰ MIỄN PHÍ]